ارزیابی و مدیریت ریسک خطرات در پالایشگاه به روش PHA

عنوان کامل: ارزیابی و مدیریت ریسک خطرات در یکی از پالایشگاه ­های منطقه جنوبی کشور  با استفاده از تکنیک آنالیز مقدماتی خطر (PHA)

فرمت: Word   تعداد صفحات: 12

چکیده

توسعه منابع نفت و گاز، مخاطراتی جدی را به دنبال داشته و این صنایع را در زمره صنایع خطرناک قرار داده است. از این رو، امروزه رویکرد مبتنی بر پیشگیری، از طریق شناسایی و ارزیابی خطرها به روش‌های مختلفی مورد استقبال قرار گرفته است. این مطالعه به بررسی شناسایی خطرات بالقوه و رویدادهای اتفاقی که ممکن است به بروز حادثه منجر شود پرداخته و رویدادهای شناسایی شده بر حسب ریسک آن‌ها را رده بندی کرده و در نهایت کنترل‌های لازم برای شناسایی خطرات و اقدامات اصلاحی را ارائه کرده است.

در مطالعه توصیفی- تحلیلی- مقطعی حاضر به منظور شناسایی خطرات بالقوه از روش آنالیز مقدماتی خطر (PHA) استفاده شد. سپس وضعیت ریسک نقاط خطر ارزیابی شد. در نهایت اقدامات کنترلی و اصلاحی لازم را اتخاذ و به مرحله ی اجرا گذاشته شد. نتایج مطالعه نشان داد که در مجموع 21 نقطه خطر در واحد عملیاتی پالایشگاه شناسایی شد که از این میان، 52.38% در ناحیه ریسک غیر قابل تحمل (11 مورد)، 14.29% در ناحیه ریسک متوسط (٣ مورد)، 19.04% در ناحیه ریسک قابل تحمل (٤مورد) و 14.29% در ناحیه ریسک ایمن قرار داشتند (3 مورد).

بررسی های انجام شده نشان داد که قسمت عمده ریسک های شناسایی شده؛ اعم از غیر قابل تحمل و متوسط، به علت وجود نقص در سیستم های طراحی و نیز عدم وجود دستورالعمل های لازم و آموزش های کافی برای کارکنان می باشد. روش PHA قادر به ارزیابی خطرات ترکیبی یا نحوه بروز خطای همزمان نمی باشد، و نیز احتمال خطا در ارزیابی به علت عدم انتخاب صحیح فازهای عملیاتی، وجود دارد.

واژه های کلیدی: ارزیابی ریسک، آنالیز مقدماتی خطر، پالایشگاه

Abstract

Due to the development of oil and gas resources, this industry is one of hazardous industries. Therefore, prevention is based approach, by identifying and assessing risks have been well received in many ways. The aim of this study was to Risk Assessment of Hazard using of Preliminary Hazard Analysis Technique in The Shiraz refinery. In the cross-sectional study was used Preliminary Hazard Analysis Technique for identification of risks. Then, risk status of hazards was assessed.

Finally, control and correction measures were adopted and implemented. The results of this study showed 21 risk zones was identified in operating units in the refinery, that among these risks, 52.38% was in unbearable risk area(11 risks), 14.29% was in medium risk area(3 risks),19.04% was in unbearable risk area(4 risks), 14.29% was in safe risk area(3 risks).

The results of this study showed that the major component identified risks; including unbearable and medium, was due to a defect in the design of systems and lack of adequate instructions and training for employees necessary. PHA method or combination of methods to assess the risks of disturbance is not concurrent, and the possibility of errors due to lack of choice in the evaluation of the operational phase, there is.

