دستورالعمل مدیریت اجرایی پسماندهای ویژه پزشکی
دستورالعمل مدیریت اجرایی پسماندهای ویژه پزشکی
دستورالعمل مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی ویژه در بيمارستانها و مراکز بهداشتی درمانی
بخش اول- بيمارستان ها
الف – باستناد ماده ٧ قانون مدیریت پسماندها مدیریت اجرایی کليه پسماندها غير از صنعتی و ویژه در شهرها و روستاها و حریم آنها به عهده شهرداری، دهياری و در خارج از حوزه وظایف شهرداری ها و دهياری ها به عهده بخشداری ها می باشد. مدیریت اجرایی پسماندهای صنعتی و ویژه به عهده توليد کننده و در صورت تبدیل آن به پسماند عادی بر عهده شهرداری ها، دهياری ها و بخشداری ها می باشد.
باستناد تبصره ماده فوق مدیریت های اجرایی می توانند تمام یا بخشی از عمليات مربوط به جمع آوری، جداسازی و دفع آن را به بخش خصوصی (اشخاص حقيقی و حقوقی) واگذار نمایند.
ب – طبق مفاد ماده فوق مدیریت بيمارستان ملزم است یکی از دو روش زیر را برای مدیریت اجرایی پسماند پزشکی ویژه بيمارستان بکار گيرد:
- مدیریت اجرایی بيمارستان می تواند مطابق ماده ٧ قانون مدیریت پسماندها عمليات اجرایی مدیریت اجرایی پسماند پزشکی ویژه را راساً انجام دهد.
- مدیریت اجرایی پسماند پزشکی ویژه می تواند به استناد تبصره ماده ٧ قانون مدیریت پسماندها تمام یا بخشی از عمليات اجرایی پسماند پزشکی ویژه را به بخش خصوصی (اشخاص حقيقی و حقوقی) واگذار نماید.
پ – مدیریت بيمارستان و اشخاص حقيقی و حقوقی جهت اجرای مدیریت اجرایی پسماند پزشکی ویژه ملزم به رعایت کليه مفاد ” ضوابط و روش های مدیریت اجرایی پسماندهای ١٣٨٧ هيئت محترم دولت ( موضوع ماده /٢/ پزشکی و پسماندهای وابسته مصوبه مورخ ٨ ١١ قانون مدیریت پسماندها) می باشند.
ت – طبق مندرجات ماده فوق الذکر پس از تبدیل پسماند های پزشکی ویژه به پسماند عادی ساز و کار مدیریت آن همانند پسماند شهری بعهده شهرداری ها، دهياری ها و بخشداری ها می باشد.
ث – بی خطرسازی پسماندهای عفونی و تيز و برنده توسط مراکز عمده توليدکننده پسماند پزشکی ویژه (مانند بيمارستانها) و در شهرهای متوسط و بزرگ باید در محل توليد انجام شود تا مخاطرات ناشی از حمل و نقل و هزینه های مربوطه به حداقل برسد. در شهرهای کوچک و روستاها و مراکز کوچک، پسماندها می توانند درسایت مرکزی بی خطر گردند.
بخش دوم: مراکز بهداشتی درمانی
الف – در خصوص مدیریت پسماندهای پزشکی ویژه توليدی در مطب ها، درمانگاه ها و سایر مراکز مشابه ضمن رعایت دستورالعمل های مرکز سلامت محيط و کار و ضوابط و روش های مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته ( موضوع مادة ١١ قانون مدیریت پسماندها) رعایت نکات زیر الزامی است:
- کليه مراکز توليد کننده پسماند پزشکی موظفند در مبدا توليد پسماندهای عادی و پسماندهای ویژه خود را با رعایت موارد زیر جمع آوری، از یکدیگر تفکيک و بسته بندی نمایند.
- تفکيک و جمع آوری پسماندهای پزشکی که عبارتند از پسماند عفونی، تيز و برنده، شيميایی و دارویی و عادی بطور جداگانه الزامی است.
- کليه پسماندهایی که روش امحای آنها یکسان می باشند نياز به جداسازی و تفکيک از یکدیگر ندارند.
- قرار دادن پسماندهای پزشکی ویژه توليدی در خارج از محوطۀ مراکز فوق اکيداً ممنوع است این پسماندها باید تا قبل از بی خطر سازی در یک محل مناسب، محفوظ و غير قابل دسترس برای افراد سودجو نگهداری شوند.
- در واحدهای کوچک این پسماندها را می توان در سطل های مجهز به سيستم حفاظتی واقع در محلی امن و در مراکزی مانند مطب ها که حجم پسماندهای ویژه چندان زیاد نيست در سطل زباله غير قابل نشت، مقاوم قابل شستشو درکيسه های مخصوص حمل زباله نگهداری نمود.
