بهداشت مسکن و اماکن عمومی
بهداشت مسکن و اماکن عمومی
بهداشت مسکن و اماکن عمومی
تهیه و تنطیم: دکتر اسدی
در این مطلب شما یا موضوعات زیر آشنا خواهید شد:
- بهداشت مسکن و اماکن عمومی
- اصول بهداشت مسکن و توجه به توصیه های سازمان بهداشت جهانی در این زمینه
- شناخت عوامل بیولوژیکی مزاحم در مسکن و اثرات آنها
- پیشگیری از بیماری های مزمن، مسمومیت و حوادث
- آب در مسکن
- نکاتی در مورد لوله کشی فاضلاب در داخل مسکن
- ابعاد مناسب فضای مسکن
- رهنمودهای who در مورد مسکن بهداشتی
- کلیاتی در مورد اماکن عمومی نظیر مدارس، استخر شنا و شناگاهای عمومی، شناگاه های طبیعی، بیمارستان ها، اردوگاه ها، زندان ها، هتل، مسافرخانه و رستوران ها
- روشنایی تهویه و صدا در مسکن (شناخت عوامل فیزیکی نظیر نور، رطوبت، سر و صدا، اشعه، و … در ساختمان ها و اثرات آنها و تامین شرایط مناسب از نظر عوامل فوق الذکر)
- اصول بهداشت مدارس و مقررات و استانداردها
- اردوگاه ندامت گاه ها و رستورانها
- روش های تصفیه آب در شرایط اضطراری
- بهداشت گرمابه ها، غسالخانه ها، اماکن تهیه و توزیع مواد غذایی
- گرمابه های عمومی، مخاطرات بهداشتی و کنترل آنها
- آلودگی هوای داخل ساختمان
این مطلب بروزرسانی شد و فایل جامع «بهداشت مسکن و اماکن عمومی» با موضوعات زیر پیوست شد.
تعریف مسکن:
- سرپناهی است که برای تأمین نیازهای جسمی، روحی، و اجتماعی ساکنین ساخته می شود و آنها را در برابر شرایط آب و هوایی، خطرات طبیعی و همچنین بیماری های مختلف (واگیردار و غیرواگیردار) و حوادث حفظ می کند.
- یک سازه فیزیکی است که انسان آن را به عنوان سرپناه استفاده می کند و دارای تأسیسات و وسایل و ابزار لازم و مطلوب برای رفاه و سلامت جسمی – روحی و اجتماعی افراد خانواده می باشد.
- بهداشت مسکن با عواملی مانند خودکشی، قتل و جنایت، حادثه و … طبق مطالعات اپیدومیولوژیکی ارتباط دارد.
تعریف بهداشت مسکن:
مجموعه شرایطی کیفی و کمی که باعث تأمین سلامت جسمی، روحی و اجتماعی ساکنین می شود، و از بروز و انتقال بیماریهای مختلف واگیر و غیر واگیر و حوادث ناگوار تا حد امکان جلوگیری می کند.
اصول بهداشت مسکن
چهار اصل مورد توجه در یک مسکن بهداشتی
- تامین احتیاجات اساسی جسمی
- تامین احتیاجات اساسی روحی
- جلوگیری از بروز و انتقال بیماریهای واگیردار
- جلوگیری از بروز سوانح و حوادث
مسکن غیر بهداشتی
مسکنی است که بدون در نظر گرفتن نیازهای اساسی افراد ساکن در آن ساخته می شود معمولا در مناطق روستایی مسکن صرفا به عنوان یک سرپناه برای خانوار است و هیچ گونه دقتی در طراحی و معماری آن صورت نمی گیرد منازل روستایی اغلب فاقد اتاق های مجزا هستند فضای خانه نور کافی ندارد تهویه مناسبی ندارد اکثرا مرطوب و فاقد دستشویی توالت و حمام بهداشتی می باشد.
اغلب روستاییان دام ها و طیور را در محیط خانه نگهداری می کنند و برای دفع فضولات حیوانی و نیز دفع زباله محل معینی ندارند فضولات یا در فضای خانه پراکنده است و یا با وضع غیر بهداشتی در نزدیکی منزل انباشته می شود تا به مصرف کود یا سوخت برسد بدیهی است که اینگونه منازل محل مناسبی برای تکثیر مگس و سایر حشرات و در نتیجه انتقال بسیاری از بیماریها خواهد بود در این مکانها خصوصا کودکان در معرض ابتلاء به بیماریهای مختلف هستند لذا بخشی از درآمد خانواده صرف درمان و دارو می شود.
