ایمنی ماشین آلات و ایمنی فردی گامی در جهت ارتقاء مهندسی HSE

ایمنی ماشین آلات و ایمنی فردی گامی در جهت ارتقاء مهندسی HSE

چکیده:

هزینه های مستقیم و غیر مستقیم رویدادهای به وقوع پیوسته، ضرورت ایجاد یک فرهنگ همگانی HSE در یک سازمان را ضرورت بخشیده است. ایجاد فرهنگ مطلوب HSE در سازمان مستلزم ایجاد یک سیستم ایمنی منظم و اثر بخش است. اگر هزینه های مستقیم و غیر مستقیم را بررسی کنیم و نقش مهندسی HSE را در ریشه یابی حوادث در نظر بگیریم، متوجه خواهیم شد که فقدان مهندسی HSE در ایمنی فعالیت ها، از نظر اقتصادی منجر به ضررهای کلان می گردد. مهندسی HSE را می توان ترکیبی از علوم جامعه شناسی، روانشناسی، مهندسی مدیریت دانست که در جهت ارتقای سطح بهداشت، ایمنی و کاهش تبعات زیست محیطی گام بر می دارد. جامعیت، انسجام، ایده آل گرایی در تدوین خط مشی و اهداف کلان و واقع گرایی در برنامه ریزی و اجراء تفکر سیستماتیک و یکپارچه از اصول مهندسی HSE است. این مقاله سعی دارد به روشی توصیفی تطبیقی به ایمنی ماشین آلات و ایمنی فردی به عنوان دو مقوله مهم مهندسی HSE و ضمن بررسی فاکتورهای مهندسی HSE به نقش ایمنی در این مقوله بپردازد.

1- مقدمه:

انسان از دوران اول زندگی خود سعی کرده ماشین را به خدمت خود بگیرد، بعد از انقلاب صنعتی استفاده بشر از ماشین آلات صنعتی رو به افزایش گذاشت. با پیشرفت صنعت و تکنولوژی و ایجاد ماشین آلات و دستگاه های جدید حوادث و آسیب های فردی ناشی از کار هم به همین نسبت افزایش یافته است، بطوری که بعد از انقلاب صنعتی این حوادث آنچنان افزایش یافته که توجه دست اندر کاران را جلب نموده است و آنها را برانگیخته تا در زمینه حفاظ گذاری قسمت های مختلف خطرناک و جلوگیری از حوادث اقداماتی انجام دهند که با گذشت زمان به تدریج ماشین ها به وسایل حفاظتی مجهز گردیدند. طبق آمارهای موجود در حوادث کارگری بیشترین حوادث مربوط به کار با ماشین آلاتی می باشد که دارای قسمت های متحرک و گردنده هستند، مانند پرس، دستگاه های تراش، پلاستیک سازی و … دستگاه های دیگری که در صنایع مورد استفاده قرار می گیرند عبارتند از: دیگ های بخار، مولدهای تولید استیلن، کپسول های محتوی استیلن و اکسیژن که دارای مخازن و لوله های تحت فشار گازهای مختلف می باشند و عدم رعایت بعضی از انواع اصول ایمنی در این دستگاه ها با ایجاد انفجار و آتش سوزی و حوادث دیگر برای کارگران همراه است.

مساله ایمنی و حفاظت ماشین الات از اولین مسایل ایمنی بوده که برای آن قوانین و مقرراتی تعیین شده است. در قانون کار کشور ما مواد ۸۵ و ۸۹ به صورت غیر مستقیم بر ایمنی ماشین آلات تاکید دارند و در آئین نامه های حفاظت و بهداشت کار نیز در فصول ۱۰، ۱۲، ۱۳، ۱۴، ۱۵، ۱۶، ۱۷ و ۳۶ به صورت کاملا صریح و جزء به جزء به ایمنی ماشین آلات پرداخته شده است خطر زدایی در صنعت عموما در سه عامل انسان، ساختمان، ماشین الات و ابزار اعمال می شود که در انسان، دانش و اطلاعات فنی، ایمنی و بهداشت، آموزش های عملی در سرکار، تدوین مقررات و آیین نامه ها و نظارت بر اجرای آنها و در ارتباط با ساختمان، نقشه کشی و طراحی و احدات صحیح ساختمان بر طبق ضوابط مشخص شده از جمله راه های جلوگیری از خطر زدایی می باشد و در ارتباط با ماشین آلات و ابزار، نیز ضوابط خطرزدایی می بایست ابتدا در هنگام ساخت و طراحی ماشین اعمال شود و در فاز دوم بعد از طراحی ماشین، و بر روی قسمت های خطرناک که در تماس با شاغل می باشد انجام شود.

