بیماری ناشی از فلوئور و دی سولفید کربن

بیماری ناشی از فلوئور و دی سولفید کربن

 فرمت: pdf   تعداد صفحات: 12

ویژگیهای عوامل ایجاد کننده

عنصر فلوئور گازی است زرد رنگ و بسیار فعال، ترکیبات فلوئور در صنعت مورد مصرف داشته و از فلوئورسپار (Fluorspar ، Caf2) کریولیت rhyolite (فلوئورید سدیم ، آلومینیم  (Na₃ Alf₆)حاصل می گردد.

منابع و کاربردها

فلوئور و ترکیبات آن که در صنعت مورد استفاده دارد، بطور وسیعی از سنگهای فسفاته (که در تولید اسید فلوئوسیلیسیک بکار میرود)، استخراج می گردد. از طرف دیگر در مقایسه با شکل گازی فلوئور که به مقادیر کمی وجود دارد، عنصر فلوئور در صنعت مانند طبیعت، بیشتر به شکل ترکیبات شیمیائی (فلوئوریدها) یافت میشود. فلوئوریدها عمدتا در ترکیبات استیل، کارخانجات تولید آجر، سفال، کوزه گری، سیمان، شیشه، العاب کاری، پشم شیشه و تصفیه آلومینیوم بکار میروند. فلوئور هیدروژن در سنتز فلوئور و کربنها، تولید گازوئیل (به عنوان کاتالیزور الكيله کننده) عملیات ریخته گری فلزی و جوشکاری، سوختهای موشکی، پوششهای فلزی و بخشهای حرارت دهی سطحی مصرف می گردد.

مشاغلی که خطر تماس با فلوئوریدها در آنها وجود دارد

کارگران شاغل در کارخانجات تولید کودهای فسفاته، آتشدانها و کوره های اکسیژن در صنایع استیل و محفظه های احیاء آلومینیوم و معدنچیان معادن فلوئورسپار یا کارگران کریولیت ، دربیشترین خطر هستند. سایر کسانیکه احتمالا در معرض هستند؛ عبارت از :شاغلان کارخانجات تولید سیمان، لعاب کاری ظروف سفالی و کارخانجات ذوب منیزیم و کارگران آبکاری با این عنصر می باشند.

مکانیسم عمل

جذب گازهای ( HF, F) که اشکال شاخص فلوئور هستند، براحتی از طریق ریه ها در سطح الوئولها جذب می گردند. ذرات رسوب یافته در نقاط بالاتر، با مکانیسم مژکهای موکوسی (حرکت متناوب موجی بطرف بالا که ذرات را خارج می نماید. م.) دفع، بلعیده شده و نهایتا در بخش وسیعی از دستگاه گوارشی جذب می گردند.

توزیع و انتشار : در حدود ۲۵ درصد از فلوئور خون در پلاسما وجود داشته و باقیمانده آن در اریتروسیتها می باشد. پلاسما حاوی فلوئورید از هر دو حالت یونی (۲۰ درصد از کل فلوئور خون) و بشکل ترکیبی یعنی فلوئور غیرقابل تبدیل است . اصولا تمام اعضاء و بافتها دارای فلوئورید (در آب داخل سلولی) هستند اما بالاترین غلظتهای فلوئورید (۹۹ درصد از ظرفیت فلوئور کل بدن)، در استخوانها بشكل فلوئور اپاتیت وجود دارد.

دفع: عمده ترین راه دفع از طریق ادرار می باشد. تصفیه کلیوی سریع بوده و تقریبا ۶۰ درصد از مقدار جذب شده در عرض ۲۴ ساعت پس از تماس دفع می شود. حدود ۱۰ درصد از مقدار جذب شده وارد مدفوع و مقادیر ناچیزی در عرق، مو، شیر و بزاق وارد می گردد .

سنجش تماس

سنجش محیطی

دقیق ترین اندازه گیری تماس شغلی برای اکثر فلوئوریدهای هوا، نمونه برداری از محدوده تنفسی و ترجیحا پمپ نمونه برداری فردی که هوا را از فیلترهای آغشته به فورمات سدیم عبور میدهد ، میباشد. در مورد فلوئورید هیدروژن، قرائت مستقیم غلظت آن در هوا با استفاده از دتکتور تیوب مناسب امکان پذیر است.

