روش ‌های ارزیابی قرار گرفتن در معرض آلاینده‌ های زیستی / فاز ذرات

روش ‌های ارزیابی قرار گرفتن در معرض آلاینده‌ های زیستی / فاز ذرات

فرمت: WORD   تعداد صفحات: 4

قرار گرفتن در معرض مواد فاز ذرات به ویژه آن ‌هایی که دارای منشأ زیستی هستند، مهمترین عامل بیماری‌ های مربوط به محیط بسته هستند. این آلاینده‌ ها شامل قطعات هیف و اسپور کپک ‌ها، گلوکان قارچ، مایکوتوکسین­ ها، باکتری‌ ها (اکتینومیست ها)، اندوتوکسین باکتریایی، آنتی‌ژن ‌های مربوط به ضایعات مدفوع و اجزای بدن کنه ‌ها و سوسک ‌های ریز و اجزای گرد و غبار سطحی که گرد آلی مولکول‌ های بزرگ (MOD) نامیده می‌شود، هستند. قرار گرفتن در معرض آن‌ها موجب آلرژی مزمن و در موارد شدید آسم می‌شود. نگرانی عمومی روی Stachybotrys chartarum، یک گونه قارچی که مایکوتوکسن تولید می ‌کند و مواد چوبی خیس را آلوده می‌ کند، متمرکز شده است.

بیماری‌ های ساختمانی مربوط به باکتری ‌ها، بیماری‌ های مسری مثل سل و مننژیت هستند که در محیط‌ های شلوغ و پرخطر مثل پناهگاه‌ های بی‌ خانمان‌ ها، زندان ‌ها، پادگان ارتش، خانه‌ های سالمندان و بیمارستان متداول هستند. همچنین برج‌ های خنک‌ کننده، چشمه‌ های آب گرم و آبگرمکن آلوده موجب بیماری باکتریایی لژیونر و پنومونی فوق حساسیت می‌شود. قارچ‌ های جنس‌ های Penicillium و Aspergillus نیز مشکلاتی به وجود می ‌آورند. باکتری‌ های گرم منفی اندوتوکسن تولید می‌ کنند که قرار گرفتن در معرض آن موجب التهاب ریه می‌شود. در کل رابطه مستقیمی بین بیماری ‌های مربوط به ساختمان و با ذرات موجود در هوا وجود دارد.

روش‌های ارزیابی آلاینده ‌ها

روش‌های تجزیه نمونه ‌برداری برای آلاینده ‌های زیستی

از روش‌های زیادی برای جمع‌ آوری و تجزیه آلاینده ‌های زیستی استفاده می‌شود؛ اما اغلب، ارزیابی ‌ها محدود به جمع ‌آوری و بررسی باکتری ‌ها و قطعات کپک‌ ها هستند. این‌ ها شامل گیر انداختن روی محیط کشت، گیر انداختن روی اسلاید و پوشش شفاف چرب میکروسکوپ، فیلتراسیون و برخورد نمونه‌ های مایع است.

روش‌های بررسی کپک ‌ها شامل روش قابل کشت- زنده و روش ساختارها/ اسپور کپک است که اولی تعداد کپک و باکتری قابل رشد را اندازه ‌گیری می ‌کند. بعد از بلوغ، کلون ‌ها شناسایی می‌ شوند و غلظت به شکل واحدهای تشکیل دهنده کلونی در متر مکعب (CFU/m³) بیان می‌شود.

از وسایل مختلفی برای نمونه ‌برداری استفاده می‌شود؛ اما بیشتر محققان از نمونه بردار تک مرحله N-6 اندرسن استفاده می‌کنند که در آن هوا به مدت 1 تا 2 دقیقه با سرعت 3/28 لیتر در دقیقه از یک صفحه مشبک دارای 400 سوراخ به داخل کشیده می‌شود و آلاینده‌های زیستی روی محیط کشت غنی به دام می‌افتند. این نمونه‌برداری دارای محدودیت‌هایی است و از آنجا که باکتری‌ها و کپک‌های هوازی، دیگر زنده یا زیست پذیر نیستند، چنین روش نمونه‌برداری، قرار گرفتن در معرض آلاینده‌ها را کمتر و در بیشتر موارد با مرتبه بزرگی یا بیشتر نشان می‌دهد. این به این خاطر است که آلرژی‌زایی مستقل از زنده بودن است.

تعیین تعداد کل کپک‌ها از طریق به دام انداختن روی اسلاید یا پوشش شفاف چرب میکروسکوپ انجام می‌شود که از اولی در تحقیقات ساختمان بیشتر استفاده می‌شود. برای تعداد کل باکتری‌ها از روش نمونه‌برداری با کاست فیلتر و شمارش آن‌ها در زیر میکروسکوپ اپی فلورسنس استفاده می‌شود. برای تعیین سطح گلوکان قارچی، مایکوتوکسین ها، اندوتوکسین ها و انواع آلرژی‌زاها از نمونه‌های جمع‌آوری شده روی غشا یا فیلترهای فیبری استفاده می‌شود.

