دستورالعمل ایمنی مدیریت پاشیدگی مواد شیمیایی

دستورالعمل ایمنی مدیریت پاشیدگی مواد شیمیایی

فرمت: PDF تعداد صفحات: 8

هدف از ایجاد: ایجاد دستورالعمل جهت آشنایی همکاران با انواع پاشیدگی مواد شیمیایی، مواد عفونی و نحوه جمع آوری، آلودگی زدایی و پاک سازی آنها.

بازنگری این سند بنا به پیشنهاد هر یک از کارکنان ذی صلاح و با تائید مقام ذیصلاح امکان پذیر می باشد

دامنه کاربرد: کلیه کارکنان آزمایشگاه های انستیتو پاستور ایران ملزم به مطالعه این دستورالعمل و رعایت مفاد آن در جهت همکاری با مسئول ایمنی آزمایشگاه و شورای ایمنی زیستی می باشند.

منابع:

Biological Spill Procedures, Department of Environmental Health & Safety, Towson University, 2012

College of Biological Science, Standard Operating Procedure Chemical Spills

Chemical Spill Response Guideline, Keck Graduate Institute

Laboratory biosafety manual, World Health Organization, Third edition, 2004

 تعاریف :

پاشیدگی مواد (Spills): هر گونه ریزش کنترل نشده ماده شیمیایی یا عفونی

پاشیدگی جزئی و پاشیدگی وسیع: ریخت و پاش مواد براساس حجم، محل پاشیدگی و ریزش و میزان درجه خطر ماده به دو دسته ی پاشیدگی جزئی ) (Minor Spill) و پاشیدگی وسیع (Major Spill) تقسیم می شود.

پاشیدگی وسیع: هر پاشیدگی که به راحتی قابل پاک سازی نباشد. حاوی بیش از 4 لیتر از یک ماده خطرناک باشد یا بیشتر از 100 میلی لیتر یا 10 گرم از ماده ی شیمیایی بسیار خطرناک (کارسینوژن) یا یک لیتر یا 100 گرم از یک محلول آتش گیر یا فرار و یا مواد اسیدی بازی خشک یا محلول خورنده یا واکنش دهنده، خطر آتش سوزی یا انفجار وجود داشته باشد، هر ماده ای که خطر تنفسی ایجاد نماید (مانند هیدروکلریک اسید غلیظ، مرکاپتواتانول).

نکته: برای بعضی از مواد مانند هیدرو فلوئوریک اسید 40 درصد پاشیدگی وسیع با ریزش کمتر از 100 میلی لیتر از ماده در نظر گرفته شود.

جعبه مدیریت پاشیدگی مواد (Spill Box): مجموعه ای از تجهیزات که برای پاک سازی مواد شیمیایی یا بیولوژیکی از سطوح یا وسایل آزمایشگاه به کار میرود.

شرح اصلی: لازم است کلیه احتیاط ها و کنترل های لازم برای پیشگیری از نشت و ریخت و پاش احتمالی مواد بعمل آمده و در صورت وقوع، سریعاً به روش صحیح، آلودگی زدایی و پاک سازی شود. ورود به محل آلوده همواره باید تحت نظارت انجام شده و ماده ریخته شده نباید به ظرف اصلی خود بازگردانیده شود. لازم است کیت و یا مواد لوازم برای پاک سازی مانند خاک دیاتومه (خاک جاذب) در محل های مناسب نگهداری شوند. به طور کلی برای پاک سازی لوازم زیر مورد نیاز است :

1. لوازم جمع آوری و پاک سازی
2. دسترسی به آب چنانچه ماده مورد نظر با آب سازگار است
3. استفاده از وسایل حفاظت

هشدارهای کلی:

• بسته به اینکه پاشیدگی کوچک و یا وسیع باشد نحوه مواجهه و مدیریت آن متفاوت است.
• اگر فکر می کنید توانایی پاک سازی مواد ریخته شده را به صورت ایمن ندارید محل را ترک نمایید و کمک بخواهید.
• اگر احتمال ایجاد حریق در اثر پاشیده شدن ماده ریخته شده را می دهید، زنگ هشدار را به صدا در آورید و ساختمان را ترک نمایید.
• قبل از پاک سازی هر گونه ماده ریخته شده MSDS مربوط به آن را مطالعه نمایید و از بی خطر بودن ماده و یا از خصوصیات خطر زایی آن آگاهی یابید.
• اگر ماده ی خطرناکی بر روی شما پاشیده شد فورا لباس های آلوده را خارج نمایید و از دوش اضطراری استفاده نمایید.
• اگر ماده درون چشمتان نیز پاشیده شده چشمان خود را حداقل به مدت 15 دقیقه توسط چشم شور بشویید و اگر در MSDS ماده به خورنده بودن آن اشاره شده است چشمان خود را باید به مدت 1 ساعت بشویید.

