خطرات جریان الکتریسیته و راه های مقابله با آن

خطرات جریان الکتریسیته و راه های مقابله با آن

فرمت: pdf   تعداد صفحات: 74

بخش اول: بررسی عوامل خطرات جریان الکتریسیته

بخش دوم: تمهیدات فنی پیشگیری از خطر برق گرفتگی

خطرات الکتریسیته

هر جایی که با ابزار‌های برقی یا جریان الکتریکی سروکار داشته باشید ریسک خطرات الکتریکی، به ویژه شوک الکتریکی وجود دارد. امکان دارد هر کسی با این نوع خطرات در خانه یا محیط کار در معرض تماس باشد. کارگران بیشتر در معرض این گونه خطرات هستند زیرا محل کار آنها می‌تواند با ابزارآلات و مواد مختلف شلوغ شود و میزان ریسک در کار نیز بیشتر است زیرا در بعضی از مشاغل از ابزارهای برقی استفاده می‌شود.

الکتریسیته بخشی از زندگی ما شده است ولی اغلب با احتیاط با آن رفتار نمی‌ شود. در نتیجه به طور متوسط هر روز یک کارگر به ‌واسطه شغلش با جریان برق کشته می شود. مرگ ناشی از برق سومین علت اصلی مرگ مربوط به کار در بین افراد بین 16 و 17 سال، بعد از مرگ ناشی از وسایل نقلیه و قتل می‌باشد. مرگ ناشی از جریان برق، علت 12% ‌همه ی مرگ‌ ها در محیط‌های کاری در بین کارگران جوان است.

خطر برق‌ گرفتگی

برق‌ گرفتگی اثر سوء برق بر سیستم بدن انسان است. ‌فرمان برای حرکات عضلات بدن از مغز و توسط جریان‌ های برقی بسیار ضعیف از طریق سلسله اعصاب به عضلات مخابره می‌شوند. در صورتی که جریان‌ های برق قوی از خارج روی اعصاب اثر گذارند موجب حرکات ناگهانی و بسیار شدید عضلانی می‌گردد که برق‌ گرفتگی یا شوک نامیده می‌شود و ممکن است که کار آن قسمت‌ ها را به طور موقت یا دائم متوقف کند. بدیهی است که مختل
شدن کار بعضی قسمت‌ ها نظیر مغز، قلب یا شش‌ها می‌تواند سریعا سبب مرگ شود.

اصولا سه عامل با خصوصیات مختص خود در بروز برق‌ گرفتگی شرکت دارند که عبارتند از:

• سیستم برق
• محیط زیست
• موجود زنده

سیستم برق

به طور کلی سیستم برق متشکل از مقداری هادی که ناقل جریان برق بوده و مقداری عایق که مانع از عبور جریان برق از هادی‌ های مورد نظر به دیگر هادی ها می‌شود. بدون وجود یکی از این دو، وجود سیستم برق هم ناممکن ‌ می گردید. ازبین هادی‌ ها و عایق‌ ها، دسته اخیر یعنی عایق‌ ها اصولا ناپایدارتر بوده و عوامل
مختلف بخصوص دمای بیش از حد مجاز، آن‌ها را فرسوده و خراب ‌کند و چون عبور جریان برق از هادی‌ ها لاجرم با تولید حرارت همراه می‌باشد.

در انتخاب کابل‌ ها و لوازم برق بایستی دقت کافی به عمل آید تا از خرابی عایق جلوگیری شود. خراب شدن عایق منجر به لخت شدن هادی‌ های حامل جریان برق شده و برخورد انسان با هادی‌ های لخت سبب ‌گرفتگی برق می‌شود.

محیط زیست

از نظر بحث ما محیط زیست، معنای متفاوتی با تعریف متداول این واژه دارد. از نظر ما محیط زیست عبارت است از کلیه عوامل مادی که در اطراف ما، اعم از آنهایی که در طبیعت قرار داشته و یا در محیط کار و زندگی واقع می‌باشند. به عبارتی محیط زیست متشکل از زمین (خاک)، مصالح بنایی به کار رفته، ‌کف ها، سقف‌ ها، دیوارها، اسکلت‌ های ساختمانی، لوله کشی‌ ها، دستگاه، لوازم، ابزار و خلاصه همه عوامل مادی که در اطراف انسان و سیستم برق وجود دارد. اهمیت محیط زیست با این تعریف در این است که اجزاء محیط زیست بیشتر دارای خاصیت هادی می‌باشد تا عایق. هادی بودن محیط زیست توأم با خصوصیات سیستم برق یعنی وصل بودن ‌نقطه ای از سیستم برق به زمین.

موجود زنده و بدن انسان

بدن موجودات زنده نیز مثل سایر اجسام دارای مقاومت الکتریکی می باشد، ولی چون موجودات از عناصر گوناگون و با ترکیبات متفاوت ساخته شده اند بنابراین دارای، مقاومت یکسان و ثابتی نیستند. بدن انسان مانند اجسام هادی، جریان برق را از خود عبور می‌دهد و با توجه به اینکه فرد در چه وضعیتی قرار گرفته باشد مقدار جریان عبوری نیز کم یا زیاد ‌شود.