عوارض مسکن غیر بهداشتی
الف) عوارض سوء بهداشتی و انتقال بیماریها
- بیماری های عفونی روده ای مثل وبا، حصبه،….
- بیماری های عفونی غیر روده ای مثع سل، مننژیت و …
- بیماری های انگلی مثع کرمه ای قلابدار، کرمک، آسکاریس و …
- بیماری های ویروسی مثع سرماخوردگی، هپاتیت و …
- بیماری های پوستی مثع کچلی قارچی
- بیماری های مقاربتی
ب) خطرات فیزیکی
- سوانح مثل آتش سوزی، سقوط و …
- مخاطرات ناشی از بلایای طبیعی مثع زلزله، طوفان، سیل و …
ج) خطرات شیمیایی
- بیماریهای مرتبط با آلودگی هوای داخل ساختمان در اثر کاربرد سوخت های نامناسب، مصرف سیگار و عدم تهویه مناسب خصوصا بیماریهای تنفسی
- تماس مواد شیمیایی با پوست مثل رنگ ها، مواد نفتی
مطالعات جهانی در رابطه با مساکن غیر بهداشتی
بطور کلی می توان نتایج مطالعات انجام شده در زمینه مساکن غیر بهداشتی (در مقایسه با مساکن بهداشتی) را در 5 آیتم زیر خلاصه کرد
1-میزان مرگ و میر
- در مساکن غیر بهداشتی میزان مرگ و میر خام 65% بیشتر از مساکن بهداشتی است.
- در مساکن غیربهداشتی میزان مرگ و میر نوزادان 5 برابر بیشتر است.
- در مساکن غیر بهداشتی میزان مرگ و میر ناشی از حوادث 2.5 برابر بیشتر است.
2- شیوع بیماری
میزان شیوع بیماری در مسائل غیر بهداشتی 8 برابر بیشتر است و 25 درصد افراد ساکن در مساکن غیر بهداشتی مبتلا به بیماری سل هستند، بیماری سل یک حمله ثانویه دارد که میزان آن در مساکن غیر بهداشتی 200 درصد بیشتر از مساکن بهداشتی است. در مساکن غیر بهداشتی میزان بیماری های روده ای 100 درصد بیشتر بوده و این بیماری ها بیشتر در مسکن های بوده که توالت خصوصی نداشته اند. همچنین در این مسائل مسمومیت های مختلف 5 تا 8 برابر، میزان بیماری های مننژیت مننگوکوکی پنج و نیم برابر، میزان مرگ و میر ناشی از بیماری های عفونی و انگلی 6.6 برابر، میزان مرگ و میر ناشی از آنفولانزا پنومونی (ذات الریه) 2 برابر بیشتر از مساکن بهداشتی است و سرانجام اینکه 40 درصد بیماران روانی که در موسسات و بیمارستان ها بستری بودند از این مسائل می باشند.
3- امید به زندگی
امید به زندگی در مساکن غیر بهداشتی نسبت به مساکن بهداشتی 7 سال کمتر است.
4 – مسائل اجتماعی
- 45 درصد جرایم بزرگ مربوط به مسکن های غیر بهداشتی است.
- %50 تخلفات گروه سنی نوجوانان مربوط به مساکن غیر بهداشتی است.
- به طور کلی تعداد بزهکاران نوجوان در این مساکن 4 برابر بیشتر می باشد.
- قتل و آدمکشی به میزان 50 تا 60 درصد بیشتری باشد.
5 – هزینه های شهری
- 53 درصد خدمات شهری به این مسائل داده شده و فقط پنج و نیم درصد مالیات از آنها گرفته می شود.
