انواع عوامل زیان آور محیط کار

انواع عوامل زیان آور محیط کار

فرمت: Pdf تعداد صفحات: 14

اهداف آموزشی:

پس از اتمام این بخش قادر خواهید بود

• ویژگی های عمومی عوامل فیزیکی و اثرات بالقوه آنها بر انسان را طبقه بندی و خلاصه کنید.
• ویژگی های عمومی عوامل شیمیایی و اثرات بالقوه آنها بر انسان را طبقه بندی و خلاصه کنید.
• ویژگی های عمومی عوامل بیولوژیکی و اثرات بالقوه آنها بر انسان را طبقه بندی و خلاصه کنید.
• ویژگی های عمومی عوامل ارگونومیکی و اثرات بالقوه آنها بر انسان را طبقه بندی و خلاصه کنید.

مقدمه

عوامل متعددی در محیط های شغلی و غیرشغلی وجود دارند که می توانند سبب بروز اثرات مضر بر سلامتی کارگران و دیگر افرادی شوند که در معرض مواجهه با مقادیر بیش از حد و شرایط غیرقابل قبول آن عوامل قرار دارند. علاوه بر راهنماهای عمومی، برای بسیاری از عوامل مخاطره آمیز حدود مواجهه شغلی اختصاصی تعیین شده، تا به این ترتیب شدت و مدت زمان مواجهه کارگران محدود شود. برای تعیین مقدار عوامل فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی موجود در محیط کار و دیگر محيط ها، به ویژه در ارتباط با ماتریکس هوا، فعالیت های پایش انجام می شود. همچنین راهنمایی هایی در مورد مواجهه با سایر عواملی که اثرات مضر بر سلامتی انسان دارند، وضع شده است. متخصصان بهداشت صنعتی باید حداقل دانش پایه و جامع در مورد طبقه های اصلی و انواع عوامل مخاطره آمیز و ارتباط آنها با بیماریها و اختلال های انسانی داشته باشند. به همین دلیل چهار طبقه اصلی عوامل محیطی (فیزیکی، شیمیایی، بیولوژیکی و ارگونومیکی) در زیر بیان شده اند.

طبقه بندی عوامل مخاطره آمیز محیطی

عوامل فیزیکی

• صوت
• پرتوهای غیریونیزان
• پرتوهای یونیزان
• دماهای نامتعارف (مثل انرژی گرمایی)

عوامل شیمیایی

• مواد سمی
• مواد قابل اشتعال
• مواد خورنده
• مواد واکنش زا

عوامل بیولوژیکی (میکروبی)

• عوامل بیماریزا
• عوامل عفونی
• عوامل ایجاد کننده مسمومیت

عوامل ارگونومیکی

• محیط کار
• جانمایی و طراحی تجهیزات
• کارگران
• آنتروپومتری ها

عوامل فیزیکی

عوامل زیان آور محیط کار

عوامل فیزیکی شامل منابع انرژی از قبیل صدا، ارتعاش، تابش های غیریونیزان، پرتوهای یونیزان و دماهای بالاست. مخاطرات مرتبط با این عوامل اغلب به مواجهه با انرژی و تاثیر آن بر انسان که تابع نوع انرژی است مربوط خواهد بود.

[kklike_rating]

الف) صوت

صوت عبارتست از آشفتگی در فشار یکنواخت مولکول های هوا که از ارتعاش اشیا ناشی شده و توسط گوش انسان تشخیص داده می شود. با جلو و عقب رفتن جسم مرتعش، در مولکول های هوا انقباض و انبساط (خلاء جزیی) پدید می آید. بنابراین صوت، نوعی انرژی ارتعاشی است که در محیط های مختلف شامل جامدات، مایعات یا گازها انتقال پیدا می کند. سرعت انتقال یک موج صوتی به جرم (دانسیته محیط واسطه) و واکنش های الاستیک (فشار) مولکول ها بستگی دارد.

دامنه یا شدت صوت، با فشار صوت مرتبط است. فشار صوت عبارتست از انحراف فشار هوا از فشار اتمسفریک در حالت معمول. بهترین معیار مورد استفاده برای تعیین قدرت فشار صوت، تغییرات فشار متوسط است. به هر حال هنگام استفاده از میانگین فشار، میانگین انقباض و انبساط تغییر فشار همواره برابر صفر یا فشار اتمسفریک است. به همین دلیل به جای میانگین ساده، فشارهای لحظه ای ابتدا به توان دو رسانده شده و سپس به میزان فشار مؤثر (RMS) تبدیل می شود. فشار صوت مؤثر RMS بر حسب دین بر سانتی متر مربع (dyn/cm²) نیوتون بر متر مربع (N/m²) ، میکروبار (μbar) و یا به طور معمول برحسب میکروپاسکال (pa μ) اندازه گیری می شود. توان صوت یکی دیگر از معیارهای مرتبط با دامنه امواج صوتی است که به کل انرژی صوتی منتشر شده از یک منبع صوتی در واحد زمان اطلاق می شود. توان صوت معمولا برحسب واحد وات بیان می شود.