مدیریت پاشیدگی مواد شیمیایی

جعبه مدیریت پاشیدگی مواد شیمیایی باید حاوی موارد زیر باشد:

1. عینک محافظ
2. دستکش مقاوم به مواد شیمیایی (دستکش ضد اسید)
3. خنثی کننده اسید (جوش شیرین)
4. خنثی کننده باز (سیتریک اسید)
5. نوار تعیین
6. pH سطل و یا کیسه دفع پسماند
7. خاک انداز یا وسیله جمع آوری مواد خشک

اگر در آزمایشگاه از فرمالدهید استفاده می شود خنثی کنندهی فرمالدهید (Polyform-F) و اگر از هیدرو فلوئوریک اسید استفاده می شود خنثی کننده این اسید مانند کلسیم کربنات و ژل موضعی کلسیم گلوکونات (5/2 درصد) نیز باید در جعبه موجود باشد.

روش کار

پاشیدگی وسیع

اگر فرصت کافی و امکان خاموش نمودن حریق و یا منهدم نمودن منبع پاشیدگی بدون خطر ایجاد جراحت
وجود دارد، این کار را انجام دهید.

• همه افراد حاضر در آزمایشگاه را آگاه نمایید و آزمایشگاه را تخلیه نمایید.
• با گروه هزمت آتش نشانی تماس بگیرید و کمک بخواهید.
• اگر احتمال خطر در کل ساختمان را میدهید زنگ هشدار را فعال نمایید.
• زمانی که ماموران آتش نشانی رسیدند به صورت شفاف و واضح واقعه و مقدار ماده پاشیده شده را توضیح دهید.

پاشیدگی جزئی

اگر فرصت کافی و امکان خاموش نمودن حریق و یا منهدم نمودن منبع پاشیدگی بدون خطر ایجاد آسیب
وجود دارد، این کار را انجام دهید.

اگر ماده خطرناکی بر روی شما پاشیده شده لباس های آلوده را خارج نمایید و نواحی آلوده بدن را با آب
بشویید.

• همه افراد حاضر در آزمایشگاه را آگاه نمایید.
• نواحی که ماده پاشیده شده است را مشخص و محصور نمایید.
• جعبه مدیریت پاشیدگی مواد را بررسی نمایید و قبل از استفاده از جعبه نحوه پاک سازی را مرور نمایید تا اطمینان یابید مواد و وسایل لازم را در اختیار دارید. در صورت کمبود وسیله یا مادهای آن را از آزمایشگاه های دیگر تامین نمایید و یا کمک بخواهید.
• قبل از اقدام به پاک سازی ماده پاشیده شده، دستکش و عینک محافظ را از جعبه خارج کرده و بپوشید.

پاک سازی محلول های آلی

اطمینان یابید که حریقی در آن اطراف وجود نداشته باشد. اگر احتمال آتش سوزی و یا انفجار وجود دارد آزمایشگاه را تخلیه نمایید و مانند پاشیدگی وسیع برخورد نمایید.

اگر امکان پاک سازی ماده به صورت ایمن وجود دارد به روش زیر عمل نمایید:

• اگر جریان یا نشتی از ماده وجود دارد به وسیله یک تیغه یا دستمال مانع از رسیدن آن به ماده های خطرناک موجود در آن ناحیه شوید.
• به آرامی ماده خنثی کننده را روی محل پاشیدگی بریزید و این کار را از کناره ها به سمت مرکز (از
  خارج به سمت داخل) انجام دهید.
• از دستمال (دستمال کاغذی حول های) یا خاک جاذب استفاده نمایید و به دقت مایع ریخته شده را از خارج به سمت داخل جمع آوری و پاک نمایید.
• تمام پسماندها را درون کیسه پسماند بریزید و زمانی که کل مواد ریخته شده جمع آوری شد کیسه پسماند را به طور موقت درون هود شیمیایی قرار دهید و کیسه را به عنوان پسماند خطرناک نشانه
  گذاری نمایید.
• وسایل حفاظت شخصی را خارج کنید و دست ها را کامل بشویید.
• به وسیله آب و صابون ناحیه پاشیدگی را بشویید تا مواد باقی مانده کاملا پاک سازی شود.
• فرم مربوط به وقوع پاشیدگی مواد را تکمیل نمایید.

ادامه مطالب زیر را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید:

• پاکسازی محلول های اسیدی

• پاکسازی محلول های بازی

• پاکسازی مواد شیمیایی خشک

• پاکسازی هیدروفلوئوریک اسید

• مدیریت پاشیدگی مواد بیولوژیک

حتما بخوانید:

⇐ ایمنی مواد شیمیایی دکتر فتحی

⇐ آشنایی با برچسب های ایمنی مواد شیمیایی مایع و جامد خطرناک

⇐ استاندارد بین المللی ایمنی مواد شیمیایی (GHS)

⇐ جزوه ایمنی مواد شیمیایی دکتر کلات پور