- 35 درصد آتش سوزی در این مکان رخ می دهد
علل ایجاد مسکن غیربهداشتی
- فقر (فقر خانواری و فقر کشوری)
- رشد بی رویه جمعیت
- توسعه شهری (مهاجرت از مناطق روستایی و توسعه صنعتی باعث افزایش حاشیه نشینی و در نهایت منجر به ایجاد مسکن های غیر بهداشتی می شود)
- سیاست ها و روش هایی که دولت ها تصویب و اجرا می کنند مثل مرکز گرایی
- عدم دخالت دولت در امر ساختمان سازی و نظارت
- عدم آگاهی مردم در زمینه ارتباط مسکن با ایجاد بیماریها
- عدم توجه کافی به توسعه اجتماعی- اقتصادی
- بی ثباتی سیاسی و نظامی در کشور
اصول بهداشت مسکن
رابطه بین شرایط مسکن و بهداشت انسان بر 6 اصل اساسی استوار است:
- حفاظت در برابر بیماری های واگیر
- حفاظت در برابر بیماری های مزمن، مسمومیت ها و صدمات
- کاهش فشارهای اجتماعی و روانی به حداقل ممکن
- مسکن به عنوان بهبود دهنده وضعیت زندگی
- افزایش آگاهی در خصوص چگونگی استفاده از مسکن
- حفاظت گروه های در معرض خطر
اصل اول: پیشگیری از بیماریهای واگیردار
1 – تأمین آب سالم: تعریف آب سالم و بهداشتی: آبی که آلودگی های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی را در حد استاندارد داشته باشد.
- اهمیت آب باید از نظر کمی و کیفی در نظر گرفته شود (کیفیت در بخش دوم قرار دارد) در واقع آب باید از نظر کمی تأمین شود.
- آب باید بهداشتی باشد؛ یعنی اینکه کلیفرم های مدفوعی آب، صفر باشد و کلر باقیمانده داشته باشد.(کلر باقیمانده: 0.5 – 0.3 میلی گرم بر لیتر)، بدون کدورت رنگ
سیستم لوله کشی آب باید به صورتی باشد که امکان آلودگی در داخل ساختمان نداشته باشد. در فردی با وزن 60 کیلوگرم 2 -3 لیتر آب برای آشامیدن لازم دارد. آب شستشوی ظروف، لباس، استحمام و پخت و پز و… باید از همان آب آشامیدنی باشد. آب های غیر قابل آشامیدن تنها برای شستشوی حیاط و ماشین و آبیاری و… مناسب است.
ذخیره آب در منزل: در مخزن یا منابع مختلف یا در ظروفی در یخچال و در مناطق روستایی در ظروف سفالی و دیگ و بشکه و … که امکان دسترسی حیوانات و بچه ها به این آب وجود نداشته باشد.
2 – دفع فاضلاب
در همه جاهایی که فاضلاب تولید می شود (آشپزخانه و حمام؛ توالت) لوله هایی برای دفع فاضلاب وجود داشته باشد و هیچ کدام نشتی نداشته باشد، یعنی لوله کشی داخل ساختمان به گونه ای طراحی شود که امکان نشتی نداشته باشد. که باعث پیشگیری از تخریب ساختمان باشد.
در برآوردی که سازمان بهداشت جهانی (WHO) در مورد مساکن غیر بهداشتی داشته، 40 درصد مساکن شهری و 84% مساکن روستایی دنیا فاقد امکانات مناسب برای دفع بهداشتی مدفوع بوده اند.
برای دفع فاضلاب در جاهای کوچک از سپتیک تانک و چاه جاذب استفاده می کنند و در شهر های بزرگ از شبکه جمع آوری فاضلاب استفاده می شود.
3- دفع زباله
مواد زائد جامد (زباله) در ظروف محکم، درب دار، قابل شستشو و … هر شب دفع شود. تخلیه به موقع یکی از موارد مهم دبری ها debris هستند (خرده های غذایی باقیمانده در منازل محیط مناسبی برای میکروارگانیسم ها، حشرات و جوندگان است که جمع آوری آنها خیلی مهم است و ایجاد بو می کنند که توجه به آنها اهمیت دارد).
4- نظافت و تمیزی
تمیز کردن یا جارو کردن منزل خیلی مهم است. سطوح خانه خصوصاً کف آن، مرتب تمیز شود بخصوص از نظر جوندگان و حشرات، محل نگهداری حیوانات از محل مسکن دور باشد و مرتب اصطبل ها باید تمیز شود.
5- تهیه غذا: بهتر است روش نگهداری غذا استاندارد باشد (یخچال)
6- شستشوی ظروف: هم ظروف پختن و هم سرو غذا. ته مانده های مواد غذایی شسته شود و جداسازی شود.