دامنه موج صوتی به عنوان میزان صوت تولید شده در یک محل مشخص از منبع صوتی یا برحسب توانایی کلی آن در انتشار صوت تعریف می شود. به عبارت دیگر دامنه موج صوتی عبارتست از میزان تغییرات فشار از میانگین فشار اتمسفری که به عنوان فشار یا شدت صوت بیان می شود. بلندی صوت به طور مستقیم با شدت صوت مرتبط است. از نظر ذهنی، بلندی لغتی است که به درک مشاهده گر یا احساس بلندی در برابر صداهای نرم (آرام) بر می گردد.

اندازه گیری تراز فشار و توان صوت براساس مقیاس لگاریتمی دسی بل (dB) انجام می شود. براساس تعریف، دسی بل عبارتست از یک واحد لگاریتمی بدون بعد که نسبت کمیت اندازه گیری شده نظير فشار صوت برحسب میکروپاسکال یا توان صوت برحسب وات (W) به یک کمیت مبنا را بیان می کند. دسی بل به طور معمول برای توصیف تراز شدت آکوستیکی، توان آکوستیکی و حدود آستانه شنوایی استفاده می شود. تراز فشار صوت بر مبنای فشار صوت مبنا  (20 μpa) محاسبه و بر حسب دسی بل بیان می شود. مقدار مبنا عبارتست از کمترین فشار صوتی که یک صوت شنوایی قابل تشخیص برای انسان، ایجاد کند.

spl

علاوه بر دامنه یا شدت امواج صوتی، سه ویژگی مهم امواج صوتی که در درک و ارزیابی صدا در محیط های شغلی مفیدند، عبارتند از: فرکانس، طول موج و سرعت. فرکانس موج صوتی یک ویژگی مهم است که باید تعیین شود. فرکانس عبارتست از تعداد ارتعاشات کامل در یک دوره زمانی خاص یا تعداد کل سیکل های طی شده (انقباض ها و انبساط ها) یک موج صوتی در ثانیه که برحسب واحد هرتز (Hz) اندازه گیری می شود. فرکانس های بالاتر، نسبت به فرکانس های پایین خطرناک ترند. خصوصیت مهم دیگر موج صوتی، طول موج است. طول موج عبارتست از فاصله مورد نیاز برای تکمیل یک سیکل کامل فشار. این ویژگی هنگام بررسی اثرات موج صوتی مهم خواهد بود، به عنوان مثال امواج صوتی که از اشیای اطرافشان طولانی ترند پراکنده خواهند شد و یا در اطراف این موانع دچار انحراف یا خمیدگی خواهند شد. در حالی که امواج صوتی کوتاه، شکسته و یا پراکنده شده و موانع اطراف، به عنوان یک مانع صوتی در برابر آنها عمل می کنند. طول موج یک متغیر مهم در فعالیت های مربوط به کنترل صداست.

آخرین شاخص مهم از صدا که باید در نظر گرفته شود سرعت صوت یا سرعت موج صوتی است. سرعت به دمای جسم و محيط آن بستگی دارد. در دمای حدود 22 درجه سانتی گراد سرعت موج صوتی حدود 344 متر بر ثانیه است. سرعت موج صوتی از حاصل ضرب طول موج (λ) و فرکانس به دست می آید.

C = λf        λf = 344 m/s

صوت بیش از حد یا ناخواسته، صدا نامیده می شود. انرژی صوتی به شکل امواج صوتی و از راه هوا منتشر می شوند و در اثر نوسان و فشار صوت در بالا و پایین تر از فشار اتمسفر تولید می شود. تعامل انرژی صوتی با انسان ابتدا از راه ارتعاش غشای تمپانیک یا پرده گوش صورت می گیرد و سپس این پرده انرژی را به گوش میانی و از آنجا از راه ارتعاش به استخوانچه ها هدایت و در نهایت انرژی به گوش داخلی وارد می شود. در این محل تغییرات فشار درون حلزون و حرکت سلول های مویی موجود، سبب تحریک اعصاب شنوایی شده و سیگنال را به مغز انتقال می دهد. تراز صدای بیش از حد در یک محدوده فرکانسی خاص که با مدت زمان مواجهه بیش از حد همراه باشد، می تواند از راه افت شنوایی هدایتی و حسی عصبی سبب آسیب به سیستم شنوایی شود.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ نقش عوامل زیان آور محیط کار در بیماری های شغلی

⇐ آموزش کار با تجهیزات اندازه گیری عوامل زیان آور محیط کار

⇐ پاورپوینت عوامل زیان آور محیط کار در بیمارستان

⇐ گزارش اندازه گیری عوامل زیان آور محیط کار