سیستم مدیریت زیست محیطی EMS ISO 14001

سیستم مدیریت زیست محیطی EMS ISO 14001

فهرست:

• مقدمه
  • پیش زمینه
  • هدف از یک سیستم مدیریت زیست محیطی
  • عوامل موفقیت
  • مدل طرح ریزی – اجرا – بررسی – اقدام
  • محتویات این استاندارد بین المللی
  • سیستم های مدیریت زیست محیطی ۔ الزامات به همراه راهنما برای استفاده
  • دامنه کاربرد
• مراجع الزامی
  • استاندارد مدیریت سلامت، ایمنی و محیط زیست
• واژگان و تعاریف
  • واژگان مرتبط با سازمان و رهبری
  • واژگان مرتبط با طرح ریزی
  • واژگان مرتبط با پشتیبانی و عمليات
  • اصطلاحات مرتبط با ارزیابی عملکرد و بهبود
• فضای سازمان
  • درک سازمان و فضای آن
  • درک نیازها و انتظارات طرف های ذینفع
  • تعیین دامنه کاربرد سیستم مدیریت زیست محیطی
  • سیستم مدیریت زیست محیطی
• رهبری
  • رهبری و تعهد
  • خط مشی زیست محیطی
  • نقش های مسئولیت ها و اختیارات سازمانی
• طرح ریزی
  • اقدامات جهت پرداختن به ریسک ها و فرصت ها
  • اهداف زیست محیطی و طرح ریزی برای دستیابی به آنها
• پشتیبانی
  • منابع
  • صلاحیت
  • آگاهی
  • ارتباطات
  • اطلاعات مستند
• عملیات
  • طرح ریزی و کنترل عملیات
  • آمادگی و واکنش در شرایط اضطراری
• ارزیابی
  • پایش، اندازه گیری، تجزیه و تحلیل و ارزیابی
  • ممیزی داخلی
  • بازنگری مدیریت
• بهبود
  • کلیات
  • عدم انطباق و اقدام اصلاحی
  • بهبود مداوم

مدیریت محیط زیست به علت ابعاد گسترده و تاثیرات فرا منطقه ای آلاینده های زیست محیطی تو چندین سال اخیر اهمیت ویژه ای پیدا نموده بطوری که در کشورهای پیشرفته و صنعتی از چندین سال قبل و در کشورهای در حال توسعه نیز چند سالی است که این موضوع مطرح شده است اما چیزی که در این میان مطرح است هدف از استقرار این سیستم و سیستم های دیگر مدیریتی رسیدن به تعالی سازمانی است و هدف دستیابی به گواهینامه و خود استاندارد نیست موضوعی که غالب مدیران ارشد صنایع گریبانگیر آن هستند هدف گذاری نا صحیح و عدم درک درست از این مورد است.

1- پیش زمینه

دستیابی به تعادل میان محیط زیست، جامعه و اقتصاد برای برآوردن نیازهای امروزی بدون به خطر انداختن توانایی نسل های بعدی برای برآوردن نیازهایشان ضروری است. توسعه پایدار به عنوان یک هدف با تعادل سه رکن پایداری به دست می آید.

با افزایش قوانین سخت، فشار بر محیط زیست به دلیل آلایندگی، استفاده ناکارا از منابع، مدیریت نامناسب ضایعات، تغییر آب و هوا، تخریب اکوسیستم ها و از دست رفتن تنوع زیست محیطی انتظارات اجتماعی برای توسعه پایدار، شفاف سازی و پاسخ گویی افزایش پیدا کرده اند.

این امر سازمان ها را بر آن داشته با هدف کمک به ارکان توسعه پایدار با پیاده سازی سیستم های مدیریت زیست محیطی رویکردی سیستماتیک به مدیریت زیست محیطی داشته باشد.

۲- هدف از یک سیستم مدیریت زیست محیطی

هدف از این استاندارد بین المللی ارائه یک چارچوب به سازمان، برای حفاظت از محیط زیست و واکنش در برابر تغییرات زیست محیطی در تعادل با نیازهای اجتماعی – اقتصادی است. این استاندارد، الزاماتی را مشخص می کند تا سازمان قادر باشد به نتایج مورد نظری که برای سیستم مدیریت زیست محیطی اش تعیین می کند دست یابد. یک رویکرد سیستماتیک به مدیریت زیست محیطی می تواند اطلاعاتی را برای ایجاد موفقیت طولانی مدت در اختیار مدیریت ارشد قرار بدهد تا با کمک موارد زیر به توسعه پایدار کمک کند:

