روشهای نمونه برداری از محیط های مختلف
روشهای نمونه برداری از محیط های مختلف
روشهای نمونه برداری از محیط های مختلف
فرمت:Pdf تعداد صفحات: 9
تهیه کنندگان: اعظم صادق اسدی, آزاده اکرام جعفری و المیرا دارابی
1- اهمیت نمونه برداری
برای دستیابی به اطلاعات در سطح کیفی مطلوب و قابل اعتماد، نمونه برداری صحیح از اهمیت بالایی برخوردار است. به همین منظور نیاز به یک برنامه نمونه برداری کامل می باشد که بتواند اهداف نمونه برداری و پایش را تأمین کند. بنابراین در طراحی برنامه های نمونه برداری باید نکات زیر در نظر گرفته شود.
- چه آلاینده هایی اندازه گیری می شوند.
- چه مکان هایی انتخاب می شوند.
- نمونه ها در چه مکانی نگهداری می شوند.
- نمونه برداری در چه زمانی و چند بار انجام می شود.
- چه تعداد نمونه و از چه سایزی تهیه می شود.
- چه بافت هایی برای آنالیز انتخاب می شوند.
2- اهداف برنامه پایش
1-2 سلامت عمومی
الف) از آنجایی که بخشی از هدف پایش تعیین میزان آلودگی در نمونه های مختلف از جمله مواد غذایی که با سلامت عمومی در ارتباط است میباشد، موارد ذیل در این راستا ارائه می گردد.
ب) باید نمونه از نوعی انتخاب شود که در بازار عرضه می شود. مانند ماهی و انواع صدفهای خوراکی
ب) نوع ارگانیسم انتخابی باید مطابق با الگوی غذایی افراد باشد.
ج) به غیر از مواردی که الگوی مشخصی برای صید وجود دارد بقیه نمونه ها در هر زمانی از سال می توانند جمع آوری شوند.
د) ماهی های نمونه برداری شده باید هم اندازه با گونه موجود در بازار باشند. به طور معمول هر نمونه می تواند شامل 10-5 گونه از ماهی ها و نرم تنان صدف دار بزرگ (خرچنگ) و ۵۰ گونه نرم تنان صدف دار کوچک تر صدف های (دو کفه ای، میگو) باشد.
ه) تنها بافتهای خوراکی نیاز به آنالیز آلودگی ها دارد به این معنی که بافت ماهیچه ای در ماهی و سخت پوستان بزرگ و تمام بافت نرم در سایر نرم تنان صدف دار می تواند مورد آنالیز قرار گیرد.
2-2 – نقاط آلوده بحرانی
الف) نقاط بحرانی معمولا در مصب رودخانه ها و مناطق ساحلی به جایی اطلاق می شود که محل تخلیه پسماندها می باشد. از سوی دیگر نوار ساحلی دارای نقاط مشابه مصب رودخانه ها هستند که در آنجا مواد زائد باقیمانده از کشتی ها تخلیه شده و منجر به آلودگی می شود.
ب) مفید ترین موجودات جهت پایش این مناطق بی مهرگان هستند. لكن باید برای تعیین گونه جاندار مناسب مورد بررسی در فاز آبی و خاکی از نقطه نظرات کارشناسی متخصص زیست شناسی نیز استفاده نمود.
ج) تنوع فصلی منابع غذایی و دوره تخم ریزی بی مهرگان باعث ایجاد تغییراتی در وزن بدن آنها و همچنین میزان چربی و ترکیبات آن و در نهایت تغییر میزان آلودگی در بافت آنها می شود. به منظور کاهش تغییرات پیشنهاد می شود نمونه برداری قبل از دوره تخم ریزی انجام شود.
د) نمونه ها به صورت تکی و یا توده ای میتوانند آنالیز شوند. ولی اگر به صورت توده ای آنالیز شوند اطلاعات بدست آمده از آنها بر پایه تغییر سایز نخواهد بود.
