الزام کارگران ساختمانی به رعایت نکات ایمنی : الزام و تشویق

رفتارهای خطر آفرین کارگران یکی از دلایل اصلی اتفاقات ساختمانی است. بر اساس نظریه روان شناسی که بیان می کند رفتار براساس پیامدهای آن شکل (نظريه یادگیری شرطی شدن ابزاری) می گیرد، رفتارهای نایمن را می توان اصلاح کرد و رفتارهای ایمن را از طریق ارائه بازخوردهای اثربخش به آن رفتار تقویت نمود.

رعایت نکات ایمنی توسط کارگران و تشویق آنان بابت آن رفتارها و عملکرد ایمنی می توانند موجب تقویت رفتارهای ایمن در انجام وظایف بعدی گردند. از طرف دیگر الزام کارگرانی که توجه کمتری به رفتارهای ایمن دارند به رعایت رفتارهای منظم و مطابق مقررات ابلاغی، می تواند در کاهش رفتارهای ناایمن اثربخش باشد، به این ترتیب می توانیم از طریق تقویت رفتارهای ایمن و حذف رفتارهای خطر آفرین کارگران، میزان حوادث را به حداقل برسانیم.

در یک پروژه بزرگ ساختمانی در چین، پیمانکار اصلی در همکاری با مالک اصلی پروژه، برنامه تقویت و الزام رفتارهای ایمن را به منظور افزایش ایمنی کارگران، به اجرا گذاشتند. این برنامه در فرآیند پروژه وارد شد تا عادات کاری ایمن را در کارگران توسعه دهنده و در عین حال عملکرد ایمنی پروژه را در هر یک از افراد اندازه گیری کنند. این برنامه بخش اساسی از پروژه تلقی گردید، و در نتیجه آن ۸۰۰،۰۰۰ ساعت کاری بدون حادثه در اجرای پروژه به ثبت رسانده شده

مروری بر نظریه های موجود

طبق نظریه زمینه های تصادف هنریش (۱۶۵۹)، وقوع تصادفات را می توان بر اساس طرح دومینو توصیف کرد (شکل 1). این طرح نشان می دهد که تصادف نتیجه یک سری از حوادث مربوط به محیط اجتماعی و ارث، اشتباهات فردی، آسیب های بدنی و رفتارهای غیرایمن است. این حوادث، چنانچه تکرار شوند، منجر به تصادف شده، که خود آن موجب جراحات و آسیب به مواد و تجهیزات می گردد. هر تصادفی با شکستن این زنجیره و یا حذف عناصری از این زنجیره قابل پیشگیری است. دوری از رفتارهای ناایمن و جایگزینی رفتارهای ایمن از طریق بازخورد مناسب، روش کارآمدی برای پیشگیری از تصادفات در محیط محسوب می شود.

تئوری حادثه و رویداد

مطابق اصل ساده روان شناسی که می گوید رفتارها بر اساس پیامدهایشان شکل می گیرند، می توان رفتارهای ناایمن را اصلاح و رفتارهای ایمن را از طریق ارائه بازخوردهای مناسب تقویت نمود. چنانچه بتوان رفتارهای ناایمن را مطابق مقررات در آورده و رفتارهای ایمن را تقویت کرد، در آن صورت می توان میزان رفتارهای ناایمن را به حداقل رساند. نتایج بدست آمده از مطالعات هاینز (۲۰۰۱) در خصوص عملکرد ایمنی در پروژه های بزرگ نشان میدهد که اهمیت به ایمنی و ترغیب آن از جمله بهترین اقدامات نه گانه محسوب می گردد. که موجب رسیدن به سطح مطلوب یعنی میزان تصادفات و جراحات در حد صفر می گردد.

قداماتی از قبیل برنامه عادی انگیزه سازی برای ایمنی، فراوانی این گونه اقدامات، برنامه های تشویقی و آموزشی برای سرکارگران، و تهیه و تنظیم برنامه تشویقی ایمنی با شعار و هدف، روسیان به حد صفر در میزان تصادفات ناشی از کار، همگی می توانند در عملکرد ایمنی پروژه اثر داشته باشند. در مطالعه دیگری که توسط هاینز و هوانگ (۲۰۰۳) صورت گرفت، نشان داده شد که چنانچه مالی پروژه مبالغی را برای رعایت موارد ایمنی لحاظ کرده باشد، عملکرد ایمنی شاخص خوبی را نشان خواهد داد. گرچه از مطالات گذشته روشن می شود که برنامه ایمنی مبتنی پر تشويق و الرام بر روی عملکرد ایمنی پروژه اثر مثبت دارد، مطالعات دیگری نیز انجام شده اند تا درباره معرفی و ارائه و کاریست برنامه تشویق و الزام ایمنی به صورت کارآمدتر کنکاش های لازم را به عمل آورند.

مدل تسلسلی دلایل تصادفات طرح شده توسط هنریش (۱۹۵۹)

برنامه تشویق و الزام ایمنی باید منعکس کننده فلسفه ایمنی افراد دخیل در پروژه باشد، در عین حال این سؤال مطرح می شود که آیا از طریق تشویق های مداوم نیز قابل دسترسی است؟ در عمل، برنامه هایی که بمطور مناسب طراحی و اجرا نشده بودند، با مشکلات زیادی مواجه شدند. مثلا در تحقیق انجام شده توا هاینز و هوانگ (۲۰۰۳)، بعضی از نمایندگان سرمایه گذاران پروژه بیان می کردند که برنامه های تشویقی ایمنی و برنامه های تاییدی در خصوص ایمنی با هم فرقی ندارند، و آنها مبالغی را برای تشویق و پاداش کارگرانی که به نکات ایمنی توجه کنند، در نظر گرفته اند عده ای هم پاداش هایی را برای پیمانکاران در نظر گرفته بودند به هر حال، عده ای از نمایندگان سرمایه گذاران پروژه ها هم اعتقاد داشتند که ایمنی را نمی توان با مشوق های مالی فراهم کرد. آنها ترجیح میدهند تا پول خود را در راه آموزش بهتر کارگران و تشویق آن عده که رفتارهای ایمن مناسبی داشته اند، هزینه کنند.

آنان به گونه ای دقیق برنامه توسعه و آموزش و ترغیب ایمنی طراحی کرده که طی آن کارگران به شیوه مثبتی تشویق می کردند تا بر اساس رفتارهای ایمن کار کننده به جای آنکه بخواهند با پاداش های پولی از عهده تصادفات ناشی از کار بر آیند. برای مثال، آنان ممکن است با پاداش های نمادین از کارگران ایمن خود قدردانی کنند مثلا با یک ژتون ناهار، تا به آنها اولویت رفتارهای ایمن را گوشزد نمایند. ارزش پاداش دادن در حضور دیگران را نباید دست کم گرفت. عده ای از سرمایه گذاران فعال و علاقمند نیروهای خود را هم براساس عملکرد ایمنی و هم بر اساس عملکردهای همکاری پاداش می دهند. این نوع رویکردهای پاداش دهی مفید و اثر بخش تر به نظر می رسند.

ادامه مطالب زیر را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

• طراحی برنامه ایمنی مبتنی بر الزام و تشویق
• طبقه بندی اقدامات انضباطی در پروژه
• اجرای برنامه انضباط و تشویق ایمنی
• نتیجه گیری

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ آنالیز الزامات معیارهای ایمنی

⇐ الزامات عمومی ایمنی و بهداشت در واحدهای صنعتی

⇐ الزام به استفاده از وسایل حفاظت فردی (PPE)