بهداشت پرتوها و حفاظت

بهداشت پرتوها و حفاظت

فرمت: Pdf & PPT   تعداد صفحات: 204

تهیه و تنظیم: دکتر عظیمیان

تقسیم بندی پرتوها:

1. پرتوهای یونیزان
   • ذره ای: α, β, n, e, p
   • غیر ذره ای: x و γ
2. پرتوهای غیریونیزان
   • پرتوی فروسرخ, فرابنفش, نورمرئی, لیزر

مکانیسم تولید پرتو x

مکانیسم تولید پرتو x

هنگامی که یک جریان الکترونی با سرعت زیاد به هدف برخورد کند، شتاب خود را از دست داده و با تبدیل انرژی، ایجاد اشعه ایکس می کند. به طور کلی پرتو x در اثر دو فرایند تولید می شود:

1- پدیده ترمزی (برمشترالانگ): در این پدیده الکترون ها به دلیل انرژی جنبشی که دارند به داخل اتم های آند وارد می شوند و تحت تاثیر میدان اتم های سنگین هدف از مسیر اولیه منحرف شده و دارای تغییر سرعت و کاهش انرژی می شوند. این انرژی به صورت پرتو  تابیده می شود.

پدیده ترمزی (برمشترالانگ): در این فرایند راندمان تولید اشعه بسیار کم می باشد. در این طیف ماکزیمم انرژی مربوط به الکترونی است که بیشترین انحراف را توسط هسته داشته و هیچ گونه اتلافی در انرژی آن صورت نپذیرفته است. مینیمم انرژی نیز مربوط به مواد جاذب سر راه فوتون ها است که چه کسری از انرژی آنها را جذب کرده اند. قله انرژی نیز مربوط به بالاترین انرژی اعمالی به تیوب است.

2- پدیده تابش اختصاصی: در این پدیده الکترون های تابیده شده از فیلامان به الکترون های مدارهای داخلی اتم های هدف نظیر k برخورد می کنند و باعث کنده شدن این الکترون ها از مدار مربوطه می شوند و لذا در این لایه یک حفره به وجود می آید. با پُرشدن این حفره توسط الکترون های لایه های بالاتر، اختلاف انرژی دو لایه به صورت فوتون از ماده هدف خارج می شود.

لامپ پرتو x

لامپ اشعه ایکس

پرتوهای x در فرایند تبدیل انرژی پدید می آیند و این هنگامی است که یک جریان الکترونهای پرسرعت، ناگهان به هدف تنگستنی (آند) یک لامپ پرتو رونتگن برخورد می کند و انرژی و سرعت آن به تندی کاهش می یابد.

لامپ پرتو رونتگن از یک پوشش شیشه ای تهی از هوا که دارای دو الکترود می باشد، ساخته شده است. الکترودها به گونه ای طراحی شده اند که الکترون های تولید شده در کاتد (الکترود یا رشته منفی)، به وسیله یک اختلاف پتانسیل بالا به سوی آند (الکترود مثبت یا هدف) شتاب بگیرند.

در این لامپ، الکترون ها به وسیله کاتد تنگستنی گداخته تولید می شوند و در طول لامپ شتاب می گیرند تا به هدف (آند) تنگستنی، یعنی جایی که پرتوهای رونتگن تولید می شوند، برخورد کنند.

پزشکی هسته ای

اهمیت کاربرد رادیوایزوتوپها در تشخیص و درمان

• اندازه گیری کمیات حجم خون، پلاسما، هورمونها، پروتئین ها
• تصویربرداری برمبنای فیزیولوژی و یا فعالیت متابولیک ارگانها
• درمان رادیوتراپی

مبانی فیزیکی

• ذرات بنیادی : ساختمان هسته
• خواص نیروهای هسته ای : پتانسیل هسته ای بین دو نوکلئون
• انرژی همبستگی
• انرژی لازم برای جدانمودن نوکلئونهای موجود در یک هسته
• انرژی آزاد شده هنگام تشکیل هسته از نوکلئونها آزاد
• رادیواکتیویته: استحاله یک هسته ناپایدار به هسته دیگر همراه با تابش پرتوهای α, ß ,γ

ذرات بنیادی تشکيل دهنده هسته

ذرات بنیادی تشکيل دهنده هسته

واحد اندازه گیری جرم amu

1amu = 1/12 M_12C =1.66 x 10^-27 Kg

واحد اندازه گیری طول، Fermi

1 Fermi = 10^-15m

واحد اندازه گیری انرژی : Mev

1Mev= 10⁶ ev

1ev= 1.6 x 10^-19 J

ادامه مطالب زیر را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید:

• اکتیویته و سنجش آن
• کاربرد رادیوایزوتوپ ها در پزشکی و درمان
• توموگرافی محاسباتی با نشر تک فتون Single Photon Emision Tomography
•  توموگرافی نشر پوزيترون PET) Positron Emission Tomography)
• انواع برخورد پرتوها با ماده
• ماهیت اشعه ایکس
• حفاظت در مقابل اشعه
• انتقال خطی انرژی (LET) انرژی واگذار شده در واحد طول مسیر
• مبانی رادیوبیولوژی
• اصول ایمنی در کار با اشعه
• آشکارسازی پرتوها
• پرتوگیری شغلی طبقه بندی نواحی

این مطلب بروزرسانی شد و 6 فایل پاورپوینت در رابطه با بهداشت پرتوها و سوالات کنکور ارشد و دکترای سال های پیش در رابطه با بحث پرتو پیوست شد.

حتما بخوانید:

⇐ بهداشت پرتوها در صنایع ساختمانی

⇐ جزوه بهداشت پرتو دکتر نصیری

⇐ کتاب آشنایی با فیزیک بهداشت از دیدگاه پرتوشناسی

⇐ پرتو از دیدگاه بهداشت