بررسی فرهنگ ایمنی بیمار (PSC) بین گروه های مختلف جمعیت شناختی پرستاران

فرمت: WORD  تعداد صفحات: 9

محمد خندان ¹، علیرضا کوهپایی ^2*، اکرم خندان ³

¹ مربی، کارشناس ارشد ارگونومی، گروه ارگونومی، دانشکده بهداشت، مرکز تحقیقات سلامت کار، دانشگاه علوم پزشکی قم، قم، ایران
² دانشگاه جامع علمی-کاربردی موحدی ساوجی، لواسان، ایران
³ استادیار، گروه مهندسی بهداشت حرفه ای، دانشکده بهداشت، مرکز تحقیقات سلامت کار، دانشگاه علوم پزشکی قم-  خ معلم، میدان روح ا…، دانشکده بهداشت، گروه بهداشت حرفه ای،

چکیده

ایمنی بیمار به عنوان یکی از مهم­ترین اجزای کیفیت مراقبت سلامت می­­ باشد. یکی از شاخص­ های موثر بر ایمنی بیمار، فرهنگ ایمنی بیمار می­ باشد. این مطالعه با هدف مقایسه فرهنگ ایمنی بیمار بر اساس ویژگی­ های جمعیت شناختی پرستاران طراحی و اجرا شده است. این پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی و مقطعی بر روی 106 نفر از پرستاران یکی از بیمارستان‌های استان قم در سال 1393 انجام شد. از پرسش‌نامه‌ی محقق ساخته دموگرافیک و پرسش­‌نامه­ ی سنجش فرهنگ ایمنی بیمار استفاده شد. داده ها با استفاده از ویراست 20 نرم ­افزار SPSS و آزمون­ های تحلیلی، تحلیل واریانس یک­ طرفه و همبستگی پیرسون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.

متوسط سن افراد 35.15 با انحراف استاندارد 10.33 سال بود. نتایج حاکی از آن است که میانگین نمره فرهنگ ایمنی بیمار 70.15 (23/7±) می ­باشد. بین گروه ­های مختلف تحصیلی، و نظام کاری به لحاظ نمره فرهنگ ایمنی بیمار اختلاف آماری معنی­ دار وجود داشت (P<0.05). اما بین سایر ویژگی­ های جمعیت ­شناختی رابطه معنی­ داری وجود ندارد (P>0.05). می‌توان بیان داشت این بیمارستان از فرهنگ ایمنی بیمار قابل قبولی برخوردار است اما توجه به اصول بهبود مستمر در راستای ارتقا ایمنی پرسنل و بیمار جهت دستیابی به اهداف کلان سازمان حیاتی است. تدوین برنامه آموزش ایمنی نیز بایستی در اولویت قرار گیرد. همچنین باید به این نکته توجه گردد که ارتقا فرهنگ و رسیدن به سطح متعالی، فرآیندی زمان­بَر است.

واژه ­های کلیدی: ایمنی بیمار، فرهنگ، بیمارستان، پرستاران

Abstract

Patient safety is one of the most important components of the health care quality. One of the factors affecting patient safety is the patient safety climate. Present study aimed to assess patient safety culture among nurses in a hospital in Qom province base on demographic characteristics. This is a cross sectional and descriptive-analytical study which was carried out on 106 nurses in 2014. Researcher developed demographic questionnaire along with patient safety culture were used as tools for gathering data. The data were analyzed by SPSS V20 using t-test, ANOVA and Pearson correlation. Participant had 35.15 and 10.33 as mean and SD of years of old, respectively. Findings revealed that the average of safety climate of patient in the studied statistical population is about 70.15±7.23. In addition, there is no significant difference between education levels and also between groups of work shifts (p<0.05). On the other hand, other demographic factors were not deferent (P>0.05). Despite the fact that studied hospital had acceptable level of patient safety culture, it is critical to pay attention to continuous improvement in the scope of staffs and patients safety to achieve main goals of organization. It should be considered that culture improvement and reaching to transcendental levels is a time-consuming process.

Keywords: Patient safety, Culture, Hospital, Nurses

مقدمه

ایمنی بیمار به عنوان یکی از مهم­ترین اجزای کیفیت مراقبت سلامت می­ باشد. به همین علت در دهه­ ی گذشته به خوبی جای خود را در بخش سلامت باز نموده و از اهمیت بسیار فراوانی در میان کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه برخوردار گشته است. ایمنی بیمار شامل ارزیابی خطر، شناسایی و مدیریت خطرات مرتبط با بیمار، گزارش تحلیل حوادث و ظرفیت یادگیری و پیگیری حوادث و اجرای راه­ حل ­هایی به منظور کمینه ­سازی خطر بروز مجدد آنها می­ باشد. بی­ شک عوامل متعددی بر ایمنی بیماران در مراکز درمانی موثرند. یکی از شاخص­ های موثر بر ایمنی بیمار، جو ایمنی سازمان می ­باشد. جو ایمنی که درک کارمندان از ایمنی در نظر گرفته می­ شود، در انگیزه آنان نسبت به رفتار شغلی ایمن اثر می ­گذارد. مدیریت ایمنی مؤثر در قرن بیست و یک، وابسته به در نظر گرفتن فاکتورهای انسانی به عنوان اجزای سیستم با پتانسیل ایجاد حالات خطرناک یا ایمن در سایر اجزا است. با توجه به فاکتورهای انسانی، سازمان­های با قابلیت اطمینان بالا می­ توانند مخاطرات را قبل از وقوع حوادث شناسایی کنند. یک روش مؤثر برای دستیابی به این مهم، سنجش حالت کل ایمنی همانند جو یا فرهنگ ایمنی است که شاخص هدایت نامیده می ­شود (5).