مقاومت بدن از دو قسمت تشکیل می شود:

1) مقاومت داخلی

منظور از مقاومت داخلی همان مقاومت اعضای زیر پوست می باشد این مقاومت در حدود 1300 تا 3000 اهم و بسته به بدن افراد مختلف حتی به 500
اهم هم تغییر می کند. برای مثال مقاومت بدنی با 1000 اهم و ولتاژ 220 ولت جریانی در حدود 220 میلی‌ آمپر در بدن برقرار می‌کند که بسیار خطرناک و به احتمال قوی کشنده است. کمترین ولتاژی که تاکنون سبب برق‌ گرفتگی منجر به مرگ شده‌ است، 38 ولت ثبت ‌است.

2) مقاومت‌ خارجی‌‌

همان‌ مقاومت‌ پوست‌ بدن‌ می‌باشد،‌ در‌ شرایط‌ عادی‌ با‌ بدن‌ کاملا خشک‌ مقاومت‌ بین‌ دو‌ دست‌ در‌ حدود‌ یک‌ مگا‌ اهم‌ است،‌ ولی‌ پوست‌ مرطوب‌ یا‌ عرق‌ کرده‌ یا‌ پوست‌ معیوب‌ (پوست‌ بریده‌ یا‌ زخم‌ شده) دارای‌ مقاومت‌ پایینتری‌ در‌ حدود‌ 1000 اهم‌ پایین‌ می‌آید.‌ ‌همچنین‌ مقاومت‌ خارجی‌ بدن‌ در‌ محل های‌‌
که‌ پوست‌ دارای‌ ضخامت‌ بیشتری‌ است‌ مانند‌ کف‌ پاها‌ بیشتر‌ و‌ در‌ جاهای‌ که‌ پوست‌ نازک‌ است‌ مانند‌ لاله‌ گوش‌ مقاومت حداقل‌ می‌باشد.‌ خشک‌ بودن‌ و‌ یا‌ مرطوب‌ بودن‌ پوست‌ نیز‌ در‌ مقاومت‌ خارجی‌ بسیار‌ موثر‌ است.

مقاومت عمومی بدن و عبور جریان

چهار‌ نوع‌ اصلی‌ از‌ صدمات‌ الکتریکی‌ در‌ زیر‌ بیان‌ شده‌ که‌ عبارتند‌ از:‌‌

• مرگ‌ ناشی‌ از‌ جریان‌ برق‌
• شوک‌ الکتریکی
• سوختگی‌
• سقوط

خطرات‌ شوک‌ الکتریکی

شدت‌ جراحت‌ ناشی‌ از‌ شوک‌ الکتریکی‌ بستگی‌ به‌ مقدار‌ جریان‌ الکتریکی‌ و‌ طول‌‌ مدت‌ عبور‌ جریان‌ از‌ بدن‌ دارد.‌ عبور‌ الکتریسیته‌ با‌ شدت‌ 1 آمپر به‌ مدت‌ 2 ثانیه‌ برای‌ مرگ‌ کافی‌ است.‌ مقدار‌ جریان‌ داخلی‌ که‌ یک‌ شخص‌ می‌تواند‌ تحمل‌ و قادر‌ به‌ کنترل‌ عضلات‌ بازو‌ و‌ دست‌ باشد کمتر‌ از‌ 10 ‌میلی آمپر‌ می‌باشد.

جریان ‌های‌ بیش‌ از‌ 10 میلی‌ آمپر‌ اگر‌ در‌ مدت‌ زمان‌ معینی‌ از‌ بدن‌ عبور‌ نمایند‌ می‌توانند‌ عضلات‌ را‌ فلج‌ یا‌ خشک‌ کنند‌ وقتی‌ چنین‌ حالتی‌ اتفاق‌ می ‌افتد،‌ قادر‌ به‌ رها‌ کردن‌ ابزار،‌ سیم‌ یا‌ هر‌ شیء‌ دیگری‌ نخواهد‌ بود.‌

اهمیت عایق ابزار:

در حقیقت در زمان شوک الکتریکی، اشیاء برق‌ دار ممکن است حتی سفت‌ تر و محکم‌ تر نگه‌ داشته شده و منجر به مواجهه طولانی‌ تر و شوک الکتریکی شوند. به این دلیل، ابزارهایی که در دست نگه‌ داشته می‌شوند به خاطر اینکه باعث چنین شوکی می شوند می ‌توانند خیلی خطرناک باشند. اگر فرد نتواند ابزار را رها کند، عبور مداوم جریان از بدن برای مدت طولانی، می‌تواند منجر به فلج دستگاه تنفسی شود.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ خطرات برق و وسایل حفاظت فردی کنترل آن

⇐ ایمنی برق و تجهیزات حفاظتی الکتریکی چیست؟

⇐ ایمنی برق دکتر غلام نیا

⇐ ایمنی برق فشار قوی