توکسیکوکینتیک (سرنوشت مواد سمی در بدن)

توکسیکوکینتیک (سرنوشت مواد سمی در بدن)

فرمت: Pdf تعداد صفحات: 81

تاثیر بدن انسان بر ترکیبات سمی

برای بروز یک پاسخ سمی نیاز است که در ابتدا مواجهه و تماس با عامل شیمیایی وجود داشته باشد. در ادامه می بایست ماده شیمیایی در بدن جابجا شده و به محل یا ارگانی که در آن اعمال سمیت می کند، منتقل شود.

پس از آن نیاز به یکسری اتفاقات بعدی (مانند انجام تبدیل زیستی (biotransformation)، تخلیه بدن از مولکول هایی ضروری محافظت کننده، برهمکنش با اجزای کلیدی سلول ها و … ) بوده تا پاسخ سمی آشکار شود. حذف ترکیبات شیمیایی از بدن یک فرآیند کاملا ضروری برای بدن بوده و در غیر اینصورت موجب تجمع مواد شیمیایی در مقادیر سمی در بدن خواهد شد.

مواجهه:

در سمیت یک ترکیب شیمیایی دو عامل مسیر مواجهه و مدت مواجهه بسیار حائز اهمیت می باشد. نگرانی های اصلی در خصوص مواجهه با مواد شیمیایی در محیط های کاری مربوط به مواجهه های تنفسی و پوستی است. مسیر گوارشی زمانی که با دست آلوده در محیط کار چیزی خورده شود.

مدت مواجهه می بایست از دو جنبه مدنظر قرار گیرد:

1. مواجهه موردی و یا مواجهه اتفاقی
2. مواجهه ادامه دار که فرد برای روز های متوالی در معرضغلظت های کم یک ماده شیمیایی می باشد.

در شرایط مواجهه حاد با مواد شیمیایی در محیط کار، مدت زمان مواجهه یک فاکتور کاملا مهم و تعیین کننده در شدت اثرات سمی می باشد. به طور مثال، مواجهه با یک غلظت مشخص از یک ماده شیمیایی برای مدت مواجهه 15 دقیقه ممکن است هیچ عوارض جدی را برای سلامت فرد بدنبال نداشته باشد ولی اگر این زمان به 2 ساعت افزایش یابد، احتمال بروز عوارض جدی وجود خواهد داشت. بنابراین در این شرایط مدت زمان مواجهه یک عامل بحرانی و تاثیرگذار می باشد (البته بستگی دارد به اینکه فرد در عمل با چه دوزی از ماده شیمیایی در تماس بوده است).

در اینجا لازم است اشاره شود که یکی از راهکارهای تعیین غلظت های سمی و یا غلظت های کشنده یک ماده شیمیایی در هوا استفاده از شاخص هایی مانند زمان سمیت (ToxicTime,TT) و زمان کشندگی (LethalTime,LT) می باشد. به طور مثال، مفهوم LT = 60 min این است که یک ساعت مواجهه با غلظت مورد نظر از ماده شیمیایی مورد آزمایش در هوای تنفسی موجب مرگ 50 درصد حیوانات تحت آزمایش خواهد شد.

توکسیکوکینتیک: علم توکسیکوکینتیک در مورد جابه جایی ترکیب سمی از محل ورود به بدن تا هنگامی که از بدن خارج شود، بحث می نماید، شامل چگونگی تماس با ترکیب سمی یا راه ورود، جذب, توزیع، زیست دگرگونی، تجمع و دفع ماده سمی

1- تماس و نفوذ

برای اینکه یک ترکیب سمی وارد جریان خون عمومی شود، باید جذب آن از محل ورود صورت بگیرد، مگر اینکه ماده سمی مستقیماً از طریق تزریق وریدی به داخل جریان خون وارد گردد. راه های رایج ورود سم به بدن شامل خوراکی، استنشاقی و تماس جلدی است. در مسمومیت های دارویی یا عمدی سم می تواند از طریق تزریقی وارد بدن شده باشد.

الف: تنفس

بسیاری از آلاینده های محیط زیست از راه سیستم تنفسی وارد بدن می شوند. سطح وسیع آلوئول ها حدود 50 الی 100 مترمکعب و خونرسانی بسیار مطلوب از عوامل مهم در جذب مواد از طریق سیستم تنفسی هستند.

دو عامل موثر بر جذب از طریق شش ها:

• جریان خون
• سرعت تنفس
• بخش فوقانی دستگاه تنفس ( بینی, گلو, برونشها, برونشیولها)
• بخش تحتانی دستگاه تنفس (حبابچه های ریوی)

ورود مواد سمی از طریق استنشاق

به دام افتادن ذرا در دستگاه تنفس به دو علت است:

1. نوع سم و خواص فیزیکوشیمیایی
2. خواص فیزیولوژیکی بدن

خواص فیزیکوشیمیایی:

1. رسوب و ته نشینی در اثر نیروی گرانشی
2. برخورد ذرات به دیواره مجاری هوا
3. متراکم شدن
4. حرکت برونین

خواص فیزیولوژیکی دستگاه تنفسی:

قسمت فوقانی دستگاه تنفس

• موهای ریز داخل حفره بینی
• رطوبت مجاری گلو و دستگاه تنفسی
• سلولهای مژک دار برونشها و برونشیولها و حرکت موجی و ترشح مایع سیلیاریک انها

دفع مواد سمی از قسمت تحتانی دستگاه تنفسی سه نظریه وجود دارد:

1. سطح یا غشای مخاطی مقداری از مواد را به بالا منتقل می کند
2. عمل فاگوسیتوز و بیگانه خواری
3. برخی از مواد بین سلولهای اپیتلیال قرار می گیرند و دستگاه رتیکولواندوتلیال فعال شده و عمل بیگانه خواری شدت می گیرد.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ توکسیکوکینتیک از قاسمخان

⇐ جذب، توزیع و حذف عوامل سمی

⇐ پاورپوینت مواد سمی

⇐ اساس تقسیم بندی مواد شیمیایی