سنجش بیولوژیک

عملی ترین شاخص انباشت بدنی فلوئور، اندازه گیری غلظت فلوئور در ادرار است که با دقت و سرعت توسط الکترودهای ویژه یونی اندازه گیری میشود اطلاعات در مورد نحوه اندازه گیری رایج فلوئور سدیم در حال حاضر ناکافی است.

 فلوئور در ادرار

غلظت فلوئور ادراری در انسان، بستگی به (و در حقیقت کاملا) غلظت آن در آب آشامیدنی دارد. وقتی آب آشامیدنی حاوی مقدار کمی فلوئورید باشد، غلظتهای ادراری در حدود 0.2 میلی گرم در لیتر الی  0.5میلی گرم در لیتر خواهد بود. وقتی آب حاوی ۱ میلی گرم فلوئورید در هر لیتر باشد غلظت ادراری از 0.5 میلیگرم در لیتر تا 1.5میلیگرم در لیتر خواهد بود. نوشیدن چای باعث افزایش غلظت فلوئورید ادراری تا ۵۰ الى ۱۰۰ درصد خواهد شد. افرادی که در مناطقی با آبهای فلوئوریده شده شدید، زندگی می کنند (یعنی بیش از ۸ الی ۹ میلیگرم فلوئورید در لیتر)، مقادیر آن متقابلا در ادرار آنان افزایش نشان می دهد. از آنجائیکه فلوئورید، بسرعت متعاقب اولین تماس، در ادرار ظاهر می گردد، غلظتهای ادراری بدست آمده در پایان شیفت کاری، تقریبا نشانگر تماس با فلوئورید در طول کار می باشد. به هرحال دقیق ترین محاسبه میزان تماس در زمان یا ، غلظتی است که در پایان شیفت کاری از سومین تا پنجمین روز از هفته کاری گرفته شده باشد. تماسهای بیش از 2.5 میلی گرم در متر مکعب الى 3 میلی گرم در متر مکعب هوا (میانگین زمانی /وزنی) ، باعث افزایش غلظتهای ادراری تا ۸ میلی گرم در لیتر، در بابان شیفت کاری می شود. به منظور محاسبه انباشت بدنی فلوئورید (که عمدتا میزان فلوئورید در استخوان است) باید حداقل ۲ روز پس از قطع تماس، نمونه برداری ادراری انجام شود.

تأثيرات کلینیکی

تأثیرات شغلی تماس با فلوئورید پس از ساعت ها ظاهر می گردند. مطابق مطالعات انجام شده روی سابقه افراد، حتی پس از تماس با غلظتهای بسیار شدید فلوئورید در هوا (محدوده ۲۰ میلی گرم در متر مکعب تا ۹ گرم در متر مکعب هوا)، بطور تقریبی ۱۰ سال زمان برای پدید آمدن اولین تغییرات استخوانی قابل تشخیص، لازم است.

مسمومیت حاد

مسمومیت حاد، احتمالا در صورت تماس با غلظت بالای فلوئورید هیدروژن در هوا ایجاد می شود. در چنین مواردی تحریکات فوری در بافتهای تماس یافته ایجاد میگردد. (نظیر سوزش چشمها و دستگاه تنفسی) با اینحال مسمومیت حاد، بندرت در مقاطع شغلی بوجود می آید. چرا که هر دو گاز فلوئور و فلوئورید هیدروژن، بسرعت از طریق بوی آنها توسط کارگران شناسایی شده و همین امر باعث می شود که آنها تنفس نکرده و برای استنشاق به محيط عاری از آلودگی بروند