- ضدعفونی کردن با استفاده از محلول کلر یا محلول های دیگر و اگر مقدور نیست باید از آب جوش استفاده کرد (به مدت 1 – 5 دقیقه)
- آب کشی
- نوع ظرف و جنس ظروف استفاده شده هم مهم می باشد.
7- تمیز و نگهداری ساختمان: نکته مهم نگهداری و تعمیرات به موقع مسکن است (شوره و رطوبت) اگر کسی در ساختمان زندگی نکند بعد از مدتی خراب می شود باید تعمیرات لازم انجام شود. شکاف ها، درزها و شکستگی های موجود در ساختمان می تواند محل اختفاء و لانه گزینی، رشد و تکثیر حشرات و جوندهگان ناقل بیماریها باشد.
اصل دوم: پیشگیری از بیماری های مزمن، مسمومیت و حوادث
1- خصوصیات ساختمان، تجهیزات و تاسیسات
الف) طراحی ساختمان و مصالحی که در ساختمان به کار می رود، محکم باشد و در مقابل زلزله و … استحکام داشته باشد.
ب) تجهزات شامل : تهویه و وسایل سرمایشی و گرمایشی و … که از بیماریهای مزمن جلوگیری می کند. وسایل استفاده شده آتش زا نباشد از جنس پلاستیک نباشد.
ج) مبلمان و وسایلی که در ساختمان به کار می رود باید در مقابل آتش سوزی مقاوم باشد: از پارچه های نایلونی و مصنوعی استفاده نشود چون سریع آتش می گیرد.
2- ایمنی شیمیایی
در منازل انواع و اقسام مواد شیمیایی (شوینده ها) داروها، عطار و ادکلن و اسپری و غیره استفاده می شود که دسترسی بچه ها به این مواد خطرناک است بنابراین نگهداری این مواد در جاهای امن مهم است.
3- آلودگی هوای داخل ساختمان
از آلاینده های مهم داخل ساختمان co، رادون، فرمالدئید، مواد آلی و دود سیگار است. co و مواد آلی مربوط به احتراق سوخت های فسیلی (گاز و نفت و …) گاز رادون در اثر استحاله سایر مواد رادیواکتیو ممکن است باشد و چون سنگین است معمولاً به سمت پایین می رود. (در زیرزمین ها نسبت به طبقات بالا بیشتر است) اندازه گیری آن تنها از طریق دستگاه اندازه گیری مواد رادیواکتیو موجود در مراکز بهداشتی است.
سندرم بیماری ساختمان : Sick building syndrome
سندرم ساختمان بیمار مجموعه ای از نشانه های عصبی، تحریکی، تنفسی، پوستی و حسی است که به طور قطع نمی توان تشخیص بیماری دیگری بر آنها گذاشت.
- در جاهایی که امکان تهویه با هوای بیرون نباشد و آلودگی مدام در داخل ساختمان بچرخد (مانند کولرها که هوا را تهویه و دوباره برمی گردانند) ساختمان بیمار گویند؛ مانند ساختمان هایی که در و پنجره مدام بسته باشد. (ایزولاسیون محکم و ارتباط با خارج کم است)
- در سندرم ساختمان بیمار: وقتی کاملاً کیپ باشد، آلودگی ها در داخل ساختمان باقی می مانند و غلظت را افزایش می دهند.
- گاز رادون بیشتر در طبقات پایین به علت سنگینی و در دراز مدت ایجاد سرطان می کند
- مواد آلی بیشتر در محیط مسکونی منتشر و ایجاد بوهای نامطبوعی می کند و زمینه ی رشد میکروارگانیسم ها را فراهم می کنند.
- اکثر مردم بخصوص خانم های خانه دار به طور متوسط 16 ساعت (90-80 درصد) وقت خود را در منزل سپری می کنند و به همین علت است که آمار مرگ و میر آلودگی هوای داخل ساختمان نسبت به آلودگی هوای آزاد بیشتر است.