فرهنگ از دید جامعه­ شناسی الگویی از ارزش‌ها، باورها، آداب و سنت‌ها، دانش، زبان، جهان­بینی، تلقی‌ها، نگرش‌ها و نحوه زندگی افراد در جامعه می‌باشد­ (6). به دیگر بیان، فرهنگ مجموعه‌ی الگوهای ذهنی و معنایی مشترک میان افراد متعلق به یک گروه، طبقه یا جامعه است که از طریق کنش‌های اجتماعی افراد ساخته می‌شود، اما پس از ایجاد، از محدوده‌ی این کنش‌ها فراتر رفته و بر شکل‌گیری این کنش‌ها تاثیر می‌گذارد و کنش­گران با استفاده از آن‌ها به تجربه، توصیف، تفسیر و ارزیابی هستی و زندگی اجتماعی خود و دیگران می‌پردازند. این مجموعه‌‌ی الگوهای ذهنی و معنایی مشترک، همواره در جریان کنش‌های کنش­گران باز تولید و باز تفسیر می‌شود و از رهگذر همین کنش‌ها در طول زمان تغییر می‌یابد.

فرهنگ ایمنی، محصول ارزش ­ها، گرایش ­ها، ادراکات، صلاحیت ­ها و الگوهای رفتاری فردی و گروهی کارکنان است که به وسیله آن میزان تبعیت کارکنان از سبک و شیوه مدیریت ایمنی و بهداشت سازمان مشخص می­ گردد (6). در حقیقت، فرهنگ ایمنی خُرده منظری از فرهنگ سازمانی است (7). فرهنگ ایمنی از سه عنصر کارکنان (جو ایمنی)، رفتار ایمنی و مدیریت ایمنی سازمان تشکیل شده است (7). فرهنگ ایمنی عبارت از جنبه­ هايي از فرهنگ سازماني است كه بر نگرش­ها و رفتارهايي كه منجر به كاهش يا افزايش ريسك ها مي­ شوند، تأثير مي­ گذارند (8). برگرفته از این مفاهیم، واژه جو ایمنی اولین بار توسط محققی به نام “زُهَر” ابداع شد (8). البته در برخی متون با واژه فرهنگ ايمني يكسان گرفته شده و به جاي يكديگر استفاده مي­ شوند. اما مي­ توان براي آن معنايي جدا در نظر گرفت. در اين زمينه بعد روانشناسي و نگرش افراد را به عنوان جو ايمني در نظر مي­ گيرند؛ نگرشي كه بيان كننده نظر فرد در زمينه ايمني و عملكرد مديران سازمان مي ­باشد و نگرش و ادراک کلی افراد در مورد شرایط ایمنی سازمان را در برمی ­گیرد (8). در حقیقت جو ایمنی، لایه ­ی بیرونی و ظاهری فرهنگ ایمنی است (8، 6).

سنجش جو ایمنی می­ تواند برای شناسایی آن دسته از فاکتورها و زمینه­ هایی که نیازمند توجه بیشتر و بهبود هستند، مورد استفاده قرار گیرد. جو ایمنی مهم است، زیرا زمینه را برای توسعه نگرش فرد فراهم کرده و رفتارهای ایمنی را ارتقا می­دهد (9). در یک مفهوم کلی، این­گونه فرض می­ شود که جو ایمنی به عنوان یک چارچوب مرجع که رفتار را هدایت می ­کند، عمل می­ نماید (10). جو ایمنی یکی از اجزای فرهنگ ایمنی می­ باشد (11). در مطالعاتی که توسط فلین و همکاران صورت گرفته، فاکتورهایی شامل مدیریت/ نظارت، سیستم ایمنی، خطر، فشار کاری و صلاحیت به عنوان ابعاد رایج در جو ایمنی بیان شده است. مشخص شده است که جو ایمنی می­تواند با درک کارمندان از نقش شانس و سرنوشت در وقوع حوادث مرتبط باشد (12).

پرستاران سهم مهمی از خطاهای پزشکی را به خود اختصاص می ­دهند چرا که کلید مراقبت از بیماران بوده و حجم زیادی از فعالیت­ های مراقبتی بر عهده آنان است. از این رو بررسی ادراکات و نگرش ایمنی این افراد تاثیر زیادی در سنجش و میزان جو ایمنی بیمار دارد. فرهنگ ایمنی بیمار به عنوان یکی از شاخص ­های مهم کاهش حوادث ذکر شده است. همچنین این شاخص به عنوان یک وظیفه برای هر یک از شاغلین سازمان در نظر گرفته می­ شود. به طور گسترده ­ای این موضوع پذیرفته شده است که جو ایمنی عاملی اثر گذار بر ایمنی بیمار می ­باشد (1). این مطالعه با هدف مقایسه فرهنگ ایمنی بیمار بر اساس ویژگی ­های دموگرافیک میان پرستاران طراحی و اجرا شده است.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ پایش فرهنگ ایمنی بیمار

⇐ مطالعه فرهنگ ایمنی بیمار در بیمارستان‌

⇐ بررسی تاثیر آموزش ایمنی بر جو ایمنی کارکنان شاغل در شرکت پالایش نفت

⇐ ارزیابی فرهنگ ایمنی و عوامل موثر بر آن در معدن