بررسی ارتباط بین ویژگی های دموگرافیک، میزان خطرپذیری و سطح فرهنگ ایمنی در کارگران ساختمان سازی

بررسی ارتباط بین ویژگی های دموگرافیک، میزان خطرپذیری و سطح فرهنگ ایمنی در کارگران ساختمان سازی

فرمت: WORD   تعداد صفحات: 13

چکیده

 زمینه و هدف: صنعت ساختمان سازى به عنوان یکی از صنایع پرمخاطره در جهان مطرح است. رفتارهای مخاطره جویانه و نگرش و فرهنگ نادرست شاغلین هسته اصلی بسیاری از آسیب های اجتماعی است که منجر به رفتار ناایمن و در نهایت رخداد حادثه می‌شود. مطالعه حاضر با هدف بررسی ارتباط بین ویژگی های دموگرافیک، میزان خطرپذیری و سطح فرهنگ ایمنی در کارگران ساختمان سازی صورت پذیرفت.

روش بررسی: این مطالعه یک مطالعه مقطعی از نوع همبستگی است که در آن 65 نفر از کارگران ساختمانی مورد بررسی قرار گرفت در این مطالعه اطلاعات دموگرافیک، میزان خطر پذیری (تصمیم گیری مخاطره آمیز) و سطح فرهنگ افراد به ترتیب با استفاده از پرسشنامه عمومی جمع آوری اطلاعات دموگرافیک، آزمون نوروسایکولوژیک iowa gamblin task و پرسشنامه 81 سوالی سنجش سطح فرهنگ ایمنی سنجیده شد. در نهایت داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار spss مورد آنالیز قرار گرفتند.

یافته ها: میانگین نمره فرهنگ ایمنی در جامعه پژوهش برابر 245 بود. بطور کلی 13 نفر از افراد شرکت کننده دارای نمره فرهنگ ایمنی کمتر از 225 (دارای فرهنگ ایمنی منفی) و 25 نفر دارای نمره فرهنگ ایمنی بیش از 225 (دارای فرهنگ ایمنی مثبت) بودند. بر اساس یافته ها اختلاف نمره کلی فرهنگ ایمنی در افراد مجرد و متاهل به لحاظ آماری معنی دار بود و بین سن، سابقه و میزان تحصیلات با میزان فرهنگ ایمنی آنها همبستگی معناداری وجود ندارد. بین سابقه افراد با میزان ریسک پذیری آنها در سطح معناداری0.01 همبستگی معناداری وجود دارد. بین سایر متغیرهای مورد بررسی شامل سن، وضعیت تاهل و مدرک تحصیلی با ریسک پذیری  افراد همبستگی معناداری وجود ندارد. بین میزان فرهنگ ایمنی مثبت و منفی با نمره آزمون ریسک پذیری همبستگی معناداری وجود ندارد.

نتیجه گیری: از یافته های این پژوهش می توان چنین نتیجه گیری کرد که میزان تحصیلات، سن، سابقه کاری هیچ تاثیری در فرهنگ ایمنی افراد ندارند. در مورد ریسک پذیری نیز فقط بین سابقه کاری و ریسک پذیری ارتباط وجود دارد. در جهت افزایش فرهنگ ایمنی افراد باید اقدامات موثرتری انجام پذیرد و همچنین ویژگی های شخصیتی و ریسک پذیری به عنوان یکی از عوامل موثر بر فرهنگ ایمنی مورد بررسی قرار گیرد.

کلیدواژه ها: فرهنگ ایمنی، ساختمان سازی، ریسک پذیری، ایمنی

مقدمه

در 60 سال گذشته صنایع سعی کرده اند به روش های مختلفی آمار حوادث خود را  پایین بیاورند. اولین گام در این راه بهبود وضعیت سخت افزاری مانند استفاده از حفاظ های مناسب، ماشین ها و لوازم ایمن تر و … بود گام بعدی که در دهه های 60 و 70 میلادی مورد توجه قرار گرفت انتخاب افراد مناسب و آموزش، برقراری نظام های تشویق و پاداش و…

و مرحله سوم توجه به سیستم های مدیریتی و بخصوص سیستم های مدیریت ایمنی بود. هریک از این گام ها آمار حوادث را تا مرحله ای که دیگر بیش از آن امکان نداشت پایین آورد ولی نهایتا به بن بست رسید. امروزه عقیده بر این است که بیشتر حوادث و سوانح بواسطه خطاها و بی توجهی کارکنان بوجود می آید. بنابراین به نظر می رسد گام بعدی در جهت کاهش حوادث شغلی ایجاد یک فرهنگ ایمنی مناسب باشد. بدیهی است که بست و توسعه فرهنگ ایمنی مناسب در مرحله اول موجب اصلاح رفتارهای فردی و نهایتا موجب کاهش خطاهای انسانی و حوادث می شود.

اهمیت داشتن فرهنگ ایمنی روز به روز بیشتر می‌شود و داشتن فرهنگ ایمنی مطلوب خواسته تمام سازمان‌ها و حتی جوامع انسانی می‌باشد. در این راستا و برای بررسی این مقوله سازمان‌ها هزینه‌های سنگینی را متحمل می‌شوند و گاها این هزینه‌ها نتیجه مطلوب را عاید سازمان نمی‌سازد. برنامه ریزی و اجرای طرح‌های فرهنگ سازی نیاز به رعایت الزاماتی دارد که عدم توجه به این الزامات باعث هدر رفتن منابع سازمان، دلسردی پرسنل و بی انگیزه شدن مسئولین در ادامه راه خواهد شد. ایجاد فرهنگ، یک فرایند طولانی مدت و زمان بر می‌باشد و چنانچه در کنار این فرهنگ سازی به مسایلی مانند تغییر رفتار توجه نشود تا مدت‌ها جامعه یا سازمان هزینه عواقب استقرار این فرهنگ را پرداخت خواهد نمود.

دانشمندان معتقدند رفتارها نشات گرفته از ساختاری می‌باشند که فرد در آن واقع شده است، لذا ایجاد ساختار مناسب علاوه بر ایجاد فرهنگ مناسب نیاز به تمهیداتی دارد که فرهنگ مربوطه را تسریع می‌بخشد (1). تعریف‌های گوناگونی برای فرهنگ ایمنی ارایه شده است بنابر نظر کنفدراسیون صنعت انگلستان (Health Safety Executive) عقاید و باورهایی که همه سازمان در مورد یک حادثه و بیماری دارند، همان فرهنگ ایمنی است(2) و در تعریفی دیگر فرهنگ؛ به مجموعه‌ای از باورها، عقاید و ارزش‌های گروهی افراد گفته می‌شود که در رفتار آن‌ها متجلی می‌گردد (3). جو ایمنی که زیر مجموعه‌ای از فرهنگ ایمنی محسوب می‌شود، به بررسی مدارکات و استنباط ‌های کارکنان در مورد محیط کار، سطح علاقه مدیریت به ایمنی و اقدامات مربوط به ایمنی و میزان مشارکت در کنترل ریسک می‌پردازد (4).

بر اساس این قابلیت، جو ایمنی توانایی خود را در نتایجی مهم در ایمنی از قبیل درک ریسک، حوادث و آسیب‌ها نشان داده است (5). در سال‌های اخیر استفاده از شاخص‌های پیشگیرانه (protective) نظیر جو ایمنی و مشاهده رفتارها که بر فعالیت‌های جاری ایمنی تاکید دارند، در کنار شاخص‌های واکنشی (Reactive) مانند شاخص‌های حادثه، مورد توجه قرارگرفته و تلفیق این دو دیدگاه پیشگیرانه و واکنشی توانسته در دست یابی مناسب به اثرات برنامه‌های ایمنی اجرا شده، به سازمان‌ها کمک کند. از اینرو مطالعه  فرهنگ ایمنی به عنوان یک شاخص مهم در مباحث ایمنی و بهداشت محیط کار مطرح و اجرا شده و پیگیری اقدامات اصلاحی ناشی از آن تاثیر قابل توجهی در افزایش بازده کاری کارکنان و کنترل موفقیت آمیز صدمات ناشی از حوادث داشته و می‌تواند به عنوان راهنمایی برای تدوین خط مشی ایمنی سازمان و مقایسه عملکرد ایمنی در سازمان‌های مختلف مورد استفاده قرار گیرد (6). عوامل مختلفی در فرهنگ سازمان موثر هستند یکی از این عوامل انسان می باشد.

در بروز اکثر حوادث شغلی نقش انسان و خطاهای انسانی بسیار مشهود و شایع است. و قطعا علت عمده این حوادث تصمیمات نادرست انسان می باشد. انسان در رخداد حوادث نقش زیادی دارد به طوری که 80 درصد حوادث شغلی به علت رفتارهای ناایمن می باشد (7) بر اساس مطالعه تری فیلت در سال 1990، در کشور امریکا مشخص شد که رفتارهای غیر ایمن سبب 40 تا 60 درصد مرگ ها در آن سال بوده است (7) اما همه ی انسان ها به یک اندازه در رخداد حوادث سهیم نیستند. خصوصیات مختلف انسان مانند سن، جنس، تحصیلات، سابقه کار، نگرش، فرهنگ کاری و غیره نیز می توانند در ایجاد حوادث انسانی نقش داشته باشند. یکی از ویژگی های افراد که ممکن است در بروز حوادث موثر باشد ریسک پذیری آنها می باشد.

ریسک پذیری رفتاری است که به موجب آن، فرد خود را در معرض آسیب جسمی، روانی و حتی مرگ قرار می دهد. پذیرش یک ریسک، قرار دادن خود در معرض یک آسیب یا زیان است به طوری که احتمال زیان وجود دارد. واژه خطر یا ریسک در ادبیات به معنای جسارت داشتن یا بروز رفتار یا تمایل به اقدام در جهتی با آینده ای نامعلوم است به نحوی که نمی توان نتایج آن را با اطمینان تشخیص داد. حداقل در بروز نتیجه دوگانه آن، یکی از نتایج احتمالی برای فرد بسیار مفید و سودمند و دیگری کاملا زیان بار یا ترسناک خواهد بود.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ فرهنگ ایمنی، بهداشت و مدیریت محیط زیست در پروژه های ساختمانی

⇐ بررسی فرهنگ ایمنی بیمار (PSC) بین گروه های مختلف جمعیت شناختی پرستاران

⇐ ارزیابی فرهنگ ایمنی و عوامل موثر بر آن در معدن