- جابجایی و حمل و نقل پسماندهای تفکيک شده ویژه با پسماندهای عادی ممنوع است.
ب – برای تبدیل پسماندهای عفونی و تيز و برنده به پسماندهای عادی (بی خطر) در مراکز فوق می توان طبق مفاد ماده ٦٥ ضوابط و روش های مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته (موضوع مادة ١١ قانون مدیریت پسماندها) از روش های زیر استفاده نمود:
- نصب دستگاه های غيرسوز با حجم مناسب و استفاده از آنها در مبدأ توليد (در داخل هر مرکز یا مطب و ….)
- نصب دستگاه های غيرسوز با حجم مناسب و استفاده از آنها بصورت مرکزی (در ساختمان پزشکان)
- عقد قرارداد و تحویل پسماند پزشکی ویژه به نزدیکترین بيمارستان یا نزدیکترین محل مجهز به سيستم بی خطر ساز غيرسوز بدیهی است حمل و نقل پسماند پزشکی ویژه از محل توليد تا محل استقرار دستگاه بی خطرساز غيرسوز باید با رعایت کليه ضوابط بهداشتی و ایمنی صورت گيرد.
- مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی ویژه و انجام کار بصورت متمرکز و یا غير متمرکز طبق مندرجات ضوابط واگذاری مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی به اشخاص حقيقی و حقوقی موضوع ردیف “ت” بند ” ٦” ماده ” ٣” آیين نامه اجرایی قانون مدیریت پسماندها به اشخاص حقيقی یا حقوقی واگذار گردد. حمل و نقل پسماند پزشکی ویژه از محل توليد تا دفع نهایی درصورت انتخاب گزینه بهداشتی و ایمنی انجام و کليۀ مراحل «٤» باید با رعایت ضوابط مدیریت اجرایی با نظارت معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی ذیربط صورت پذیرد.
همچنين اشخاص حقيقی و حقوقی ملزم به رعایت دستورالعمل های مربوطه وزارت بهداشت می باشند.
در مناطق کویری و خشک و مناطقی که سطح آب های زیرزمينی پایين است در صورت وجود زمين مناسب، دفن پسماندها با رعایت ضوابط بهداشتی مجاز می باشد. - در مناطق روستائی در صورتي که حجم پسماند عفونی کم باشد ميتوانند ازروش دفن بهداشتی نيز برای امحاء پسماندهای عفونی با رعایت ضوابط زیر استفاده نمود:
ضوابط و معيارهای دفن بهداشتی
- محل دفن توسط سازمان حفاظت محيط زیست تعيين می گردد.
- محل دفن باید از محل مسکونی دور باشد و در جایی واقع شود که مطمئن باشيم آبهای سطحی و یا زیرزمينی آلوده نميشوند . منطقه نباید در معرض سيل یا فرسایش باشد.
- به منظور جلوگيری از نشت آلاینده به آبهای زیر زمينی سایت دفن باید نسبتاً غيرقابل نفوذ باشد و چاههای کم عمق نزدیک سایت نباشد.
- عمليات دفن باید تحت نظارت کامل و دقيق صورت گيرد.
- یک چاله یا ترانشه با حداقل ٢ متر عمق حفر شود نصف آن با پسماند پر شود سپس 0.5 متر با آهک و تا سطح با خاک پر شود.
- اگر ترانشه در طول روز پر نشد، قبل از پرشدن کامل یک ترانشه ، پس از ریختن پسماند یک لایه ١٠ سانتيمتری خاک باید برای پوشش پسماند اضافه شود.
- باید مطمئن شد که حيوانات دسترسی به سایت دفن ندارند حصارکشی با سيم های آهنی گالوانيزه یا نصب حفاظ، مناسب می باشد.
- مسئول سایت دفن باید اطلاعات همۀ ترانشه های دفن را نگهداری کند.
پ – در صورت ورود هرگونه خسارت ناشی از عدم رعایت مقررات بهداشتی مربوط به مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی ویژه به اشخاص و یا محيط زیست، مسئوليت آن به عهده توليدکنندگان و اشخاص حقيقی و حقوقی مسئول عمليات فوق با توجه به قصور آنان می باشد
ضوابط واگذاری مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی ویژه به اشخاص حقیقی و حقوقی
طبق ردیف ت ۲ بند ۶ ماده ٣ آیین نامه اجرایی قانون مدیریت پسماندها و به منظور جلب مشارکت بخش خصوصی و ارتقاء کیفیت خدمات درباره نحوه واگذاری مدیریت اجرایی پسماندهای مراکز بهداشتی و درمانی، ضوابط مربوط به چگونگی واگذاری مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی به اشخاص حقیقی و حقوقی به شرح زیر می باشد.
