اپراتوری کمباین خودگردان برداشت محصول و عوارض اسکلتی عضلانی ناشی از آن

اپراتوری کمباین خودگردان برداشت محصول و عوارض اسکلتی عضلانی ناشی از آن

فرمت: WORD   تعداد صفحات: 14

ادریس قادری¹. علی ملکی². ایمان دیانت³

1- دانش آموخته کارشناسی ارشد رشته مهندسی مکانیک ماشین آلات کشاورزی، دانشگاه شهرکرد
2- دانشیار و عضو هیئت علمی گروه مهندسی مکانیک بیوسیستم، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران
3- دانشیار و عضو هیئت علمی گروه بهداشت حرفه ای و ارگونومی، دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران

چکیده

بروز اختلالات اسکلتی– عضلانی در بین کارگران پدیده‌ای شایع بوده و معمولاً در نواحی پشت، کمر، گردن و اندام های فوقانی بروز می کند. با افزایش سطح بکارگیری ماشین­ آلات و نیروی کار انسانی به طبع خطرات جانی محیط کار نیز افزایش خواهد یافت که در این بین دانش ارگونومی به عنوان عامل پیشگیری کننده از تلفات انسانی با بکارگیری اصول استاندارد طراحی، محیطی ایمن را معرفی می­ کند. افزایش راحتی ضمن افزایش ایمنی و بهره وری، میزان رضایت فرد از سیستم را نیز افزایش می­ دهد. مفهوم راحتی را نمیتوان به آسانی تشریح کرد، چرا که میزان راحتی هر شخص درک ذهنی او از راحتی بوده و لذا، بایستی توسط خود شخص ارزیابی گردد. یکی از اقتصادی­ ترین و به صرفه ­ترین راه ­ها جهت بررسی میزان مقبولیت سیستم کاری طراحی شده نزد کاربران استفاده از روش مصاحبه­ حضوری (Interview) با پرسشنامه است. در این مطالعه نیز با استفاده از پرسشنامه ­ی جامع نوردیک اختلالات اسکلتی عضلانی شایع در بین اپراتورهای کمباین شهرستان بوکان از توابع استان آذربایجان غربی بررسی شد. اپراتورهای بوکانی در بازه­ ی سنی 70-19 سال قرار دارند. نتایج حاصل از تحلیل پرسشنامه ­ها نشان داد که نواحی گردن و کمر به ترتیب با 148 (10.7%) و 211 مورد (15.2%) گزارش رسیده از طرف اپراتورها دچار بیشترین تعداد صدمات می ­شوند. در ادامه با بکارگیری آماره­ ی رگرسیون لجستیک پارامترهای اصلی تاثیر گذار در ایجاد عوارض گردن، شانه، باسن و زانو در سطح 5% با احتمال بالایی تشخیص داده شدند.

لغات کلیدی: اختلالات اسکلتی عضلانی، پرسشنامه نوردیک، اپراتور کمباین

مقدمه

فضای کار اپراتور کمباین از بخش ­های مختلفی تشکیل می­شود که سیستم بسیار پیچیده ­ای از اهرم­ های کنترلی را در کنار هم می گنجاند. اپراتور کمباین در طی عملیات برداشت کلیه­ ی فعالیت­ های مربوطه را به حالت نشسته انجام می ­دهد. هر کورس کاری اپراتور به طور میانگین حدود 8 ساعت طول می­ کشد [18]. با توجه به ناهمواری محیط ­های کشاورزی و پیچیدگی فضای کار، افزایش ساعات کار با ماشین ­های کشاورزی باعث افزایش شیوع درد در نواحی کمر و لگن و التهاب مفاصل خواهد شد [15].

با افزایش سطح بکارگیری ماشین­ آلات و نیروی کار انسانی به طبع خطرات جانی محیط کار نیز افزایش خواهد یافت که در این بین دانش ارگونومی به عنوان عامل پیشگیری کننده از تلفات انسانی با بکارگیری اصول استاندارد طراحی، محیطی ایمن را معرفی می­کند. ارگونومی را می­توان راهکاری جهت تولید محصولات انسان محور دانست. یکی از مهمترین الزامات ارگونومی در طراحی و ساخت یک سیستم، قابلیت استفاده­ ی آن توسط کاربر است. قابلیت استفاده به صورت کارآمدی، بازدهی و رضایت کاربر تعریف می­ شود. افزایش راحتی ضمن افزایش ایمنی و بهره وری، میزان رضایت فرد از سیستم را نیز افزایش می­ دهد [4].

اندازه ­گیری میزان رضایت فرد کار دشواری است چرا که نیازمند ارزیابی راحتی و میزان مقبولیت سیستم نزد کاربر است [5]. مفهوم راحتی را نمی توان به آسانی تشریح کرد، چرا که میزان راحتی هر شخص درک ذهنی او از راحتی بوده و لذا، بایستی توسط خود شخص ارزیابی گردد [19 ;12].میزان رضایت اپراتور جنبه­ ای مهم از طراحی سیستم واسط انسان- ماشین بوده و تابعی از ارزیابی افراد کاربر از میزان راحتی و مقبولیت سیستم است [10]. چیدمان و پیکره بندی صندلی، کنترل­ ها و نشانگرها در برابر درک اپراتور از میزان راحتی و مقبولیت سیستم مسئول بوده و بایستی مورد ارزیابی قرار گیرند. یکی از اقتصادی­ ترین و به صرفه­ ترین راه ­ها جهت بررسی میزان مقبولیت سیستم کاری طراحی شده نزد کاربران استفاده از روش مصاحبه­ حضوری (Interview) با پرسشنامه است.

بروز اختلالات اسکلتی – عضلانی در بین کارگران پدیده‌ای شایع بوده و معمولاً در نواحی پشت، کمر، گردن و اندام های فوقانی بروز می کند. به منظور تعریف این مشکلات و رابطه‌ آنها با فاکتورهای شغلی، در بسیاری از کشورها توجه فزاینده‌ای به ایجاد روش‌هایی جهت برآورد و ثبت علائم اختلالات اسکلتی – عضلانی صورت گرفته است و بدین منظور پرسشنامه‌های استانداردی تدوین شده است که بهترین روش جمع‌آوری اطلاعات مورد نیاز در این زمینه را فراهم کنند. پرسشنامه­ ی نوردیک با هدف استاندارد سازی روشی جامع جهت ثبت و تجزیه و تحلیل علائم اختلالات اسکلتی – عضلانی توسعه یافته است. شهرستان بوکان با اختصاص قسمت زیادی مساحت سطح زیر کشت کشور و همچنین تعداد زیادی از کمباین ­های خودگردان برداشت محصول شمار زیادی از اپراتورهای کمباین را دارا می­باشد که لذا یکی از پتانسیل­ های بالقوه­ ی ابتلا به عوارض اسکلتی عضلانی به حساب می­آید. لذا در مطالعه­ ی پیش رو با هدف شناسایی عوارض اسکلتی عضلانی گزارش شده توسط اپراتور در نواحی گردن، شانه، باسن و زانو و ارزیابی عوامل ایجاد این عوارض از پرسشنامه­ ی جامع نوردیک استفاده شده است.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ روش های پیشگیری و کنترل عوارض اسکلتی عضلانی ناشی از کار

⇐ نقش ارگونومی در پیشگیری از اختلالات اسکلتی – عضلانی

⇐ شناسایی و کنترل ریسک فاکتورهای ارگونومی در بازرسی محیط کار