مسمومیت مزمن

قابل توجه ترین پیامد تماس زیاد با فلوئورید، آسیب به سیستم اسکلتی و بافتهای مربوط به آن است اولین مرحله استئو فلوئوروزیس، افزایش تراکم حجمی استخوان لگن خاصره و ستون مهره هاست که توأم با زبر شدگی و تیرگی ترابکولهای استخوانی است. ارزیابی این تغییرات بسیار مشکل است زیرا که اینها علائمی غیر اختصاصی بوده و علائم ویژه متابولیک یا فیزیکی در مراحل اولیه ایجاد نمی شوند. بعلاوه متخصصین در این رشته بسیار محدود هستند. بجز کسانی که بطور تجربی در طول سالها با موارد مسمومیت فلوئورید سروکار داشته و می توانند تشخیص صحیحی در مراحل اولیه ارائه دهند. پس از چند سال، علائم ثانویه ظاهر می شود. در این مرحله افزایش تراکم حجمی و ناهمواری و زبر شدگی استخوان لگن خاصره، ستون مهره ها، دنده ها و انتهاها (دستها و پاها) می باشند. کالیسفیکه شدن رباطهای ساکروتربروس و ساکروسیاتیک منحصرا در استئوفلوئوروزیس دیده می شود. در هر حال علائم و یا تغییرات عملکردی مربوط به تغییرات استخوانی، غیر اختصاصی می باشند. در سومین مرحله فلوئوروزیس فلجی ایجاد میشود. افزایش وسیعی در تراکم استخوانی همراه با خشن شدن و غیر منظم شدن تیغه های استخوان در سرتاسر بدن بویژه در استخوان اسفنجی (۴) دیده می شود. کالسیفیکاسیون قابل توجهی در رباطها، بویژه آنهائیکه در گردن و ستون مهره ها هستند، دیده میشود. برخلاف ۲ مرحله قبلی، این عارضه پیچیده می تواند باعث محدودیت مشخص حرکتی در فردگردد. فرضیه ای پیشنهاد می کند که تماس با فلوئورید باعث وارد آمدن صدمه به سیستم تنفسی میگردد اما اطلاعات بیشتری لازم است تا به وضوح به این پرسش، پاسخ داده و نقش فلوئورید را در این باره روشن کند.

رابطه تماس و عوارض آن

فلوئور معلق در هوا با غلظت ۵ میلیگرم در متر مکعب هوا، احتمالا باعث سوزش چشم و دستگاه تنفسی در برخی افراد میگردد. مدارک بدست آمده از چندین منبع، نشانگر این نکته است که اگر غلظتهای ادراری فلوئور کمتر از ۵ میلیگرم در لیتر (در نمونه های قبل از شیفت کاری که ۲ روز پس از قطع تماس افراد گرفته شده باشد، باعث ایجاد استئواسکلروزیس قابل تشخیص نمی گردد و این تغییرات تا وقتی که غلظت ادرار به بالای ۸ میلیگرم در لیتر برسد، نامشخص می باشند اگر غلظت فلوئورید در هوا بطور ثابت بالای 2.5  میلی گرم در متر مکعب هوا باشد و غلظت ادرار قبل از شروع کار، برابر یا بالغ بر ۹ میلی گرم در لیتر باشد، مراحل اولیه استئوفلوروزیس ، در برخی کارگران پس از چندین سال تماس، که معمولا بیش از ۱۵ الی ۲۰ سال طول می کشد قابل پیش بینی است میزان استخوانی فلوئور با مقادیر ۴۰۰۰ الی ۶۰۰۰ میلی گرم در کیلوگرم (وزن خشک بدون چربی) با پیدایش اولین مراحل استئوفلورزیس همراه است. پس از قطع تماس شغلی، افراد مبتلا به مراحل اولیه استئوفلورزیس، غلظتهای ادراری ۵ الی ۶ میلی گرم فلوئورید در هر لیتر یا بیشتر را نشان داده و این میزان برای مدتهای طولانی باقی میماند.

پیش آگهی

حتی اگر استئوفلورزیس به مرحله دوم پیشرفت نماید، نشانه های تغییرات .یکی، عملکردی یا متابولیک در استخوانها ناچیز است در هر حال کنترل مناسب، امکان پیشگیری از پیشرفت بیماری را بدست میدهد (بیماری در همان مرحله ای که هست متوقف میشود). تشخیص های افتراقی

افزایش تراکم حجمی استخوان لگن خاصره و ستون مهره در بیماری استئوفلورزیس با «استنی تیس» اسکلروزی فرق میکند، حالتی که عمدتا در کودکان ایجاد شده و توأم با کم خونی شدید و تغییرات ساختمانی جمجمه می باشد. چنین تغییراتی هرگز در استئوفظورزیس دیده نشده است.

