روش های مطالعه الیاف هوابرد و بالک آزبست

روش های مطالعه الیاف هوابرد و بالک آزبست

فرمت: pdf  تعداد صفحات: 63

فهرست:

• مقدمه
• زمینه مطالعات آزبست
• روش نایوش 7400، ارزیابی آزبست و سایر الیاف موجود در هوا به کمک میکروسکوپ فاز کنتراست
• روش نایوش 9002 ارزیابی آزبست (بالک) با میکروسکوپ پولاریزا (PLM)
• روش ایزو 14966: تعیین غلظت ذرات لیفی شکل غیرآلی در هوای آزاد با استفاده از میکروسکوپ الکترونی رویشی (SEM)
• ارزیابی مواجهه شغلی با الیاف هوابرد آزبست به روش تلفیقی میکروسکوپ فاز کنتراست و میکروسکوپ الکترونی رویشی

مقدمه

آزبست از نظر اقتصادی و بهداشتی مورد توجه بوده و کاربردهای متنوعی را در بالغ بر ۳۰۰۰ نوع محصول از قبیل کالاهای اصطکاکی مانند لنت و کلاچ خودرو، لوله های سیمان – آزبست، انواع عایق ها، کف پوش ها، منسوجات ضد حریق و …. به خود اختصاص داده است. رشد فزاینده مصرف آزبست در قرن بیستم، از دهه ۸۰ میلادی با کاهش شدیدی مواجه شد به گونه ای که مطابق گزارش سازمان جهانی بهداشت، ۲۳ درصد از کشورهای عضو این سازمان مصرف این ماده را در تولیدات و یا محصولات وارداتی منع نموده اند اما علیرغم این موضوع مواجهه با آزبست همچنان ادامه دارد. مدیر برنامه ایمنی کار سازمان بین المللی کار مرگ ناشی از مواجهه شغلی با آزبست را در حدود ۱۰۰۰۰۰ مورد در سال برآورد می کند.

شواهد حاصل از مطالعات انسانی به ارتباط بیماری های مختلف از جمله آزبستوزیس، سرطان ریه و مزوتلیوما با استنشاق الياف آزبست اشاره دارد به گونه ای که ۸۰-۷۰ درصد موارد مزوتلیوما را که نوعی سرطان نادر و کمیاب می باشد به مواجهه شغلی با آزبست نسبت می دهند. نکته بسیار مهم در زمینه مواجهه با آزبست اینکه میزان مواجهه مجاز با این الیاف از اولین حد مواجهه شغلی تا آخرین ویرایش، تنها در یک فاصله زمانی ۲۵ ساله به میزان ۱۲۰ برابر کاهش یافته است.

زمینه مطالعات آزبست

اندازه گیری الیاف آزبست در واسطه های محیطی بخصوص هوا از سالها پیش مورد توجه بوده و در این مطالعات از واحدهای متنوعی از جمله mg/m³ (اندازه گیری به روش میدجت ایمپینجر)، f/ml (اندازه گیری الیاف به روش میکروسکوپ الکترونی عبوری و یا میکروسکوپ فاز کنتراست) به منظور گزارش غلظت الياف آزبست استفاده شده است. در مطالعات فراوان به موضوع غلظت الياف آزبست در هوای آزاد، با حضور و یا بدون حضور منابع انتشار الياف آزبستی پرداخته شده و نتایج غلظت الياف آزبست در این مطالعات از گستره عددی وسیعی برخوردار می باشند.

در ایران در زمینه ارزیابی مواجهه شغلی با الیاف آزبست و عوارض ناشی از این مواجهه نیز مطالعات انگشت شماری انجام گرفته است. از جمله در پژوهشی که توسط امام هادی و همکاران در معدن و کارخانه آزبست کریزوتایل حاجات- نهبندان صورت گرفت، غلظت الياف آزبست در محدوده تنفسی کارگران، بیش از ۱۲۰ برابر حد مجاز گزارش شد. در مطالعه دیگری در همین معدن، تحت عنوان بررسی معدن آزبست حاجات و اثرات آن بر بهداشت کارگران میانگین غلظت الياف f/ml ۹۹/۷۵ بوده است (f/ml ۱۵۶ – ۶۶). در پژوهش دیگری که توسط کاکویی و همکاران در یک کارخانه تولید لنت ترمز انجام گرفته میانگین مواجهه با الياف آزبست ۷/۸ برابر ( ۰/۷۸f/ml) استاندارد ارائه شده از سوی OSHIA گزارش گردیده است.