عوامل اصلی ایجاد آلودگی هوای داخل ساختمانها
- تهویه ناکافی (52 درصد)
- آلاینده های موجود در داخل ساختمان (17 درصد)
- آلاینده های وارده از محیط بیرونی به ساختمان (11 درصد)
- آلاینده های میکروبی (3 درصد)
- سایر الاینده ها (12 درصد)
اصل سوم: کاهش فشارهای روانی و اجتماعی
کاهش تراکم جمعیت در داخل مسکن و هم در اطراف منطقه ای که در آنجا زندگی می کنند در کاهش فشارهای روانی نقش دارد جهت کاهش فشارهای روانی و اجتماعی به حداقل محیط مسکونی باید شرایط زیر را داشته باشد:
- تجهیزات و تسهیلات کافی جهت ایجاد راحتی ساکنین
- زمینه لازم برای امنیت افراد خانواده
- وجود فضای بازی برای کودکان و فضای کافی برای تفریح و ورزش کردن با کمترین خطرات
- کمترین مواجهه با سر و صدا
- نگهداری راحت و بدون دردسر
اصل چهارم: اصلاح محیط اطراف مسکن
- دسترسی به خدمات اورژانس، دسترسی به پلیس، به آتش نشانی و… مهم است. یکی از مواردی که مانع دسترسی به این خدمات می شود، کوچه و خیابان های تنگ است.
- دسترسی به خدمات بهداشتی – درمانی
- دسترسی به امکانات فرهنگی و رفاهی
- وجود مکان های بازی و تفریحی
- فضای سبز در داخل مسکن و هم در اطراف مسکن باید وجود داشته باشد.
اصل پنجم: استفاده آگاهانه از مسکن
آموزش عمومی و آگاهی دادن سبب استفاده صحیح تر از مسکن و امکانات آن می شود. استفاده مناسب از مسکن به عوامل زیر بستگی دارد:
- رفتارها
- علم یا دانش استفاده از مسکن و نگهداری آن
- تعمیرات لازم
اصل ششم: حفاظت از گروه های آسیب پذیر
بیشتر از دو سوم وقت انسان در محیط بسته (خانه) سپری می شود و گروه های آسیب پیر چون وقت بیشتری را در مسکن می گیرانند (سالمندان؛ معلولین جسمی- ذهنی، بیماران دارای بیماریهای مزمن، مادران باردار، کودکان) باید حفاظت ویژه ای از آنها انجام شود. علاوه بر اینها گروه های آسیب پییر دیگر که از لحاظ بهداشت مسکن مورد نظر می باشند مانند: بی خانمان ها، بخصوص بچه های خیابانی، فقرا، و زاغه نشین ها یا افرادی که در مسکن غیر استاندارد زندگی می کنند.
آوارگان و جمعیت های متحرک که محل خاصی ندارند (مانند کولی ها…) که برای پیشگیری از ابتلاء بیماری، اقدامات لازم باید در مورد آنها انجام شود.
اصل هشتم: سیاست های اجتماعی و اقتصادی
- تنظیم خانواده، قانون دفاع از مستأجرین، قوانین به گونه ای که مشکل مسکن حل شود. مربوط به مالکیت مسکن، مالکیت زمین، استفاده از مصالح ساختمانی محلی.
- سرمایه گیاری در زمینه مسکن و افزایش تولید مسکن (دولت سرمایه را به طرف احداث مسکن بهداشتی هدایت کند).
- تمرکز زدایی و دادن اختیار به شهرستان هایی غیر از تهران هم در مورد مسائل مربوط به خود استان.
اصل دهم: آموزش مسکن بهداشتی
این آموزش هم به عموم مردم باید داده شود و هم به افراد متخصص (معماران، پیمانکاران و سازندگان مصالح ساختمانی، کارکنان بهداشت، سیاست گذاران، مدیران، برنامه ریزان و مقالات محلی و …)
آب در مسکن
نکات حائز اهمیت در رابطه با تامین آب مسکن:
- منبع ذخیره آب مسکن باید سرپوشیده، تمیز و از جنس زنگ نزن باشد.
- ورودی آب به مسکن شیر یک طرفه جهت جلوگیری از یرگشت آب به شبکه در هنگام قطی آب و کمبود فشار نصب شود.
- لوله کشی ساختمان باید طبق اصول فنی مهندسی انجام شود. لوله ها بهتر است از جنس گالوانیزه بوده و قطر لوله ها به اندازه ای باشد که میزان آبدهی و فشار مناسب (در بالاترین طبقه ساختمان) را تامین کند.
- اتصالات لوله کشی باید کاملا آب بندی شده باشند تا از نشت آب و ایجاد سروصدا در لوله ها جلوگیری شود.
- در صورتی که از چاه به عنوان منبع آب شرب استفاده می شود لازم است به نکات زیر توجه شود:
- چاه آب باید حداقل 15 متر (ترجیحا 30 متر) بصورت افقی از منابع آلودگی (مثل چاه مستراح) فاصله داشته باشد.
