افزايش بیماری های شغلی : وقتی کار دوست نداشتنی می شود!

افزايش بیماری های شغلی : وقتی کار دوست نداشتنی می شود!

چندي قبل در خبرها آمده بود روزانه 10 هزار نفر در كشور به بيماريهاي شغلي مبتلا مي شوند كه بيشتر اين بيماريها با رعايت اصول ارگونومي قابل پيشگيري است، اما بي توجهي به اين دانش نوين، باعث كاهش بازده كاري كارمندان و كارگران شده است. روزانه 5 هزار و 500 نفر به علت بيماريهاي شغلي مي ميرند و سالانه 160 ميليون نفر در دنيا دچار اين بيماري ها مي شوند.

براساس این گزارش، بی توجهی به اصول ارگونومیک در طراحی فضاهای کاری می تواند سلامت کارکنان را با خطرهای جدی مواجه کند و عملکرد کل سیستم را تحت تأثیر قرار دهد، به طوری که امروزه آسیب های ناشی از شرایط کاری نامناسب از مهمترین تهدیدها علیه ایمنی شغل کارکنان محسوب می شود.

احمد جنیدی جعفری، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران، در این باره می گوید: گرانترین انرژی، انرژی انسانی است، اما متأسفانه به علت نبود اصول استاندارد ارگونومی در محیط های شغلی، بازده کاری کارمندان از 8 ساعت به 2 ساعت کاهش یافته است.

وی افزود: هنگامی که بر اثر رعایت نکردن مسأیل ارگونومیک محیط های کاری، نحوه نشستن کارمندان پشت میز خود به گونه ای باشد که عضلات در استرس و انقباض باشند و فرد احساس راحتی نکند، بهره وری پایین می آید.وی تصریح کرد: این افراد حداقل در طول عمر خود به انجام 3 نوبت «MRI» نیاز پیدا می کنند که هزینه هر کدام از آنها 50 هزار تومان است و چنانچه منجر به عمل جراحی شود، چند میلیون تومان هزینه باید صرف شود، در حالی که اگر میزان هزینه های صرف شده در این راه را در خرید میز و صندلی طراحی شده و ارگونومیک ورزش و آموزش وضعیت های صحیح نشستن در محیط کار صرف کنیم، نتیجه بسیار بهتری به دست می آید.

تأمین سلامتی

تأمین رفاه کامل جسمانی، روانی، اجتماعی و اقتصادی و یا به عبارت دیگر سلامتی در مفهوم واقعی آن، فقط با فقدان بیماری یا نقص عضو حاصل نمی شود. هر چقدر نیروی کار سالم تر و نیرومندتری در اختیار داشته باشیم؛ بازده اقتصادی و روند تولید در جامعه سرعت و شتاب بیشتری به خود می گیرد و بالطبع بر روی زندگی تمامی جامعه تأثیر مثبت خواهد گذاشت.

حسین بذرافشان، کارشناس بهداشت حرفه ای در این باره می گوید: بهداشت حرفه ای از جمله با ارزش ترین دارای های افراد و کشورهاست که به عنوان یک راهبرد با اهمیت، نه تنها سلامتی افراد را در نظر می گیرد، بلکه تأثیر مثبت و قابل ملاحظه ای در بهره وری و کیفیت محصولات، انگیزش کار، رضایت شغلی و کیفیت کل زندگی افراد جامعه دارد.

وی می افزاید: در سالهای اخیر توجه بسیاری از سازمانهای بین المللی به کسانی که در محیطهای مخاطره آمیز کار می کنند، معطوف شده است و با توجه به اینکه کارکنان اداری درصد قابل توجهی از نیروی کار را تشکیل می دهند، بررسی وضعیت آنان از دیدگاه بهداشت حرفه ای یک ضرورت محسوب می شود.

وی یادآوری می کند: از مشکلات و عوارض شایع در بین افراد شاغل در کشورهای در حال توسعه، صدمات، دردهای مفصلی و ستون فقرات است. چنانچه کار در شرایط نامطلوب و غیر ارگونومیک انجام شود، صدمات جسمی زیادی را به همراه خواهد داشت که ضمن محدود کردن حرکات بدن و بروز دردهای ناراحت کننده، باعث کاهش توانمندی و بهره وری خواهد شد.

کمردرد، شایعترین علت از کارافتادگی شاغلان در سنین زیر 45 سال است و نزدیک به 80 درصد جمعیت جامعه شاغل حداقل یکبار دچار کمردرد شدید می شوند. این در حالی است که آموزش بهداشت موارد مبتلا به شغلی در زمینه مسأیل اسکلتی، عضلانی، ستون فقرات و بهره مندی از دیدگاه های ارگونومی در قالب دستورالعمل ها و تمرین های پیشگیری اولیه و ثانویه در ارتباط با دردهای مفصلی و عضلانی، می تواند نتایج مؤثری داشته باشد.

او درباره دردهای مزمن ناشی از بیماریهای اسکلتی می گوید: اصطلاح درد مزمن معمولاً برای درد غیرسرطانی و مقاوم به درمان به کار می رود که با وجود درمانها، بیش از 6 ماه تداوم می یابد.