تمامی این مطالعات مطابق روش های مبتنی بر استفاده از میکروسکوپ نوری و یا فاز کنتراست و با در نظر گرفتن محدودیت های منتسب به این روش ها بوده است. لازم به ذکر است که بیش از ۳۰ روش مختلف به منظور ارزیابی الیاف آزبست وجود دارد و علیرغم این که برخی از این روشها صرفا در قالب پیش نویس می باشند اما توسط مراجع مختلف به کار می روند. تعدادی از این روشها از سوی سازمان هایی همچون EPA, NIOSH, OSHA و یا از طریق مجامع ارائه دهنده استاندارد از جمله AWWA ،ISO و ASTM ارائه گردیده اند.

شناخته شده ترین و در دسترس ترین روش مطالعه الياف آزبست در هوا، نمونه برداری روی فیلتر ممبران و شمارش الیاف به کمک میکروسکوپ فاز کنتراست میباشد که بدین منظور به ترتیب توسط NIOSH و OSHA با عناوین استاندارد 7400 NIOSH و ID-160 ارائه گردیده است. البته استاندارد 7402 NIOSH به منظور ارزیابی الیاف آزبست به کمک میکروسکوپ الکترونی عبوری نیز در دسترس می باشد. سازمان بین المللی استاندارد نیز دو روش معتبر 10312:1995 BS ISO و 13794:1999 BS ISO را به ترتیب جهت اندازه گیری مستقیم و غیر مستقیم الياف آزبست به کمک میکروسکوپ الکترونی عبوری ارائه نموده است.

بررسی ها از چندین محدودیت در استفاده از روش های PCM و TEM در مطالعات الياف آزبست خبر می دهد. روش PCM (فاز کنتراست) صرفا الیافی با قطر بالاتر از ۰/۲۵ میکرون را تشخیص می دهد (ناشی از محدودیت اپتیکی روش های میکروسکوپی نوری) و از طرفی قابلیت تفکیک سایر ذرات لیفی شکل غیر آزبستی را نیز ندارد. روش TEM میکروسکوپ الکترونی عبوری) در تشخیص الیافی به کوچکی ۰/۰۰۱ میکرون توانایی لازم را داشته ولی محدودیت هایی را در تفکیک نوع الیاف دارد و از طرفی ممکن است الیاف بزرگ در حین شمارش نادیده گرفته شوند. در کنار این کاستی ها محدودیت های دیگری مانند دقت نه چندان مطلوب، باعث گردیده تا کاربرد و یا بهبود و توسعه سایر روش ها از جمله میکروسکوپ الکترونی روبشی مورد توجه بعضی از محققین قرار گیرد. از این رو استاندارد 14966:2002 BS ISO به منظور اندازه گیری غلظت عددی ذرات لیفی شکل غیر ارگانیک به روش میکروسکوپ الکترونی روبشی (SEM) بسط یافته است.

طی سال های گذشته در مطالعات گوناگون به بررسی قابلیت های روش های موجود در اندازه گیری الياف آزبست و مقایسه نتایج حاصل از روشهای مختلف پرداخته شده است. به طور مثال Norihiko Kohyama و همکاران از روش های مختلف میکروسکوپی شامل میکروسکوپ نوری، فاز کنتراست، پولاریزان، الکترونی عبوری و الکترونی روبشی به منظور شمارش و تعیین نوع الياف آزبست استفاده نمودند و در ضمن انواع روش های آماده سازی نمونه را نیز مورد مطالعه قرار دادند.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ روش های میکروسکوپی در مطالعات آزبست

⇐ پاورپوینت سم شناسی آزبست

⇐ آزبست از دیدگاه بهداشت عمومی