ه) تمام بافت نرم بدن ارگانیسم باید برای آنالیز برداشته شود. نکته: هنگام آنالیز آلودگیهای چربی دوست اندازه گیری چربی هر نمونه بسیار مهم است. زیرا میزان چربی موجود در بدن ارگانیسم بسته به منابع غذایی و سایر متغیرها در زمانهای مختلف تغییر می کند. و هر چه میزان چربی بیشتر باشد میزان بیشتری از آلودگی ها در بدن آنها تجمع پیدا می کند. بنابراین برای اینکه مقایسه اطلاعات برای مناطق و زمانهای مختلف نمونه برداری با اطمینان انجام شود، باید بر اساس میزان چربی موجود در بدن آنها باشد.
3-2 نقاط آلوده و نقاطی که تغییر آلودگی زمانی دارند
الف) سایتهای نمونه برداری باید شامل مصب رودخانه ها، مناطق ساحلی و نوار ساحلی باشد تا اطمینان حاصل شود که مناطق آلوده و پاک هر دو بررسی شده اند.
ب) به دلیل اینکه هدف مطالعه آلودگی فعلی موجودات است هیچ محدودیتی برای انتخاب گونه مورد مطالعه وجود ندارد.
ج) جمع آوری نمونه ها باید در طول یک دوره زمانی با وقفه های کوتاه انجام شود.
د) مطالعه باید تمام محدوده سایز گونه های تحت بررسی را پوشش دهد تا تصویر واضح از یک ناحیه محیط زیستی را فراهم کند.
ه) برای نمونه ماهی، ماهیچه آن بهترین بافت برای آنالیز می باشد. با این وجود از جگر و بافت کلیه نیز استفاده نمود. از سوی دیگر بافت جگر، لوزالمعده و ماهیچه نیز برای مطالعه رده سخت پوستان استفاده می شود. در هر صورت به طور کلی می توان اذعان داشت از تمام بافت نرم تنان نمونه تهیه نموده و بررسی لازم صورت پذیرد.
3- نمونه برداری از خاک
با توجه به هدف نمونه برداری می توان نمونه برداری از لایه های مختلف خاک یا رسوب را انجام داد. اگر هدف از نمونه برداری طرح مطالعاتی در خصوص اندازه گیری آلودگی باشد می توان از عمقهای مختلف
خاک برشهای مناسب را تهیه و آنالیز را انجام داد. ولی به طور کلی برای تعیین میزان آلودگی خاک یک منطقه با توجه به اینکه غلظت آلاینده ها با افزایش عمق خاک کاهش می یابد از لایه های سطحی خاک نمونه برداری می شود. نمودار زیر نشان می دهد که با افزایش عمق خاک غلظت آلاینده ها کاهش می یابد.
منحنی تغییرات غلظت بر اساس عمق خاک
نمودار ۱- منحنی تغییرات غلظت بر اساس عمق خاک
با توجه به عمق خاکی که نمونه از آن برداشته می شود می توان از دستگاه های مختلف استفاده کرد. همچنین باید به این موضوع توجه کرد که چون دستگاههای مختلف از عمقهای مختلف خاک نمونه برداری می کنند. آنالیز آنها دارای جواب یکسان نمی باشند. به عنوان مثال اگر با بیل حفاری کوچک (Small Grab) که یک دستگاه کوچک نمونه بردار است و با دست می توان از آن استفاده کرد، نمونه برداری انجام شود. جواب آنالیز خاک آن با جواب آنالیز همان خاک که با بیل حفاری بزرگ (Large Grab) نمونه برداری شده است متفاوت است. علت در این است که بیل حفاری بزرگ از عمق بیشتری از خاک تا حدود ۲۵ سانتی متر را برداشت می کند و در نتیجه غلظتها متفاوت است. همچنین هنگام نمونه برداری از خاک یا رسوب بهتر است از Multi Core استفاده شود. چون ممکن است آن قسمت از خاک که Core وارد آن می شود مثلا دارای DDT باشد و قسمتهای دیگر خاک آلودگی نداشته باشد. که در زیر شکل برخی از سیستمهای موردنظر نشان داده شده است.
ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.
حتما بخوانید:
⇐ نمونه برداری و آنالیز آلاینده های خروجی دودکش
⇐ نمونه برداری و آنالیز گرد و غبارها PPT
منبع: بهداشت حرفه ای
دیدگاهتان را بنویسید
می خواهید در گفت و گو شرکت کنید؟خیالتان راحت باشد :)