• حفاظت از محیط زیست با پیشگیری یا کاهش پیامدهای نامطلوب زیست محیطی
• کاهش اثر نامطلوب بالقوه شرایط زیست محیطی بر سازمان
• کمک به سازمان در برآوردن تعهدات به تطابق
• ارتقای عملکرد زیست محیطی
• کنترل یا تاثیر بر روش طراحی، تولید، توزیع، مصرف و تعیین تکلیف محصولات و خدمات با کمک دیدگاه چرخه حیات که می تواند از انتقال پیامدهای زیست محیطی به جایی دیگر در طی چرخه حیات خود داری کند.
• دستیابی به مزایای مالی و عملیاتی که از پیاده سازی گزینه های دیگر دوستدار محیط زیست حاصل می گردد و موقعیت سازمان را در بازار تقویت می کند.
• اطلاع رسانی اطلاعات زیست محیطی به طرف های ذینفع مرتبط

این استاندارد بین المللی مانند دیگر استانداردهای بین المللی قصد افزایش یا تغییر الزامات قانونی سازمان را ندارد.

۳- عوامل موفقیت

موفقیت سیستم مدیریت زیست محیطی به تعهد در تمام سطوح و وظایف سازمان بستگی دارد که توسط مدیریت ارشد هدایت می شود. سازمان ها می توانند از فرصت ها برای پیشگیری یا کاهش پیامدهای نامطلوب زیست محیطی و ارتقای پیامدهای زیست محیطی مطلوب به خصوص در رابطه با آنها که مضامین استراتژیک و رقابتی دارند استفاده کنند.

مدیریت ارشد با یکپارچه سازی مدیریت زیست محیطی با فرایندهای کسب و کار سازمان، جهت گیری و تصمیم گیری استراتژیک، هم راستایی آنها با دیگر اولویت های کسب و کار و قانون گذاران زیست محیطی و دخیل کردن حکمرانی زیست محیطی در سیستم کلی مدیریتش می تواند به طور موثر به ریسک ها و فرصت هایش بپردازد. از اظهار پیاده سازی این استاندارد بین المللی می توان برای کسب اطمینان در طرف های ذی نفع استفاده کرد که یک سیستم مدیریت زیست محیطی موثر در جریان است.

البته بکارگیری این استاندارد بین المللی به نوبه خود تضمین کننده نتایج زیست محیطی بهینه نیست. بکارگیری این استاندارد بین المللی ممکن است از سازمانی به سازمان دیگر به دلیل ماهیت سازمان متفاوت باشد .دو سازمان که فعالیت های مشابه انجام می دهند اما تعهدات به تطابق آنها، تعهد به خط مشی زیست محیطی، فن آوری های زیست محیطی و اهداف عملکردی زیست محیطی متفاوت دارند ممکن است هر دو با الزامات این استاندارد بین المللی انطباق داشته باشد.

سطح جزئیات و پیچیدگی سیستم مدیریت بر حسب فضای سازمان، دامنه کاربرد سیستم زیست محیطی اش، تعهدات به تطايق، و ماهیت فعالیت ها، محصولات و خدماتش و نیز پیامدهای زیست محیطی اش شامل جنبه های زیست محیطی و پیامدهای زیست محیطی توام با آن ممکن است متغیر باشد.

۴- مدل طرح ریزی، اجرا، بررسی و اقدام

مبنای رویکرد زیربنایی یک سیستم مدیریت زیست محیطی مفهوم طرح ریزی – اجرا – بررسی اقدام (PDCA) مدل PDCA یک فرایند تکرار پذیر مورد استفاده سازمان را برای دستیابی به بهبود مداوم ارائه می دهد. آن را می توان به یک سیستم مدیریت زیست محیطی و هر کدام از عناصر آن اعمال کرد . مدل را می توان به طور خلاصه به شرح زیر توصیف کرد.

• طرح ریزی: ایجاد اهداف زیست محیطی و فرآیندهای لازم برای ارائه نتایج در تطابق با خط مشی زیست محیطی سازمان
• اجرا: پیاده سازی آنچه طرح ریزی شده است.
• بررسی: پایش و اندازه گیری فرآیندها در برابر خط مشی زیست محیطی شامل تعهدات، اهداف زیست محیطی و ضوابط عملیاتی و گزارش نتایج
• اقدام: انجام اقداماتی برای بهبود عملکرد

به امید روزی که در کشورمان نیز مدیران به این بلوغ فکری و درک صحیح از پیاده سازی سیستم ها دست یابند

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ کنترل عملیات زیست محیطی، ایمنی و بهداشت شغلی

⇐ کتاب سیستم مدیریت محیط زیست

⇐ آشنایی با سیستم مدیریت زیست محیط و نظام مدیریت HSE