فصل ١: تعاریف
ماده ١- عبارات و اصطلاحات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می روند:
الف- قانون مدیریت پسماندها : قانون مدیریت پسماندها – مصوب ۸۳/۲/۲۰ مجلس شورای اسلامی
ب- آیین نامه : آیین نامه اجرایی قانون مدیریت پسماندها
پ -سازمان : سازمان حفاظت محیط زیست
ت – وزارت بهداشت : وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
ث -مراکز بهداشتی درمانی : بیمارستانها، آزمایشگاه های تشخیص طبی، آزمایشگاه های تحقیقاتی علوم پزشکی، درمانگاه ها، کلینیک ها، پایگاه های انتقال خون، مراکز جراحی محدود ، مراکز تسهیلات زایمانی، مطب ها و سایر مراکز و موسسات مشابه
ج -معاونت بهداشتی/ سلامت: معاونت بهداشتی/ سلامت دانشگاه / دانشکده علوم پزشکی
چ -بی خطرسازی : اقداماتی که ویژگی خطرناک بودن پسماند پزشکی را رفع نماید.
ح -شرکت/ موسسه : شرکت یا موسسه ای که دارای ماهیت حقوقی بوده و دارای مجوز از مراجع ذیربط باشد.
خ -پسماندهای پزشکی ویژه :به کلیه پسماندهای عفونی و زیان آور ناشی از بیمارستان ها، مراکز بهداشتی، درمانی، آزمایشگاه های تشخیص طبی، و سایر مراکز مشابه که به دلیل بالا بودن حداقل یکی از خواص خطرناک از قبیل سمیت، بیماری زایی، قابلیت انفجار یا اشتعال، خورندگی و مشابه آن که به مراقبت ویژه (مدیریت خاص) نیاز دارند گفته می شود
د -دستورالعمل تفکیک: منظور جدیدترین دستورالعمل “تفکیک، جمع آوری ، نگهداری موقت و … پسماندهای پزشکی”، وزارت بهداشت می باشد.
فصل ٢- شرایط اخذ مجوز
ماده ٢- شرکت / موسسه در باره انجام فعالیت های مرتبط با مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی ویژه باید قبل از هر گونه فعالیت، از وزارت بهداشت (معاونت بهداشتی / سلامت دانشگاه / دانشکده مربوطه) مجوز داشته باشد.
ماده ٣- مجوز صدور پروانه شرکت / موسسه پس از بررسی و تایید موارد ذکر شده توسط کارشناس مسئول بهداشت محیط، به امضای معاونت بهداشتی صادر خواهد شد.
ماده ۴- شرکت / موسسه متقاضی انجام مدیریت اجرایی پسماندها باید دارای ویژگی های زیر باشند:
- شرکت / موسسه باید به ثبت رسیده باشد. ( طبق مقررات جاری کشور)
- در موضوع فعالیت های شرکت / موسسه باید “انجام مدیریت اجرایی پسماندها” قید شده باشد.
- دارای یک نفر ناظر فنی جهت انجام مدیریت اجرایی پسماندها با ویژگی های زیر باشد:
- تابعیت دولت جمهوری اسلامی ایران.
- اعتقاد به اسلام و یا یکی دیگر از ادیان رسمی کشور .
- دارا بودن حسن شهرت .
- عدم اعتیاد به مواد مخدر.
- نداشتن سو ءپیشینه کیفری
- داشتن کارت پایان خدمت وظیفه عمومی یا معافیت دائم برای آقایان.
- دارا بودن حداقل مدرک کارشناسی در رشته بهداشت محیط و حداقل دو سال سابقه کار مرتبط . (با تایید معاونت بهداشتی دانشگاه مربوطه)
- اخذ گواهینامه دوره ویژه آموزشی مدیریت اجرایی پسماند از آموزشگاه های اصناف
ماده ۵- مجوز صادره قابل واگذاری و انتقال به غیر نمی باشد.
ماده 6 – ناظر فنی موظف است بر انجام کلیه عملیات مدیریت اجرایی پسماندها نظارت داشته و امور مربوطه را هدایت کند.
ماده ٧- ناظر فنی شرکت نباید در مراکز و موسسات دولتی شاغل باشد و یا نظارت فنی شرکت / موسسه دیگری را بر عهده داشته باشد.
فصل ٣-شرایط فعالیت
ماده ٨- شرکت / موسسه موظف است برنامه عملیاتی مدیریت پسماندهای ویژه را به معاونت بهداشتی مربوطه ارائه و تاییدیه اخذ نماید.
