بررسی و آنالیز ایمنی ذاتی در طراحی فرآیند

بررسی و آنالیز ایمنی ذاتی در طراحی فرآیند

فرمت: PDF   تعداد صفحات: 21

تهیه و تنظیم: بیژن هنرور، سعيد سميع پور، محمد يكتا

چکیده:

هر فعالیت صنعتی دارای خطراتی است که محیط اطراف , کارکنان , محصولات و تجهیزات را تهدید می کند. به دلیل ماهیت پویایی فرایندهای شیمیایی هر نوع وقفه در عملیات, صاحبان صنایع را متحمل زیان های فراوانی می کند. برای مقابله با این نوع حوادث و زیان ها می توان از نگرش ایمنی ذاتی در طراحی استفاده نمود که به ما کمک می کند تا خطرات احتمالی در طی طراحی فرایند و واحدهای صنعتی تا حد امکان کاهش و احتمال بروز حادثه در زمان بهره برداری از فرایند به حدالقل برسد. شناخت کلی نسبت به فرایند های صنعتی, طراحی عملیاتی, مواد و تخمین و ارزیابی خطرات می تواند ما را در یک طراحی ایمن یاری نماید با در نظر گرفتن مواردی چون تغییر فرایندهای خطرناک و استفاده از پروسه های کم خطر، تغییر مواد میانی, کاتالیست ها, حلالها و استفاده از جاذب های غیر سمی, غیر مشتعل و غیر پرتوزا، جایگزینی دستگاه های فرسوده و بازآرایی واحدها می توان خطرات ذاتی در فرآیندها را به حداقل ممکن رساند. اما با توجه به لزوم اقتصادی بودن طرح های صنعتی, باید بررسی شود که آیا بکارگیری ایمنی ذاتی در طراحی همواره از لحاظ اقتصادی به صرفه است؟ یا باید اصول بهینه سازی را مد نظر قرار داد؟ و یا حتی همیشه استفاده از تکنیک های طراحی ایمنی ذاتی کافیست؟

در این مقاله تلاش بر این است ضمن بررسی اصول ایمنی ذاتی در طراحی به جنبه های اقتصادی آن در طراحی های صنعتی پرداخته شود و با ذکر یک
مطالعه موردی اهمیت ایمنی ذاتی در طراحی روشن گردد.

مقدمه:

مقاله ای که پیش رو دارید شرح مختصری است در رابطه با یکی از راهکارهای اصولی کاهش خطرات و حوادث صنعتی و افزایش ضریب ایمنی در طراحی و بهره برداری از واحدهای شیمیایی می باشد.با توجه به ماهیت فرایندهای شیمیایی و پیچیدگی بیش از حد آن وگستردگی و حجم بالای مواد مصرفی و تولیدات می توان به راحتی میزان خطرات و حوادث احتمالی به عنوان بخشی از ذات فرآیند تخمین زد.مفهومی که در مقابله با خطر و حادثه مطرح می شود مفهوم ایمنی می باشد که با راهکارها وتکنیک های خاص خود در نهایت میزان خطرات را تا حد امکان کاهش می دهد و فرایند را به سمت ایمن شدن پیش می برد.بنابراین می توان اقدامات لازم جهت ایمنن سازی یک فرآیند را به دو دسته کلی تقسیم بندی نمود:

1. اقدامات اصلاحی و کنترل به منظور پیشگیری از وقوع (مجدد) خطر.
2. اقدامات پیشگیرانه به منظور عدم رخ داد و حوادث در حین طراحی یک فرایند اعمال می شوند مجموعه این اقدامات به طور کلی تحت عنوان ایمنی ذاتی در طراحی فرآیند 1 مطرح می شوند.

در این مقاله به تفصیل در خصوص ایمنی ذاتی در طراحی فرآیند، راهکارها و خصوصیت های آن بحث شده است و محدودیت های احتمالی و مشکلات اجرایی این نوع اقدامات نیز تا حدی پوشش داده شده اند.

١.١ اصول ایمنی ذاتی در طراحی فرآیند:

هدف از طراحی یک فرآیند تهیه محصولات سود بخش و اقتصادی مورد نیاز (جامعه انسانی صنعتی) که در عین حال ایمن و بی خطر برای آنها و محیط باشدکه با بهینه سازی انتخاب های ممکن، مطابق با فاکتورهای اقتصادی و معیارهای وابسته، حاصل می گردد. در عمل هدف اصلی ایمنی در طراحی یک فرایند، کم کردن خطرات کلی یک پروسه است، که عموماً برای دست یابی به این منظور اقدامات حفاظتی و ایمن ذاتی مورد توجه قرار می گیرد.

در اقدامات حفاظتی کلیه اقداماتی که با توجه به شناخت و درک صحیح خطر و احتمال بروز حادثه بدون توجه به عامل پدید آورنده آن به جلوگیری و رفع حادثه می پردازند. مانند نصب یک سیستم کنترل دمایی در یک کوره و قطع جریان سوخت ورودی در هنگام آتش سوزی اما در ایمنی ذاتی بهترین راه برای مقابله با خطر، حذف هر گونه احتمال بروز خطر در طراحی فرایند است. در یک طراحی ذاتاً ایمن هدف این است که به جای کنترل خطرات، از وقوع آنها جلوگیری شود. ایمنی ذاتی مربوط به خصوصیات ذاتی یک فرآیند است و بر مبنای اجتناب از خطر و رفع آن پایه گذاری شده است. در حقیقت ایمنی ذاتی شامل دستورالعمل ها، اصول و استاندارد هایی می باشد که با تابعیت از قوانینی خاص، در هنگام طراحی یک فرایند اعمال و به حذف احتمال بروز خطر در فرایند توجه می نماید. از جمله مهمترین استاندارد هایی صنعتی که به مباحث ایمنی ذاتی در طراحی پرداخته اند می توان به استانداردهای API RP 750
O&SHA, اشاره نمود.

طراحی ذاتاً ایمن منجر به کاهش هزینه چشم گیری در طول دوره عمر یک پروسه می شود اما از آن جا که خطرات یک پروسه به یکدیگر وابسته اند، محاسبه حالت می نیمم این خطرات مشکل است به این صورت که گاهی یک تغییر کوچک در پروسه، اثرات مثبت یا منفی فراوانی به دنبال خواهد اشت که سود و زیان هر انتخاب می بایست با یک نمونه مشخص و آزمایش شده مقایسه گردد و انتخاب براساس جزئیات دقیق پروسه و مواد و البته نگرش مهندسی صورت گیرد. با نگاهی به آمار سوانح صنعتی شاهد رشد آنها در سال های اخیر هستیم به نظر می رسد که روش های سنتی برای کاهش خطرات جوابگو نبوده و روش های جدیدتری مورد نیاز است.

ادامه مطالب زیر را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

• استراتژی های اصلی ایمنی ذاتی در طراحی فرآیندها
• خطر و فاکتورهای آن
• نیازمندی های ذاتی طراحی فرآیند و مقیاس اعمال آن
• محدودیت های استفاده قوانین از ایمنی ذاتی در طراحی فرآیندها
• روش های کمی محاسباتی و طراحی ایمنی ذاتی
• شاخص ایمنی ذاتی شیمیایی
• و …

حتما بخوانید:

⇐ ایمنی پیش راه اندازی و راه اندازی در صنایع فرآیندی