ارگونومی در دوچرخه سواری

ارگونومی در دوچرخه سواری

تهیه و تنظیم: فاطمه علی اکبری، کارشناس مهندسی بهداشت محیط از دانشگاه علوم پزشکی اراک

دوچرخه سواری نه تنها به عنوان یک ورزش بلکه به عنوان یک تفریح سالم و مفید شناخته می شود. دوچرخه به عنوان وسیله ای برای افزایش آمادگی ورزشی و همچنین توسط متخصصان قلب و توان بخشی به عنوان روشی درمانی مورد استفاده قرار می گیرد در مقایسه با ایستادن معمولی (آناتومیکی) وضعیت ستون فقرات در حین دوچرخه سواری در شکل و وضعیت غیرطبیعی قرار می گیرد این وضعیت (ستون فقرات خمیده) به ویژه در دوچرخه سواران استقامتی برخی از مواقع تا ۸ ساعت در روز ادامه می یابد و در دوچرخه سواران رده بالا ممکن است این عمل هر روز و برای سال ها به طول انجامد به نظر میرسد که وضعیت مذکور می تواند عامل بروز کمردرد در دوچرخه سواران باشد یکی از زمینه های تحقیقاتی، مطالعه وضعیت قرارگیری دوچرخه سوار بر روی دوچرخه است که تأثیر بسزایی بر بهبود عملکرد کاهش انرژی مصرفی و کاهش احتمال آسیب دارد وضعیت بدنی دوچرخه سوار از سه عامل آنتروپومتری ورزشکار جهت گیری بدن ورزشکار یا زاویه تنه و تنظیمات دوچرخه تبعیت می کند. تنظیمات دوچرخه شامل تغییرات فرمان و صندلی است که برای دستیابی به بهترین کارایی و عملکرد حائز اهمیت است و از تأثیر این تنظیمات بر عملکرد دوچرخه سوار نمی توان چشم پوشی کرد.

در زمینه عوامل تأثیر گذار بر کمر درد دوچرخه سواران احتمالات زیادی مطرح است. ارتفاع فرمان، فاصله بین زین و فرمان، نوع دوچرخه (مسابقه ای کوهستانی یا معمولی)، اندازه فریم دوچرخه نوع و ارتفاع زین، ویژگی های آنتروپومتریکی و مورفولوژیکی افراد از جمله علل تأثیر گذار بر درد ناحیه کمری دوچرخه سواران می باشند بیشتر موارد ذکر شده تأثیر خود را از طریق اعمال نیروی کششی برروی عضلات و لیگامنت ها یا اعمال نیروی فشاری برروی مهره ها و دیسک های بین مهره ای بروز میدهند.

استفاده از دوچرخه فرمان پایین به مدت طولانی در هر مرحله از تمرین یا مسابقه ممکن است خستگی عضلات ناحیه پشت کمر و در نتیجه کمردرد در این افراد شود. در این مورد برخی محققان نیز استفاده از دوچرخه فرمان پایین lower handle را به عنوان عامل کمردرد معرفی کرده اند. در برخی تحقیقات رعایت موارد مذکور توانسته است تا بیش از ۷۰ درصد موجب کاهش کمر درد افراد شود گروه دیگری از محققان افزایش بار ناشی از سنگینی وزن بالا تنه و سر و گردن را بر عضلات پشت عامل ایجاد کمر درد در دوچرخه سواران میدانند.

به عقیده این گروه سنگینی و فشار ناشی از اعضای مذکور در حین استفاده از دوچرخه های با فرمان پایین تا سه برابر بیشتر از موقعی است که فرد از دوچرخه با فرمان بالا یا دوچرخه معمولی استفاده می کند. در بررسی تأثیر تغییرات تنظیم دوچرخه بر فعالیت عضلانی و فرکانس میانگین توان عضله راست کننده ستون فقرات تفاوت معنادار مشاهده شد که با برخی از مطالعاتی که خستگی عضلانی حین دوچرخه سواری را بررسی کرده اند مطابقت دارد.

