رویکرد ANP فازی جهت ارزیابی ریسک های زیست محیطی در طراحی محصولات

رویکرد ANP فازی جهت ارزیابی ریسک های زیست محیطی در طراحی محصولات

فرمت: PDF   تعداد صفحات: 22

مقدمه

فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) به طور گسترده جهت حل بسیاری از مشکلات پیچیده (MCDM) استفاده گردد. با این حال یکی از محدودیت های AHP فرض استقلال در میان فاکتورهای مختلف است. ماهیت پویای بسیاری از مشکلات MCDM تشخیص فاکتورهای دخیل در تصمیم گیری است که مستقل نباشند. این تصمیم گیری ها به صورت وسیعی بر عملکردها تاثیر گذارند مشکلات و پیچیدگی های مربوط به محیط زیست نیازمند تجزیه و تحلیل های بیشتر و وسیع تری در امر تصمیم گیری می باشند. برای پرداختن به این موضوع از ANP جهت رسیدگی به فاکتورهای مهم و موارد وابسته به آنها استفاده می گردد. با این وجود، در ANP به عدم قطعیت ها و ابهامات موجود در میان فاکتورها پرداخته نمی شود. در واقع عدم اطمینان ناشی از مشکل و یا فقدان در داده های محیط زیست چالش عمده ی بسیاری از MCDM ها می باشد. در نتیجه از منطق فازی جهت رفع نقص ANP و مقابله با این پارامترهای نامشخص با مقایسه دو به دو ANP استفاده می شود.

در AHP اثر متقابل فاکتورهای مختلف / خوشه ها به طور دقیق در نظر گرفته نمی شود، همچنین به دلیل ماهیت مشکلات معیارها نیز به صورت مستقل لحاظ نمی گردند. برای غلبه بر معایب مدل های ارائه شده قبلی از AHP، اغلب از ANP جهت حل مشکلات وابسته به گزینه ها یا معیارها استفاده می شود. روش ANP قادر به رسیدگی به وابستگی متقابل در میان معیارها با به دست آوردن وزن ها از طریق توسعه یک سوپر ماتریس می باشد سوپر ماتریس یک ماتریس جزء بندی شده است که در آن هر یک از زیر ماتریس ها متشکل از مجموعه ای از روابط بین دو خوشه در یک ساختار شبکه ای می باشد. پیکان ها نشان دهنده وابستگی بین فازهای چرخه حیات و معیارهای مرتبط با آنهاست. با در نظر گرفتن وابستگی ها تاثیر فاز معیار بر هر یک از موارد مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. به منظور حل سوپر ماتریس ابتدا جهت نرمال سازی به تقسیم هر وزن در ستون و جمع آن ستون پرداخته شده و به این ترتیب بلوک ها در هر ستون وزن دهی شده و به عنوان سوپر ماتریس وزنی در نظر گرفته می شود. در نهایت وزن های نهایی از حد ماتریس به دست آمده و مقادیر ثابت هر یک از مقادیر با در نظر گرفتن حد سوپر ماتریس وزن دهی شده حاصل می گردند. علاوه بر این وزن نهایی را می توان با استفاده از عملیات های مربوط به ماتریس محاسبه نمود عملیات ماتریس معمولا آسان بوده و به منظور ابلاغ چگونگی کارکرد وابستگی ها به کار می رود.

در این بخش رویکردی دینامیک از ادغام منطق فازی و ANP برای انجام ارزیابی ریسک های زیست محیطی به منظور انتخاب طرح محصولات پایدار و سازگار با محیط زیست به کار گرفته شده است. همچنین مثالی موردی به عنوان یک راهنمای عملی برای چگونگی استفاده از آن در ارزیابی چرخه حیات سازگار با محیط زیست ارائه شده است. نتایج حاکی از آن است که روش ANP فازی یک روش عملی و بسیار توانایی است و می تواند به عنوان یک ابزار موثر برای ارزیابی طرح محصولات سازگار با محیط زیست استفاده شود.