حساسیت

به جز افراد مبتلا به اختلالات عملکرد کلیوی، هیچ گروه ویژه ای حساسیت نداشته و انتقال فلوئورید از طریق جفت بطور مشخصی بی تأثیر است.

معاینات بهداشتی

معاینات شغلی

و اندازه گیری غلظتهای فلوئورید ادراری در زمانهای متناوب، مهمترین روش برای تعیین اولیه و پیشگیری از بروز استئوفلورزیس می باشد. متدهای رسوبی بندرت مفید با تعیین کننده هستند.

معاینات قبل از استخدام

معاینات قبل از استخدام باید شامل: تاریخچه و معاینات فیزیکی با توجه خاصی روی سیستمهای عضلانی – اسکلتی، ریوی و ادراری باشد. یک رادیوگرافی اولیه از لگن خاصره انجام و نتایج آن نگهداری میشود. غلظت فلوئورید ادراری باید تعیین گردد.

معاینات دوره ای

از نظر پزشکی، معاینات دوره ای عینا مشابه معاینات قبل از استخدام است و معمولا هر سال یکبار تکرار میشود در این معاینات، غلظتهای ادراری فلوئورید حداقل ۴۸ ساعت پس از قطع تماس اندازه گیری میگردد. نمونه های ادراری با چگالی نسبی کمتر از 1.005 باید حذف شوند (از نظر بررسی بیماری)، اگر غلظت حدود ۵ میلی گرم در لیتر بود، آزمایش باید تکرار گردد. اگر غلظت فلوئورید بطور ثابتی در حد بالا، باقی بماند، اقدامات بهداشتی سیستمهای تهویه هوا و رژیمهای غذایی و ممنوعیت های کاری بایستی مورد بررسی قرار گرفته و اقدامات کنترلی مناسبی اعمال گردد. در محلهای کار که اقدامات کنترلی مناسب اعمال می گردد، غلظت فلوئور در ادرار غالبأ بین 1.5 تا ۳ میلی گرم در لیتر است. اگر غلظت فلوئورید در ادرار بطور ثابت بیش از ۵ میلی گرم در لیتر باشد، عملکرد کلیوی باید ارزیابی شده و عکسبرداری از لگن انجام شود وروشهای عملی محافظت از گنادها (دستگاه تناسلی) به کارگران آموزش داده شود.

آزمایشات غربالی

هر ۶ ماه در پایان سومین تا پنجمین روز از هفته کاری، نمونه ادراری بایستی گرفته شود . اگر غلظت فلوئورید بدست آمده حدود ۸ میلی گرم در لیتر باشد، آزمایش باید تکرار شود. اگر غلظت فلوئور ادراری همچنان بالا باقی ماند، شرایط کار و بهداشت کار باید بررسی شود. و روشهای مناسب برای کاهش تماس انجام گیرد. اگر در یک گروه از کارگران مقادیر ادراری فلوئورید قبل از شیفت کاری متجاوز از میانگین خطی ۵ میلی گرم در لیتر شد و یا اگر میانگین خطی پس از شیفت کاری بالغ بر ۷ میلی گرم در لیتر گردید، شرایط کاری این گروه باید مورد بازنگری قرار گیرد.

اقدامات نظارتی و درمانی ویژه

اگر غلظت ادراری فلوئورید فردی، پس از یک دوره قطع تماس ۴۸ ساعته بالای ۵ میلی گرم در لیتر برای مدت چندین سال (۸ الی ۱۰ سال) همچنان ثابت باقی بماند، حتما باید از محیط کار و تماس بعدی منع گردد. اگر فرد از محل تماس خارج شود، بیماری در مراحل اولیه خود (استئوفلورزیس) ، باقی مانده و از سایر آسیبها ممانعت به عمل خواهد آمد. قطع تماس باعث تصفیه بسیار آهسته فلوئورید از استخوانها میگردد بطوریکه عملکرد کلیوی تقریبا بدون تغییر باقی می ماند.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ بانک بیماری های ناشی از کار

⇐ ثبت آسیب و بیماری های ناشی از کار

⇐ بیماری های شغلی در صنعت