معمولا ماشین ها و ابزاری که در صنعت بکار گرفته می شوند به انواع و اقسام مختلف تقسیم بندی می شوند و هر یک از آنها نیز تنوع خاص خود را دارد بنابراین نمی توان برای حفاظت از همه ماشین های صنعتی برنامه ای مشخص پیشنهاد کرد. اما رفع خطر و اعمال ضوابط ایمنی در ماشین منوط به رعایت یک سری مشخصات کلی است که در صورت مورد نظر قرار گرفتن می تواند ارزش ایمن بودن آن ماشین را اثبات نماید.

2- مهندسی HSE

مهندسی فرهنگ HSE

مهندسی HSE فرایندی سیستماتیک را تبیین می کند که از شناسایی نقاط ضعف موجود در فرهنگ HSE شروع و با تعیین معیارهای عملکرد در مسیر دستیابی به فرهنگ مطلوب حرکت می کند. “استقرار سیستم های مدیریتی HSE و اعتقاد مدیریت ارشد سازمان به الزامات و تعهدات این سیستم از موارد کلیدی و بسیار مهم در اجرای مهندسی HSE می باشد” به منظور برطرف کردن نقاط ضعف مهندسی HSE موجود، توجه به فاکتورهای زیر ضروری است:

1. برای ایجاد مهندسی HSE شناخت انواع و اجزای فرهنگ HSE به ایجاد تفکر سیستماتیک کمک می کند.
2. تعیین نقش و وظیفه هر یک از اجزای سیستم مدیریت HSE در بخش مهندسی تعامل بین آنها ضروری است.
3. با توجه به هویت مقوله فرهنگ و تأثیر پذیری آن از دیگر باورهای فرهنگی و اجتماعی، فرهنگ HSE مهندسی شده باید در مقابل این تاثیر پذیری انعطاف پذیر باشد. این خصوصیت باعث می شود تا از قابلیت دیگر باورهای فرهنگی و اجتماعی در راستای دستیابی به یک مهندسی مطلوب HSE یا تثبیت آن استفاده گردد.
4. باید توجه داشت، آموزش به عنوان نیروی محرک برای ارتقای سطح آگاهی کلیه رده های سازمانی و ایجاد یک باور صحیح نقش پر رنگ و غیر قابل انکاری دارد.
5. موفقیت در ایجاد مهندسی مطلوب HSE زمانی میسر خواهد بود که متولیان مهندسی HSE به روابط دو سویه میان ذهنیت مخاطبان و کارکنان و قوانین و ذهنیت سازمانی ایشان توجه ویژه ای داشته باشند.
6. مطابق یک تعریف کلی، زمانی می توان از ایجاد مهندسی مطلوب HSE اطمینان حاصل کرد که منجر به ایجاد ذهنیت درست در بدنه سازمان و تغییر پایدار در رفتار گردد و نتیجه این تغییر افزایش بهره وری، کاهش دادها و افزایش رضایتمندی ذینفعان خواهد بود. مزايا و اهداف برقراری این سیستم در یک سازمان با پروژه عبارت است از:
   • حداقل رسانیدن حوادث، بیماریهای شخصی و عوارض محیط زیستی
   • کاهش و به حداقل رسانیدن هزینه های بیمه ای
   • ایجاد سیستم ممیزی
   • آموزش و امور فرهنگی
   • تعهد پذیری سازمان
   • ایجاد نظام تشویقی
   • تغییر در نگرش تولیدی
   • ایجاد ارتباطات درون و برون سازمانی
   • بهبود مستمر.

ادامه مطالب زیر را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

• گزارش دهی رویدادها
• برخی راهکارهای مطلوب مهندسی HSE
• ایمنی فردی
  • وسایل حفاظت فردی
  • مشکلات وسایل حفاظت فردی
  • برنامه استفاده از وسایل حفاظت فردی
  • کارآموزی
  • انتخاب تجهیزات
• وسایل حفاظت فردی و مهندسی HSE
• و …

حتما بخوانید:

⇐ وسایل حفاظت فردی

⇐ ایمنی ماشین آلات

⇐ جزوه دوره آموزشی مهندسی فرهنگ HSE