- فاصله چاه تا مناطق مسکونی باید به اندازه ای باشد که قابل استفاده برای همه مردم باشد. معمولا توصیه می شود که هیچ یک از مصرف کننده گان بیش از 100 متر با چاه فاصله نداشته باشند.
- حریم چاه برای زمین های رسی و شنی حدود 50 – 30 متر و در زمین های آهکی 200 – 100 متر در نظر گرفته شود.
- دیوار داخل چاه باید از جنس آجر یا سنگ با ملاط سیمان باشد و بهتر است تا عمق 6 متری چاه این دیوار امتداد داشته باشد.
- در اطراف چاه و بالای طوقه، یک سکوی محکم (بتنی) به نحوی ساخته شود که از ورودی آبهای سطحی و فاضلاب به چاه جلوگیری کند. ارتفاع این سکو از سطح زمین باید 70 – 30 سانتیمتر و شعاع آن حداقل یک متر باشد. همچنین چاه باید درپوش داشته باشد.
- قبل از بهره برداری از چاه باید با محلول غلیظی از کلر ( 10 – 5 گرم بر مترمکعب) آلودگی های باقیمانده در چاه و ضمائم آن را از بین برد. با در نظر گرفتن حجم آب چاه این کلر اضافه می شود و 12 ساعت گندزدایی صورت می گیرد. بعد از این مدت آب چاه قابل استفاده است.
- جهت گندزدایی آب چاه روش های مختلفی وجود دارد. یک روش این است که پس از محاسبه حجم چاه به ازای هر متر مکعب آب، یک قاشق مربا خوری پرکلرین ( 5 گرم) را داخل یک سطل آب حل و به آب چاه اضافه نمود. روش دیگر کوزه گذاری است؛ در این روش در بدنه کوزه سفالی ( با گنجایش 15 – 12 لیتر) دو سوراخ به قطر 6 میلی متر در دو طرف کوزه (وسط آن) ایجاد کرده و سپس 750 گرم پودر پرکلرین و 3 کیلوگرم ماسه کاملا تمیز را مخلوط و به داخل کوزه ریخته، پس از آن در کوزه را با یک ورقه پلاستیکی غیر قابل نفوذ بسته و کوزه را در چاه آویزان می کنند به نحوی که پایین تر از سطح آب قرار بگیرد. در هر دو روش ذکر شده هر زمان بوی کلر در آب استشمام نشد لازم است گندزدایی تکرار شود.
- لوله های آب در مجاورت لوله های فاضلاب قرار نگیرد و اگر این کار اجتناب ناپذیر است لوله ها باید عایق کاری شوند. حداقل فاصله عمودی لوله های آب و فاضلاب باید 1/5 متر باشد. فاصله مناسب 3 متر است.
- شیرها و متعلقات مناسب برای صرفه جویی آب نصب شود.
- بهتر است در مسکن دو نوع سیستم لوله کشی آب وجود داشته باشد: سیستم لوله کشی آب بهداشتی (برای مصارف شرب، آشپزخانه، استحمام و رعایت اصول بهداشت فردی) و سیستم لوله کشی آب غیر بهداشتی برای مصارف آبیاری فضای سبز، شستشوی حیاط و مصارف توالت و …. لازم به ذکر است شیرهای مربوط به آب غیر بهداشتی نباید در در دسترس کودکان باشد.
ادامه مطلب را با دانلود فایل های پیوستی مشاهده کنید.
ورود یا ثبـــت نــــام + فعال کردن اکانت VIP
مزایای اشتراک ویژه : دسترسی به آرشیو هزاران مقالات تخصصی، درخواست مقالات فارسی و انگلیسی، مشاوره رایگان، تخفیف ویژه محصولات سایت و ...
حتما بخوانید:
⇐ مجموعه چک لیست های بازرسی بهداشت محیط
⇐ سوالات آزمون خود کنترلی و خود اظهاری بهداشت محیط
⇐ ایمنی و حفاظت کار در حین اجرا (مبحث 12 مقررات ملی ساختمان)
⇐ راهنمای استقرار و توسعه نظام مدیریت ایمنی, بهداشت و محیط زیست
دیدگاهتان را بنویسید
می خواهید در گفت و گو شرکت کنید؟خیالتان راحت باشد :)