بعد از جمع‌آوری، نمونه با استفاده از روش خاص هر آلاینده تجزیه می‌شود و غلظت به شکل µg/m³ بیان می‌شود.

نمونه ‌برداری و تجزیه سطحی

در بسیاری از ارزیابی‌های محیطی، خطر احتمالی قرار گرفتن در معرض آلاینده‌ها از روی بررسی‌های کمی و کیفی نمونه‌های سطحی استنباط می‌شود. این نشان می‌دهد که مواد فاز ذرات به سرعت روی سطح رسوب می‌کنند و در برخی از موارد، خطر قرار گرفتن در معرض آلاینده‌ها؛ نتیجه معلق شده مجدد گرد و غبار است. کپک معمولاً روی سطوح ساختمان رشد می‌کند.

در نمونه‌برداری سطحی، با روش‌های مختلف از روی سطوح ساختمان نمونه‌برداری می­شود و نمونه‌ها در محیط کشت شده و بررسی می‌شوند. روش‌های نمونه‌برداری شامل تکنیک مکش، روش پاک کردن (لوله پاک‌کن کوچک) و در مورد کپک، کشیدن نوار شفاف چسبناک به روی سطح هستند. در این روش‌ها غلظت بر حسب CFUs بر واحد سطح بیان می‌شود.

از نوار شفاف چسبناک برای تشخیص گونه کپک استفاده می‌شود که نمونه در زیر میکروسکوپ نوری بررسی می‌شود. از نمونه‌برداری با مکش، برای تعیین غلظت گلوکان قارچی اندوتوکسین ها و مایکوتوکسین ها استفاده می‌شود. غلظت اندوتوکسین و گلوکان قارچی با آزمون زیستی Limulus Amebocyte Lysate (LAL) تعیین می‌شود. آزمون LAL انواع مختلفی دارد که به دلیل دقت، حساسیت و تکرارپذیری، از روش رنگزای جنبشی بیشتر استفاده می‌شود. غلظت اندوتوکسن ها به شکل EU در واحد سطح و یا نانوگرم در واحد سطح بیان می‌شود که یک نانوگرم برابر با 10 تا 15 EU است. بهتر است غلظت اندوتوکسن ها با روش‌های ایمنی شیمیایی انجام شود. غلظت مایکوتوکسین ها با روش‌های تجزیه تعیین می‌شود و به شکل میکروگرم در واحد سطح بیان می‌شوند.

نمونه‌برداری مواد آلرژی‌زا با استفاده از جاروبرقی (پاک‌کننده خلأ) دارای فیلتر خاص در یک مترمربع یا به مدت 5 دقیقه انجام می‌شود و نمونه مورد تجزیه قرار می‌گیرد. غلظت مواد آلرژی‌زا به شکل میکروگرم در گرم غبار جمع‌آوری شده بیان می‌شود و آنتی‌ژن سوسک به شکل واحد زیستی در هر گرم (BU/g) غبار جمع‌آوری شده بیان می‌شود. آزمون  آنتی‌بادی برخی از جانوران به صورت تجاری وجود دارد.

نمونه‌برداری توده‌ای

گاهی از نمونه‌برداری توده‌ای برای شناسایی انواع کپک‌های غالب در ساختمان‌های آلوده استفاده می‌شود. مواد آلوده خرد شده، شسته شده و روی پلیت های کشت قرار داده می‌شوند و کلونی‌هایی که رشد می‌کنند، شناسایی می‌شوند.

محدودیت‌های روش‌های ارزیابی قرار گرفتن در معرض آلاینده‌های زیستی

در بیشتر موارد ارتباط واکنش به غلظت، در بین غلظت مواد آلاینده و بیماری‌های تنفسی نشان داده نشده است و پروتکل‌ها استانداری برای ارزیابی وجود ندارد. آلاینده‌های زیستی در طول زمان تغییر زیادی می‌کنند. این تغییرات و زمان کوتاه نمونه‌برداری، نشان دادن روابط واکنش به غلظت را مشکل می‌کند. این روابط با حساسیت متفاوت به کپک‌ها، گلوکان ها، اندوتوکسن ها و مواد آلرژی‌زا بیشتر مبهم می‌شوند. بیشتر مطالعات آلاینده‌های زیستی، روی جمعیت‌های کوچک با طرح‌های آماری انجام شده‌اند که برای تشخیص روابط واکنش به غلظت، به اندازه کافی قوی نیستند. در نبود چنین روابطی خطر قرار گرفتن در معرض آلاینده‌های زیستی، از روی دیگر عوامل مختلف مثل آلاینده‌های قابل مشاهده، غلظت‌های سطحی و روابط آماری بین غلظت آلاینده و خطر بیماری استنتاج می‌شود.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ کاربرد نانوسیلورها و نانو فیلتراسیون در کنترل آلودگی هوا

⇐ نقش بیوفیلترها در کنترل آلودگی هوا

⇐ مطالعه و ارزیابی کیفیت هوای محیط های داخلی