ارگونومی و استرس شغلی

ارگونومی و استرس شغلی

ارگونومی و استرس شغلی هما بحریه، مرضیه حاجی قاسمی، شکیبا زارع زاده (ترم ۳ مهندسی بهداشت حرفه ای و ایمنی کار)

چکیده

استرس شغلی کنش متقابل بین شرایط کار و ویژگی های فردی شاغل، به گونه ای است که خواست های محیط کار و در نتیجه، فشارهای مرتبط با آن بیش از آن است که فرد بتواند از عهده آن بر آید. در دهه های اخیر موضوع استرس و آثار آن در سازمان ها مورد توجه بسیار قرار گرفته است. استرس اثرات فراوانی بر عملکرد فعالیت افراد در محیط های شغلی دارد. که عدم توجه به اصول ارگونومی و رعایت نکردن آنها در محیط کار، هزینه زیادی را هم برای کار فرما و هم برای کارکنان بدنبال خواهد داشت.

ارگونومی در لغت از دو واژه یونانی ارگو به معنای کار و نوموس به معنای قانون گرفته شده است که امروزه تحت عنوان مهندسی عوامل انسانی تعریف می شود. ارگونومی علمی است که به بررسی دقیق ارتباط جسمی و روانی افراد با محیط کاری آنان می پردازد و ارائه دهنده راهکار هایی در جهت بهبود نحوه تعامل و سازگاری افراد با محیط پیرامون و یافتن روش هایی برای طراحی اصولی فضا بر اساس آسایش فیزیولوژی افراد در سازمان ها، می باشد.

یکی از مزایای ارگونومی مناسب در محیط کار، تاثیر بر کاهش استرس کارکنان می شود. در صورت به کارگیری صحیح این مسئله بسیاری از صدمات و مشکلات بهداشت و ایمنی شغل ، حذف یا کاهش میابند و موجب افزایش کارایی افراد می گردد. هدف این مقاله ارائه تعاریف و مفاهیم ارگونومیک کاری و بررسی نقش و ارتباط آن با استرس شغلی کارکنان می باشد. نتایج حاصل بیان داشت که بین ارگونومی محیط کار و استرس شغلی رابطه معنی داری وجود دارد.

مقدمه:

با گسترش روز افزون سازمان ها در جوامع پیشرفته، اهمیت توجه به سلامت افراد و کارکنان مجموعه ها به عنوان دارایی اصلی سازمان ها، به طور چشم گیری افزایش یافته است. تحقیقات نشان داده است که سلامت فیزیولوژی و روانی افراد منجر به افزایش راندمان کاری می شود که این امر از طریق رعایت اصول ارگونومی در محیط کار، کاهش صدمات فیزیکی و روانی افراد و متعاقبا کاهش استرس شغلی تحقق می یابد.

ارگونومی شاخه های متعددی دارد و آسایش فیزیولوژی با کمک آنتروپومتری که یکی از این شاخه هاست، فراهم می آید. آنتروپومتری خود به معنای جمع آوری و تفسیر داده های مربوط به شکل و اندازه بدن انسان با کمک ابزار اندازه گیری خاص می باشد. آسایش فیزیولوژی افراد با استفاده از قوانین فیزیک مکانیک به منظور بهبود وضعیت خاص بدن و حرکت آن و با کمک محاسبه میزان فشار مکانیک بر عضلات و مفاصل و سپس تفسیر آنتروپومتری فراهم می آید.

با گسترش روز افزون سازمان ها در جوامع پیشرفته، اهمیت توجه به سلامت افراد و کارکنان مجموعه ها به عنوان دارایی اصلی سازمان ها، به طور چشم گیری افزایش یافته است. تحقیقات نشان داده است که سلامت فیزیولوژی و روانی افراد منجر به افزایش راندمان کاری می شود که این امر از طریق رعایت اصول ارگونومی در محیط کار، کاهش صدمات فیزیکی و روانی افراد و متعاقباً کاهش استرس شغلی تحقق می یابد.

ارگونومی شاخه های متعددی دارد و آسایش فیزیولوژی با کمک آنتروپومتری که یکی از این شاخه هاست، فراهم می آید. آنتروپومتری خود به معنای جمع آوری و تفسیر داده های مربوط به شکل و اندازه بدن انسان با کمک ابزار اندازه گیری خاص می باشد. آسایش فیزیولوژی افراد با استفاده از قوانین فیزیک مکانیک به منظور بهبود وضعیت خاص بدن و حرکت آن و با کمک محاسبه میزان فشار مکانیک بر عضلات و مفاصل و سپس تفسیر آنتروپومتری فراهم میآید.

ارگونومی: واژه ارگونومی یک لغت یونانی است که به معنای کار و قاعده و قانون می باشد در واقع رابطه انسان با کار را بررسی می کند. به سخنی دیگر ارگونومی یا فاکتورهای انسانی علمی است که به شناخت تعامل میان انسان و سایر اجزا سیستم می پردازد و از تئوری ها، اصول و متدها در طراحی استفاده می کند تا سلامت کامل و عملکرد بهینه ی سیستم تامین شود.

هدف ارگونومی افزایش و بهبود ایمنی بهداشت و سلامتی و راحتی و کارایی انسان است. در ارگونومی عوامل متعددی نقش دارند از جمله: وضعیت و شرایط موجود در کار، اطلاعات و عملیات و پروسه کار، کنترل ها، وظایف و مشاغل، عوامل موجود در کار، تا حد زیادی میزان ایمنی، سلامت و بهداشت، راحتی و کارایی در کار و زندگی روزمره را فراهم می کند.

نگرش ارگونومی

در بسیاری از صنایع، ارگونومی به عنوان وسیله ای برای کم کردن آسیب های شغلی و میزان حق بیمه پرداختی برای کارگران محسوب می شود. در ارگونومی علاوه بر شرایط کار، برخی عواملی که ناشی از نوع کار و وظیفه نبوده ولی اثر قابل توجهی بر عملکرد کار و رضایت شغلی دارند نیز، وجود دارند.

این عوامل عبارتند از : صدا و ارتعاش، گرما و سرما، چرخه کار و استراحت ، عوامل سازمانی.

محیط کار عامل مهمی است که در کارایی کارکنان تاثیر مستقیم دارد و با توجه به اصول اولیه سبب ایجاد ریسک فاکتورهای ارگونومی و سبب بروز مشکلاتی برای کارکنان می شود. این مشکلات منجر به ایجاد مخاطرات در محل کار، ضعف سلامتی کارگران، صدمات ناشی از کار با تجهیزات، معلولیت ها و در عوض کاهش بهره وری کارگر و کیفیت تولید و افزایش هزینه می شود. کاربرد موثر ارگونومی در طراحی سیستم کاری می تواند تعادلی را بین ویژگی کارگر و نیاز های شغلی برقرار کند پس لازم است جهت افزایش کارایی و رضایت مندی، سلامت شغلی در محیط کار برقرار گردد.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ چه رابطه ای بین ارگونومی و استرس شغلی وجود دارد؟

⇐ مدیریت و استرس های ناشی از كار از دیدگاه ارگونومی

⇐ پاورپوینت ارگونومی و روانشناسی

منبع: فصلنامه علمی-اجتماعی ارگونومی