 استفاده از ANP فازی و AHP فازی جهت ارزشیابی طرح های سبز

در این بخش رویکردی دینامیک جهت ارزشیابی طرح های سازگار با محیط زیست ارائه شده است اول از همه با اشاره به بخشنامه Eup همانطور که در اینجا گفته شد چارچوب ارزشیابی با تجزیه مشکلات تصمیم گیری به یک ساختار شبکه ای توسعه داده می شود پس از آن، از AHP فازی به منظور مقایسه رتبه بندی گزینه ها و طرح های جایگزین در انجام ارزیابی اثرات زیست محیطی می گردد. سپس از ANP فازی برای تعیین وزن فازهای چرخه عمر محصول و معیارهای اصلی در هر فاز از طریق مقایسه دو به دو استفاده می شود در نهایت ارزیابی جامع انجام شده و بهترین طراحی سازگار با محیط زیست انتخاب می گردد.

چارچوب ارزشیابی برای طراحی های سازگار با محیط زیست

انتخاب طراحی های سازگار با محیط زیست نیاز به یک رویکرد سیستماتیک با یکپارچه سازی ملاحظات زیست محیطی برای توسعه محصول جدید دارد این کار به منظور تجزیه مشکلات پیچیده به زیر مشکلات قابل کنترل ضروری است همانطور که در شکل ۱ ملاحظه می گردد. چارچوب ارزشیابی از چهار مرحله تشکیل شده است. در مرحله اول هدف کلی انتخاب بهترین طراحی سازگار با محیط زیست می باشد. مرحله دوم شامل فازهای چرخه عمر محصول است که در ارزشیابی در نظر گرفته می شوند. با توجه به بخشنامه EuP (شورای اروپا ۲۰۰۵) چرخه عمر (حیات) به معنی مراحل متوالی و به هم پیوسته یک EuP از استفاده از مواد خام تا دفع نهایی است. توصیه می شود که تجزیه و تحلیل ها به شش فاز به شرح زیر تقسیم گردند:

• L₁. انتخاب و استفاده از مواد خام اولیه
• L₂. تولید
• L₃. بسته بندی حمل و نقل و توزیع
• L₄. نصب و راه اندازی و نگهداری
• L₅. مصرف
• L₆. پایان حیات محصول (از پایان اولین استفاده از محصول تا دفع نهایی آن)

با اینکه تعداد فازها برای ارزیابی به شش فاز محدود شده لیکن ممکن است برای برخی محصولات به هر شش فاز نیاز نباشد. یکی از مسائل کلیدی در ارزیابی طراحی های سازگار با محیط زیست تعیین معیارهای مورد استفاده به منظور ارزیابی عملکرد زیست محیطی است در مرحله سه توصیه می شود. که تمام معیارهای اصلی در هر فاز از چرخه حیات تعریف گردد. برای مثال در فاز انتخاب مواد، انواع اصلی مواد خام مانند پلاستیک ها فلزات یا اجزای الکترونیکی باید به عنوان معیارهای ارزیابی ثبت شوند. به دلیل اینکه جزئیات در فصل ۵ گفته شده لازم به تکرار در اینجا نیست معیارهای مرحله سوم با فلش تک جهتد به فازهای چرخه حیات خود متصل می شوند. شایان ذکر است که فلش ها در مرحله سوم نشان دهنده وابستگی بین این معیارهاست. برای مثال انتخاب نوع مواد می تواند در پروسه تولید تاثیر گذار باشد. وابستگی های متقابل میان معیارها در این مرحله در نظر گرفته شده و اثرات معیارها روی یکدیگر نیز مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. در مرحله چهار برای همه معیارهای شناسایی شده در طول تمام فازهای چرخه حیات ارزیابی اثرات را می توان با گروه بندی خروجی های زیست محیطی از گزینه طراحی های محصول (X) انجام داد.

ادامه مطالب زیر را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

• استفاده از AHP فازی جهت ارزیابی ریسک های زیست محیطی
• استفاده از ANP فازی جهت برآورد وزن ها برای فازهای چرخه حیات و معیارها
• رویکرد FANP جهت ارزیابی طراح های سبز
• مطالعه موردی 
• نتایج و بحث و گفتگو
• نتیجه گیری و منابع

حتما بخوانید:

⇐ استفاده از AHP فازی جهت تجزیه و تحلیل ریسک

⇐ رویکرد فازی یکپارچه جهت ارزیابی جامع ریسک تامین کنندگان

⇐ رویکرد سلسله مراتبی TOPSIS جهت ارزیابی ریسک و پیاده سازی بر زنجیره تامین سازگار با محیط زیست

⇐ تجزیه و تحلیل توسعه فازی برای ارزیابی ریسک محصولات غذایی