درد مزمن، مشکلاتی را برای بسیاری از بیماران ایجاد می کند که از آن میان می توان افسردگی، اضطراب، کاهش کار و فعالیتهای روزمره، ناتوانی جسمانی، مراجعه مکرر به مراکز درمانی و مصرف دارو را ذکر کرد.در جوامع صنعتی تنها کمر درد علت 25 درصد تمام غیبتهای از کار است و این در حالی است که هزینه های بهداشت و درمان دردهای مزمن، به تنهایی از مجموعه هزینه های صرف شده برای بیماریهای قلبی، سرطان و ایدز بیشتر است.

آسیب های شغلی

حوادث ناشی از کار

طبق مطالعات انجام شده، تأثیرهای اقتصادی بیماری ها و آسیب های ناشی از کار، اثری قابل توجه بر روی میزان موفقیت یک سازمان دارد. تحقیقات انجام شده نشان داده است حدود 60 تا 90 درصد مراجعات به مراکز خدمات بهداشتی، درمانی، ناشی از استرسهای مرتبط با کار بوده که متأسفانه اغلب پنهان مانده اند.

یک فرد در طول 24 ساعت، به طور متوسط 8 ساعت، یعنی حدود 50 درصد از ساعات بیداری خود را تحت تأثیر عوامل روانی محیط کار خود می گذراند و این عوامل بر روی زندگی شخصی و خانوادگی او تأثیر می گذارد.

گر چه آمار فقط در مورد کارگرانی موجود است که شامل پرداخت غرامت شده اند و آمار دقیقی از بیماری شایع اسکلتی و عضلانی ناشی از کار در ایران شدیدتر است، چون شرایط کاری در ایران سخت تر است و متأسفانه تمام تجهیزات پر خطر آسیب زننده به سلامت نیروی کار در این حوزه نیز از کشورهای صنعتی و توسعه یافته به کشورهایی مانند ایران صادر می شود.

دکتر رامین مهرداد، متخصص طب کار و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، معتقد است: بیماری شغلی، بیماری است که در اثر کار به وجود آمده یا تشدید شود یا کار نقشی در به وجود آمدن آن داشته باشد. بعضی از بیماریها بسیار شغلی هستند، اما بیماری های دیگر مانند کمردرد با شیوع بالا در کشور داریم که تشخیص شغلی بودن آنها بسیار دشوار است. به عنوان مثال، انواع استرس در کشور وجود دارد و تشخیص اینکه فردی که در اثر استرس دچار یک بیماری روحی، روانی یا قلبی می شود، چقدر از آن به دلیل شغلش بود، دشوار است.

بیماریهای شغلی موجود در ایران سالهاست در بسیاری از کشورهای پیشرفته ریشه کن شده اند و محیط های کاری آنها عاری از این بیماریهاست، اما در ایران در بسیاری از موارد، افراد اطلاعات خوبی راجع به این بیماریها ندارند.

اهمیت بهداشت روانی

دکتر علی فرجام، روانشناس اجتماعی، در مورد فشارهای روحی و روانی در محیط کار می گوید: فشارهای روحی و روانی در سازمانها موجب کاهش بازدهی و معضلات رفتاری کارکنان و تعارض در انجام امور می شود.

وی می افزاید: نگرانی نسبت به آینده، ناامنی شغلی، دغدغه های مربوط به خانواده، مشکلات اجتماعی، پیشرفت فناوری و لزوم دسترسی به دانش روز، از معضلات فراگیری است که آثار جسمی و روحی خود را درگذر زمان بر کارکنان سازمانها برجای می گذارد.

دکتر فرجام یادآوری می کند: شرایط محیطی از دیگر عوامل مؤثر بر سلامت کارکنان هر سازمان است که بتدریج تأثیر عمیقی بر سلامت روحی و جسمی افراد می گذارد.

روشنایی و نور: نور کم یا زیاد، اثر منفی بر بازده کاری افراد دارد. تبعات جسمی این موضوع روی دستگاه بینایی تأثیرگذار است. کار در محیط های بسته کم نور و همچنین پرنور، با خستگی و تحریک پذیری فرد همراه است. افرادی که در چنین محیط هایی کار می کنند، بازده کاری مناسبی ندارند و اعمال منفی از خود نشان می دهند.

سرو صدا: دستگاه شنوایی انسان به دامنه محدودی از اصوات حساس است، به طوری که صداهایی که در طیف بالای این دامنه قرار می گیرند، برای فرد آزاردهنده هستند.چنین صداهایی، علاوه بر ایجاد مشکلات شنوایی در فرد، تغییرات جسمی و روحی دیگری نیز به وجود می آورد.

از لحاظ جسمی، فشردگی عروق خونی، تغییرات ضربان قلب، گشاد شدن مردمک چشم، بالا رفتن فشار خون و کشیدگی عضلات را می توان مشاهده کرد. چنین شرایطی معمولاً با علایم اضطراب همراه است.پرخاشگری، بی اعتمادی و تحریک پذیری در افرادی که در محیط های پرسرو صدا کار می کنند، به روشنی قابل مشاهده است.