اهمیت طبقه بندی و برچسب گذاری مواد شیمیایی در بیمارستان

اهمیت طبقه بندی و برچسب گذاری مواد شیمیایی در بیمارستان

گردآورندگان: آرزو بابایی – مهدی صفری – سحر محمدی فرد

مواد خطرناک (Hazardous materials) شامل کلیه مواد و عواملی هستند با منشاء شیمیایی، فیزیکی و یا بیولوژیکی که قادرند سلامت و ایمنی انسان و محیط را به مخاطره اندازند. مواد شیمیایی مختلف خصوصیات و میزان سمیت متفاوتی دارند. قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی می تواند منجر به اثرات مختلفی شود که شدت آنها با توجه به راه مواجهه (تنفسی، پوستی و گوارشی) و میزان مواجهه متفاوت خواهد بود.

در طی دهه های گذشته سیستم های مختلفی در سطوح ملی و بین المللی برای طبقه بندی خطرات مواد شیمیایی ارتقا یافته است، در این میان، سیستم کالاهای خطرناک ملل متحد (UN Dangerous Goods System) و سیستم اروپایی مواد زیان آور (EC System for Hazardous Substances) در کشورهای مختلف کاربرد گسترده تری یافته اند. در سیستم ملل متحد عمدتا به خطرات مواد در هنگام حمل و نقل توجه شده و کالاهای خطرناک از دیدگاه ایمنی و بر حسب خطرات حاد تقسیم بندی شده و برچسب گذاری می شوند، در حالیکه در سیستم اروپایی تقسیم بندی عوامل شیمیایی عمدتا از جنبه بهداشتی و بر اساس اثرات حاد و مزمن مواد صورت می گیرد. با توجه به تجارت گسترده جهانی مواد شیمیایی و در جهت رویارویی صحیح با خطرات و به منظور اطمینان از کاربرد ایمن مواد در تمامی مراحل از تولید تا استفاده، حمل و نقل و دفع مواد زائد، سیستم هماهنگ جهانی طبقه بندی و برچسب گذاری مواد شیمیایی (GHS) ارائه و ارتقا یافته است. در این سیستم طبقه بندی مواد بر اساس خطرات فیزیکی، بهداشتی و محیطی بوده و روش های هماهنگ تبادل اطلاعات خطر در این سیستم شامل برچسب گذاری از طریق کلمات سیگنال، عبارات خطر و پیکتوگرام های هشداردهنده و نیز برگه های اطلاعات ایمنی (SDS) با فرمت استاندارد می باشد.

به طور کلی آشنایی با خطرات مواد شیمیایی و نحوه استفاده ایمن از آنها برای تمامی افراد در گروه های شغلی مختلف به ویژه کارکنان مراقبت های بهداشتی درمانی مهم است . بنابراین توجه به اهمیت طبقه بندی و برچسب گذاری مواد شیمیایی در بیمارستان ها ضروری است زیرا در مقررات (CLP (Classification,Labelling and Packing، مبتنی بر GHS، تضمین شده است که خطرات ناشی از مواد شیمیایی از طریق طبقه بندی و برچسب گذاری آنها، به وضوح به کارکنان و تمامی مصرف کنندگان این گونه مواد اطلاع داده می شود. بر این اساس مواد شیمیایی خطرناک باید براساس دستورالعمل های لازم و با استفاده از پیکتوگرام ها برچسب گذاری شوند.

بر چسب ماده شیمیایی مجموعه ای از علائم، نمادها، حروف و عبارات هشدار دهنده و آگاه کننده در مورد خصوصیات، خطرات مواد شیمیایی و اقدامات ایمنی و حفاظتی در مقابل آنها می باشد که بر روی ظروف و یا بسته های حاوی مواد شیمیایی الصاق می گردد . مطابق اصول دستورالعمل کشوری طبقه بندی و برچسب گذاری مواد شیمیایی، برچسب مواد و ترکیبات شیمیایی مورد استفاده در داخل کشور باید به زبان فارسی تهیه شده و بر روی ظروف حاوی مواد شیمیایی الصاق گردد. نتایج مطالعه ای در یونان نشان می دهد که درصد بالایی از متخصصان مراقبت های بهداشتی (%۸۰) پیکتوگرام های به کار رفته در برچسب گذاری مواد شیمیایی را به اندازه کافی درک می کنند و حدود ۶۵ % از آنها برچسب را به عنوان منبع اصلی اطلاعات برای محصول مطالعه می کنند، با این وجود استفاده محدود از SDS جهت کاربرد ایمن مواد شیمیایی توسط متخصصان مراقبت های بهداشتی در این مطالعه مشهود بوده است. همچنین در این مطالعه مشخص شده است که سن، تجربه کار و حرفه با سطح آشنایی با CLP ارتباط معناداری دارد. نتایج این مطالعه نشان می دهد که سطح آموزش افراد در درک آنها از پیکتوگرام ها و به کارگیری اطلاعات لازم از مواردی مانند SDS مؤثر است. همچنین نشان داده شده است که عناصر اصلی آموزش و یادگیری، درک پیکتوگرام های GHS را افزایش داده و در توسعه افراد شایسته در استفاده از SDS نیز ضروری است.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ برچسب گذاری مواد شیمیایی در واحدهای بیمارستانی

⇐ خطرات مواد شیمیایی

⇐ راهکارهای بسته ‌بندی کالاهای خطرناک و مواد سمی

⇐ دانلود کتاب ایمنی مواد شیمیایی