تاکنون روش های مختلفی جهت انتخاب ارتفاع صندلی به دوچرخه سواران پیشنهاد شده است که روش سنجش ایستا اندازه گیری در حالت استراحت و روش سنجش پویا، اندازه گیری در حین پدال زنی از آن جمله اند. محققان انتخاب ارتفاع صندلی مناسب را از دیدگاه های مختلفی بررسی کرده اند که تحقیقات خستگی و الکترومایوگرافی سینتیک و سینماتیک، مدل سازی و شبیه سازی و همچنین تحقیقات آسیب شناسی و ارگونومی از آن جمله اند. برخی محققان فعالیت عضلات، میزان گشتاور تولیدی و سینماتیک مفاصل درگیر و سرعت پدال زنی را در طراحی های مختلف دوچرخه، تغییرات ارتفاع صندلی و وضعیت های مختلف بدن بررسی کرده اند و نشان داده اند که این عوامل بر خستگی و عملکرد دوچرخه سواران مؤثرند با این حال برخی محققان گزارش کردند که تفاوت معناداری در این پارامترها حین تنظیمات متفاوت صندلی وجود نداشت.

آسیب های زانو در دوچرخه سواری

زانو شایع ترین محل آسیب در دوچرخه سوارها است. درد زانو در یک دوچرخه سوار می تواند در جلو پشت و یا در طرف داخل یا خارج آن احساس شود.

درد جلوی زانو

مهمترین علل درد جلوی زانو در دوچرخه سواران عبارتند از:

• استفاده زیاد از دنده های سنگین
• ارتفاع پایین زین یا خیلی جلو بودن آن
• قرار دادن پا در جلوی پدال
• بلند بودن دسته پدال
• درد پشت زانو

مهمترین علل درد پشت زانو عبارتند از:

• ارتفاع بیش از حد زین دوچرخه
• چرخش زیاد پدال Pedal float
• درد سمت داخلی زانو

مهمترین علل درد داخل زانو عبارتند از:

• فاصله زیاد پدال ها از هم
• محدودیت آزادی چرخش پدال
• درد سمت خارجی زانو

مهمترین علل درد خارجی زانو عبارتند از:

• ارتفاع نامناسب زین
• ارتفاع نامناسب پدال
• استفاده از دنده های سنگین
• فاصله کم پدال ها از هم
• محدودیت آزادی چرخش پدال ها

آسیب های مفصل ران و دوچرخه سواری

از مهمترین علل درد مفصل ران در یک فرد دوچرخه سوار می توان از بیماری های زیر نام برد:

• گیر کردن تاندون های اطراف مفصل ران: گیر کردن تاندون های اطراف مفصل ران می تواند موجب درد در کشاله ران یا در قسمت خارجی مفصل شود.
• گیر کردن مفصل ران: گیر کردن مفصل ران معمولاً موجب احساس درد در کشاله ران می شود مخصوصاً وقتی که مفصل ران خم یا به داخل بچرخد
• پارگی لابروم : پارگی لابروم معمولاً موجب درد کشاله ران می شود.

آسیب های مچ دست و دوچرخه سواری

مهمترین آسیب های وارده به مچ دست در دوچرخه سواران سندروم تونل کارپ و سندورم تونل اولنار است که معمولاً به علت در دست گرفتن نامناسب دسته دوچرخه ایجاد می شود. سندروم تونل اولنار که در دوچرخه سواران به آن فلج دسته دوچرخه Handlebar palsy هم میگویند به علت فشار دسته دوچرخه به عصب اولنار در ناحیه مچ دست ایجاد می شود.

علائم این بیماری به صورت احساس خواب رفتگی انگشتان کوچک دست است. گاهی ا اوقات همراه با این علائم حسی علائم حرکتی به صورت کاهش قدرت در انگشتان دست و یا حتی تغییر شکل و انحراف انگشتان کوچک دست به پشت و یا لاغر شدن عضلات بین استخوانهای کف دست ایجاد می شود.

راه پیشگیری: هنگام دوچرخه سواری ارتفاع دسته دوچرخه طوری تنظیم شود که فشاری کمتر به مچ دست وارد شود از طرف دیگر حین گرفتن دسته دوچرخه برجستگی استخوان همیت به دسته دوچرخه فشار داده نشود و یا وضعیت مچ دست به صورت مرتب برروی دسته دوچرخه تغییر کند.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید

حتما بخوانید:

⇐ ارگونومی برای موتورسیکلت سواران

منبع: مجله علمی – اجتماعی ارگونومی شماره 10