بررسی تاثیر محیط کلاس درس بر کارایی آموزشی دانش آموزان پیش دبستانی و دبستانی

تهیه و تنظیم: دکتر محسن پورصادقیان، خانم مهندس زهره محمودی

فرمت: WORD   تعداد صفحات: 9

چکیده:

بهبود کارایی دانش آموزان پیش دبستانی و دبستانی یکی از اهداف اصلی و مهم سیستم های آموزشی می‌باشد. با وجود این که عوامل متعددی در بهبود کارایی این دانش آموزان نقش دارند ولی محیط کلاس درس به دلیل اینکه دانش آموزان بخش عمده‌ای از ساعات مفید خود در طی روز را در آنجا سپری می‌کنند، می‌تواند تاثیر ویژه‌‌ای بر بهبود کارایی ایشان داشته باشد. این نکته توسط تحقیقات بسیاری نیز به اثبات رسیده است. لذا توجه کافی به نحوه طراحی فضای کلاس و المان های به کار رفته در آن و هم چنین شرایط آن از جنبه‌های مختلف بایستی مدنظر مسئولان، مدیران مدارس و معلمان قرار بگیرد. در این راستا، در این مقاله از دو دیدگاه به بررسی شرایط محیط کلاس درس و تسهیلات و شرایط آن نظیر نور، رنگ، صدا، نویز، کیفیت تهویه و سرمایش و گرمایش پرداخته و سپس ساختارهای نمادین محیط کلاس درس نظیر اشیاء موجود در کلاس و نحوه دکوراسیون را مورد بررسی و ارزیابی قرار داده‌ایم.

کلمات کلیدی: محیط کلاس، کارایی آموزشی، دانش‌آموزان، پیش‌ دبستان، دبستان، رنگ ها

1- مقدمه

با توجه به اینکه هر دانش آموز پیش دبستانی و دبستانی در ایران به طور متوسط روزانه 5 الی 6 ساعت از وقت خود را در مدرسه گذرانده و بخش عمده‌‌ای از این زمان را در کلاس درس سپری می‌کند، می‌توان با محاسبات ساده‌ای نشان داد که هر دانش آموز در این مقطع به طور متوسط حدود 1000 ساعت از عمر خود را در هر سال تحصیلی در کلاس درس سپری می‌کند (برنامه درسی ملی جمهوری اسلامی ایران، 1391). به همین دلیل توجه بسیاری از سوی محققان به تاثیر محیط فیزیکی کلاس درس بر کارایی آموزشی دانش آموزان، به ویژه در پایه‌های پیش دبستانی و دبستان، به دلیل تاثیرپذیری بیشتر از محیط، معطوف شده است (Wellman & Ehrlich، 2003).

در این بین، شواهد نشان می‌دهند که ویژگی های سازه کلاس درس(نظیر نور، رنگ، صدا و غیره) و ویژگیهای تمادین کلاس درس(مانند اشیا موجود در کلاس که هویت افراد درون آن را مشخص کرده و نحوه دکوراسیون کلاس) می‌توانند تاثیر چشم‌گیری بر افزایش کارایی دانش آموزان داشته باشند. از این رو، توجه کافی به این دو مقوله و رفع نواقص و محدودیت های مرتبط با آنها در کلاس های درس پیش دبستانی و دبستان بایستی مدنظر سیاست‌‌گذاران حوزه آموزش، مدیران مدارس و همچنین معلمان قرار بگیرد (ضوابط و معیارهای طراحی فضاهای آموزشی، 1386). در بخش های بعدی مقاله که به شرح ذیل ساختاردهی شده است، این موارد به تفصیل مورد بررسی قرار خواهند گرفت: بخش دوم به بررسی محیط کلاس درس از لحاظ ساختاری اختصاص داشته، در بخش سوم محیط نمادین کلاس درس را بررسی کرده، در بخش چهارم به جمع‌بندی و ارائه نکات و پیشنهاداتی برای بهبود شرایط کلاس درس پرداخته و در بخش پنجم منابع و مراجع مورد استفاده را فهرست کرده‌ایم.

2- محیط ساختاری کلاس درس

براساس گزارش های وزارت آموزش و پرورش و سازمان نوسازی مدارس، بخش عمده‌ای از مدارس ایران نیازمند بودجه بیشتر برای بهسازی محیط مدرسه و شرایط کلاس های درس می‌باشند. بیشترین مشکلات گزارش شده مدارس در این زمینه مرتبط با پنجره‌ها، گرمایش و سرمایش و مقاوم سازی در مقابل سوانح طبیعی می‌‌باشند (ضوابط و معیارهای طراحی فضاهای آموزشی، 1386). از سوی دیگر، براساس تحقیقات انجام شده، رابطه مستقیمی بین کارایی آموزشی دانش آموزان و شرایط ساختاری کلاس درس وجود دارد. در نتیجه توجه کافی به چنین مواردی  در بهبود استانداردهای آموزشی مدارس به ویژه در مقاطع پیش دبستانی و دبستان اهمیت ویژه‌ای دارد (Alexander & Lewis، 2014). لذا در ادامه به بررسی دقیق‌تر برخی از جنبه‌های ساختاری مهم محیط کلاس درس مانند نور و صدا می‌‌پردازیم. باید توجه داشته باشیم که بخش عمده‌ای از کلاس های درس در ایران، از حداقل این استانداردها برخوردار نیستند. به همین دلیل، با بررسی هر جنبه، به تحلیل مشکلات مربوط به آن در کلاس درس ایران خواهیم پرداخت.

2-1- نور

تحقیقات نشان داده‌اند دانش آموزانی که از نور طبیعی (نور روز) در کلاس درس خود بهره می‌برند کارایی بهتری نسبت به سایر دانش آموزان دارند (Edwards & Torcelli ،2002). به عنوان مثال، (Tanner، 2008) نشان داد که دانش آموزان برخوردار از نور طبیعی روز در کلاس درس، حدود 26 درصد در درس ریاضیات موفق تر بوده‌اند. براساس گزارش های موجود، بیش از نیمی از مدارس پیش دبستانی و دبستان در ایران (به ویژه مدارس غیر انتفاعی و غیر دولتی) در برآورده کردن این جنبه از محیط ساختاری کلاس درس مشکل دارند. البته باید توجه داشت که علیرغم مفید بودن به کارگیری نور روز در کلاس درس، بایستی این کار را به دقت انجام داد تا تعارضی از لحاظ ایجاد ناراحتی در دید دانش آموزان، فراهم کردن دمای مناسب و همچنین ممانعت از ورود سر و صدای محیط به کلاس درس وجود نداشته باشد.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ بررسی شرایط ایمنی و بهداشت در مدارس

⇐ بهداشت محیط مدارس

⇐ تاثیر رنگ و روشنایی در محیط های آموزشی