ماده ٩- رعایت کلیه “ضوابط و روش های مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی و پسماندهای وابسته ” الزامی می باشد.
ماده ١٠- حداقل شرایط مورد نیاز مکان و فضای شرکت/ موسسه، دفتر کار و سرویس بهداشتی شامل دستشویی و توالت مطابق شرایط بهداشتی می باشد.
تبصره ١- سایر شرایط نیروی انسانی، مکان و تجهیزات شرکت بسته به نوع و وسعت فعالیت با نظر معاونت بهداشتی تعیین می گردد.
ماده ١١ – هر گونه تغییر مانند تغییر در ناظر فنی یا نشانی شرکت / موسسه و … باید با تایید معاونت بهداشتی مربوطه باشد.
ماده ١٢ – به منظور تامین سلامت، ایمنی و بهداشت کارگران بایستی کلیه ضوابط مندرج در “دستورالعمل سلامت، ایمنی و بهداشت عوامل اجرایی مشمول ماده ۵ قانون مدیریت پسماندها” توسط شرکت/موسسه تامین و رعایت شده باشد.
ماده ١٣ – شرکت / موسسه مکلف است آموزش های لازم را در زمینه موارد و موازین بهداشتی مرتبط با مدیریت اجرایی پسماندهای پزشکی مطابق دستورالعمل های مرکز سلامت محیط و کار و با هماهنگی معاونت بهداشتی/سلامت به کارکنان ذیربط خود ارائه نمایند.
ماده ١۴ – شرکت / موسسه مکلف است در چهارچوب دستورالعمل های مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت فعالیت نماید
فصل ۴- تمدید پروانه
ماده ١۵- اعتبار مجوز صادره از تاریخ صدور به مدت ٣ سال خواهد بود و پس از بررسی عملکرد بر اساس ضوابط اعلام شده توسط معاونت بهداشتی قابل تمدید خواهد بود.
فصل ۵ – نظارت
ماده ١۶ – نظارت بر انجام کلیه مراحل مدیریت اجرایی پسماندها بر عهده معاونت بهداشتی (بهداشت محیط) خواهد بود.
ماده ١٧ – بازرسین بهداشت محیط معاونت بهداشتی مجازند در چهارچوب وظایف قانونی به بازرسی فعالیت شرکت / موسسه بپردازند.
فصل ۶- حدود و اختیارات
ماده ١٨ – شخص حقیقی می تواند با رعایت کلیه مواد این ضوابط به استثنای بند ۱-۴ و ۲-۴ ماده ۴ فعالیت نماید.
تبصره ١- کلیه مفاد این ضوابط برای اشخاص حقیقی نیز جاری می باشد. ( به استثنای بند ۱-۴ و ۲-۴ ماده ۴)
تبصره ٢ – فرد حقیقی برای انجام مدیریت اجرایی پسماندها باید مطابق ماده ٢ مجوز دریافت نماید.
تبصره ٣- شخص حقیقی باید کلیه شرایط ناظر فنی را دارا باشد.
تبصره ۴- هر فرد حقیقی فقط می تواند در یک بیمارستان حداکثر ١٠٠ تخت خوابی فعالیت نماید.
فصل ٧- تخلفات
ماده ١٩ -مسئولیت هر گونه عواقب ناشی از سوء مدیریت اجرایی پسماندها بر عهده ناظر فنی شرکت / موسسه می باشد و پیگرد قانونی دارد.
ماده ٢٠ – در صورت عدم رعایت هر یک از مواد و تبصره های این ضوابط (به غیر از مواد مندرج در ماده ٢١ توسط شرکت / موسسه در طول مدت اعتبار مجوز، چنانچه دو بار تخلف نماید اخطار کتبی و درج در پرونده و در مرحله سوم مجوز صادره لغو خواهد شد
تبصره ١ – صدور اخطاریه و لغو مجوز توسط معاونت بهداشتی دانشگاه مربوطه انجام خواهد شد.
ماده ٢١ – موارد زیر بدون اخطار قبلی منجر به لغو پروانه خواهد شد:
- عدم تفکیک پسماند پزشکی ویژه از پسماند عادی
- عدم بی خطرسازی
- بازیافت پسماند پزشکی ویژه
ماده ٢٢ – این قبیل موسسات / شرکت ها / افراد حقیقی در زمره مراکز بهداشتی درمانی نمی باشند
این ضوابط در ٢ مبحث که مبحث اول شامل ٢ بخش و مبحث دوم شامل ٧ فصل و ٢٢ ماده و ۶ تبصره در تاریخ ١٣٨٧/٢/٧ به تصویب رسید.
حتما بخوانید:
