بحران در بحران

بحران در بحران

تنظیم: علیرضا یاوری

فرمت: PDF   تعداد صفحات: 12

فهرست:

• چکیده
• مقدمه
• شناسایی خطرات زلزله
• آسیب های آتش سوزی ناشی از زلزله
• جنبه های زیست محیطی آتش سوزی
• علل آتش سوزی ناشی از زلزله
• چشم انداز مدیریت ریسک حریق ها
• نقش HSE و مدیریت ریسک در ارتقاء آمادگی هنگام زلزله و حریق
• نقش مدیریت HSE و مدیریت بحران حریق پس از زلزله
• نتیجه گیری و منابع

چکیده:

با عنایت به توسعه ی گسترده و سریع صنایع، بویژه مجتمع های شیمیایی از طرفی، و به تبع آن، افزایش خطر بالقوه ی آتش سوزی های پس از زلزله از سوی دیگر، موضوع مدیریت ریسک و آمادگی در شرایط اضطراری از مسائلی اساسی است که اگر به خوبی بدان پرداخته شود، نه تنها می توان احتمال آتش سوزی های ناشی از زلزله را که متاسفانه موجد هزینه ها و خسارات بسیار افزونتری نسبت به خود زلزله می باشد، تا حد قابل قبولی کاهش داد، بلکه با ایجاد آمادگی لازم هنگام برخورد با شرایط اضطراری، میزان تلفات احتمالی را نیز به حداقل رسانید. رعایت الزامات قانونی و استانداردهای موجود، در نظر گرفتن مسائل ایمنی حین جانمایی و طراحی فرآیند صنایع، ارزیابی ریسک، چیدمان مناسب مواد شیمیایی در انبارها، جداسازی مواد شیمیایی حساس و واکنشگر، حذف یا کنترل منابع افروزش، تدوین دقیق دستورالعمل های توقف اضطراری و … از جمله مواردی هستند که از طریق اجرای یک سیستم مدیریت HSE واقعی و عمقی می توانند به خوبی نقش خود را در راستای کاهش آثار و عواقب حوادثی که در پی وقوع زلزله رخ خواهد داد، ایفا نمایند.

واژه های کلیدی: بحران، مواد شیمیایی، زلزله، آتش سوزی، ارزیابی ریسک

1- مقدمه:

زلزله در زمره ی بلایای طبیعی بسیار خطرناکی است که رخداد آن امری اجتناب ناپذیر بوده و اگر تحت کنترل قرار نگیرد، آثار فاجعه بار آن کمتر کسی را بی نصیب خواهد گذاشت. این بحران، واقعه ای خانمان برانداز به شمار می رود و بسته به شدت آن، آثار مخرب و بحرانی آن وسعت بیشتری می یابد. حال اگر در پی چنین بحرانی، آتش سوزی هائی نیز اتفاق بیفتد، بحران زلزله را بحران دیگری متأثر خواهد نمود که خانمان سوز می باشد.

در جهانی که با سرعتی شگفت انگیز در حال پیشرفت است، همه روزه با مجموعه ای متغیر از شرایط اکولوژیک و تکنولوژیک همراه با همه ی مخارج و مخاطرات شناخته شده یا جدید روبرو هستیم که جمعیت های بسیاری را در برابر تاثیر بلایای طبیعی آسیب پذیرتر می سازد.

میهن عزیز ما، ایران، نیز که در رأس کمربند زلزله ی آلپ-هیمالیا قرار گرفته به نحو چشمگیری زلزله خیز است و هر از چند گاهی، زلزله ای بخشی از آنرا ویران می سازد و تلفات بسیاری به بار می آورد، مثلا از ۶۷۸ شهر کشور، ۶۶۰ شهر روی خط زلزله و ۲۴ شهر در منطقه ی پر خطر زلزله خیز قرار گرفته و بطور میانگین هر سال یک زلزله ی ۶ ریشتری و هر ۱۰ سال یک زلزله به بزرگی ۷ درجه در مقیاس ریشتر رخ می دهد و اگر نخواهیم ضایعات ناشی از زلزله را امری مقدر بدانیم، باید تا حد امکان به تحقیق و بررسی عوامل و نحوه ی جلوگیری از اتلاف سرمایه های انسانی و اقتصادی کشور بپردازیم و این کاهش تلفات و خسارات ناشی از زلزله، بجز از طریق علمی و سیستماتیک امکان پذیر نیست.

خوشبختانه سیستم مدیریت HSE این امکان را فراهم آورده است که چه در زمینه ی پیشگیری، و چه در راستای کنترل و کاهش خسارات گزاف زلزله، بتوان اقدامات بس مؤثری انجام داد، مشروط بر اینکه اجرای HSE-MS با دقت، صحیح و بنیادی صورت گیرد.

رشد سریع جمعیت، شهرنشینی بی رویه، تجمع مراکز صنعتی و خطرات منتج از تکنولوژی مدرن و بالاخص مواد شیمیایی، ما را با مجموعه ای از شرایط روبرو می سازد که اگر به خوبی تحت کنترل قرار نگیرند، فجایعی جبران ناپذیر به بار خواهد آمد. به دلیل توسعه ی صنایع شیمیایی و خطرات بالقوه ی آن، بویژه، آتش سوزی احتمالی هنگام زلزله، این مهم، محور اصلی این مقاله قرار گرفته و با عنایت به اشراف و تسلط مشاورین و کارشناسان مجری سیستم مدیریت HSE و به یمن شناخت و دانشی که از تجربیات کشورهای زلزله خیز بویژه ژاپن فراهم آمده، انشاء الله بارقه ی امید به حفظ جان انسان ها و کاهش لطمات مادی درخشانتر خواهد شد.

مطابق استاندارد ۲۸۰۰ “طراحی ساختمان ها در برابر زلزله”، اکثر ساختمان هایی که دربرگیرنده ی مقادیر زیادی مواد شیمیایی به عنوان مواد مصرفی، تولیدی، تحقیقاتی و ذخیره ای نظیر پالایشگاه ها، مراکز گازرسانی، صنایع شیمیایی و انبارهای سوخت هستند، از نظر اهمیت، به گروه ۱، یعنی ساختمان های با اهمیت زیاد، تعلق دارند، و به لحاظ این اهمیت، مقاله ی حاضر در این مقوله تاکید بیشتری دارد.

٢- تاریخچه:

آتش عامل مخرب مهمی است که با بسیاری از بلایای طبیعی و سوانح، منجمله زلزله همراه است و آتش سوزی هایی که به دنبال زلزله، سیل، انفجار و سایر بلایا ایجاد می شوند، اغلب بیش از بحران اصلی سبب ویرانی می شوند. یکی از خصوصیات مهم آتش سوزی، قدرت توسعه ی سریع آن است. نواقص طراحی و بنای ساختمان، زیادی جمعیت، بکار بردن مواد قابل اشتعال، عدم پیش بینی کافی جهت جلوگیری از آتش، چیدمان نامناسب کالاهای خطرناک، عدم تفکیک مواد شیمیایی ناسازگار، تاخیر در اعلام خطر، عدم دسترسی به آب کافی، و وزش بادهای شدید، از دلایل عمده ی توسعه ی سریع آتش در ساختمان های اداری، تجاری و صنعتی است. در این گونه آتش سوزی ها نیاز فراوانی به آب وجود دارد و برای رفع این نیازها باید هنگام طراحی شبکه آبرسانی، پیش بینی های لازم به عمل آمده باشد. وجود شبکه لوله کشی گاز طبیعی در ساختمان ها، از مهمترین عوامل انفجار و آتش سوزی های پس از زلزله می باشد.

۳-شناسائی خطرات زلزله:

1-3- اولین خطر اصلی زلزله، اثر لرزش زمین است. ساختمان می تواند به واسطه تکان خوردن خود یا زمین آسیب ببیند.

2-3- دومین خطر اصلی زلزله، جابجایی زمین در امتداد گسل است. اگر یک ساختار ساختمان، جاده، و غیره در راستای یک گسل ساخته شده باشد، جابجایی زمین در هنگام وقوع زلزله می تواند به طور جدی به آن آسیب برساند یا آن را از هم متلاشی نماید.

3-3- سومین خطر زلزله، جاری شدن سیل است. زلزله می تواند موجب شکستن سدها شده و آب از رودخانه و یا مخزن پس از آن به سمت منطقه سرازیر شده، آسیب رساندن به ساختمان ها و یا غرق شدن مردم را موجب گردد.

4-3- چهارمین خطر اصلی زلزله، آتش سوزی است. این آتش سوزی می تواند با خطوط گاز شکسته و خطوط برق آغاز گردد. به عنوان مثال، در سان فرانسیسکو در سال ۱۹۰۶، پس از زلزله ، شهر به مدت سه روز به آتش کشیده شد. بسیاری از قسمت های شهر نابود شد و ۲۵۰۰۰۰ نفر بی خانمان شدند.

۴- آسیب های آتش سوزی ناشی از زلزله:

آتش سوزی، یکی از خطرات اصلی زلزله بوده و از مبادی مختلفی چون مواد شیمیایی، مشتقات نفتی، گازهای CNG و LPG، اجاق های خوراک پزی، جریان الکتریسیته و … می تواند بروز نماید و بالطبع، خسارات زیادی به همراه خواهد داشت.

خسارات ناشی از حریق بر دو قسم مستقیم و غیرمستقیم می باشد. خسارات مستقیم عبارت از قیمت کالاهای از بین رفته است که در صورت بیمه بودن، از سوی شرکت بیمه پرداخت می شود. خسارات غیر مستقیم نیز خساراتی هستند که در نتیجه ی از بین رفتن کالا، گریبانگیر صاحب کالا می شود. برآوردها حاکی است که ارزش مادی خسارات غیرمستقیم، بیش از سه برابر خسارات مستقیم می باشد.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ فرآیند مدیریت بحران و ایمنی و شناسایی مشکلات در عملیات های ساختمانی

⇐ نقش منابع انسانی در آموزش و برنامه ریزی مدیریت بحران

⇐ ارزیابی مدیریت بحران در پروژه های شهری

⇐ مدیریت بحران در مدیریت شهری

⇐ دانلود کتاب مقدمه ای بر سامانه فرماندهی حوادث در مدیریت بحران