Keywords: Risk Assessment, Hazard, Preliminary Hazard Analysis, Refinery

مقدمه

در عصر جدید همراه با پیشرفت شتابان صنعت و فن آوری، نگرانی‌های بسیاری در مورد پیامدهای سوء مرتبط با آن زندگی بشر را تهدید می‌کند(۱). اثرات تخریبی این پیشرفت‌ها در مواردی یک سری فجایع انسانی و آلودگی زیست محیطی را به بار می‌آورد. به عنوان مثال حادثه ای که در سال ۱۹۷۴ در کارخانه فلیکسبورو واقع در انگلستان به وقوع پیوست، منجر به کشته شدن ۲۸ نفر و مجروحیت ۲۶ نفر شد(۲). در حادثه ی بوپال هند نیز بیش از ۲۵ تُن متیل ایزوسیانات از مخزن ذخیره سازی نشت کرد که منجر به مرگ بیش از ۱۰۰۰۰ نفر و مصدومیت حدود ۲۰۰۰۰۰ نفر گردید(۳).

توسعه منابع نفت و گاز، مخاطراتی جدی را به دنبال داشته و این صنایع را در زمره صنایع خطرناک قرار داده است. یکی از پیامدهای بروز حوادث به خصوص در صنایع فرآیندی نظیر صنایع نفت و پتروشیمی که با طیف وسیعی از مواد شیمیایی آلاینده و خطرناک سروکار دارند، تخریب غیر قابل جبران محیط زیست می‌باشد. این موضوع در کنار دیگر نگرانی‌های زیست محیطی مانند گرم شدن زمین، تخریب لایه اُزن، آلودگی آب‌ها، انقراض نسل جانوران و غیره به مهم‌ترین دغدغه ی جهانی حتی مهم‌تر از بحث‌هایی مانند تروریسم تبدیل گشته است(۴). مقایسه ی حوادث بزرگ در کشورهای مختلف صرف نظر از میزان توسعه‌یافتگی آن‌ها مبین شباهت‌های زیاد آن‌ها با یکدیگر است

عواملی نظیر خطاهای انسانی، اعتماد بیش از اندازه به ایمن بودن تأسیسات، اشکالات در طراحی، عدم آمادگی در شرایط بحرانی و در کشورهای کمتر توسعه یافته عدم رعایت موازین اصول HSE در انتقال فن آوری از دلایل عمده در بروز فجایع انسانی و زیست محیطی بوده‌ است. تمامی عوامل یاد شده ی بالا، در صنایع کشور ما نیز وجود دارند که سبب بروز حوادث بزرگی شده‌اند(۵). به عنوان مثال در حادثه ی شازند اراک که بر اثر بی احتیاطی و سهل‌انگاری هنگام جوشکاریِ مخزن مواد شیمیایی صورت گرفت ۲۶ نفر کشته و نزدیک ۵۰ نفر مجروح شدند(۶).

امروزه رویکرد مبتنی بر پیشگیری، از طریق شناسایی و ارزیابی خطرها به روش‌های مختلفی مورد استقبال قرار گرفته است. آنالیز ایمنی شغلی، یکی از روش‌های شناسایی خطر است که خطای انسانی و روش اجرای مراحل مختلف یک شغل را مورد توجه قرار می‌دهد. سابقه ی اجرای این روش در کشورهای صنعتی به حدود سال‌های قبل از ۱۹۳۰ می‌رسد. آنالیز ایمنی شغلی به عنوان یک ابزار مدیریتی به حذف خطرات و کاهش جراحات و حوادث محیط کار کمک می‌کند(۷). “شارپ” آنالیز ایمنی شغلی را یک آموزش و ارزیابی از ابزارهای مورد استفاده در تخمین میزان خطر برای ایمنی افراد، اموال و تجهیزات معرفی می‌کند(۸).

امروزه برای شناسایی و ارزیابی ریسک، تکنیک‌های متعدد و گوناگونی وجود دارد که از آن جمله می‌توان به تکنیک آنالیز مقدماتی خطر (PHA) اشاره کرد. این روش یک روش آنالیز نیمه کمی است که به منظور شناسایی خطرات بالقوه و رویدادهای تصادفی که ممکن است به بروز حادثه منجر شود، رده بندی رویدادهای شناسایی شده بر حسب ریسک آن‌ها و همچنین تعیین کنترل‌های لازم برای خطرات و شناسایی اقدامات اصلاحی، مورد استفاده قرار می‌گیرد. آنالیز مقدماتی خطر ترجیحا یک آنالیز اولیه ایمنی بر روی سیستم، محصول یا سازمان بوده که برای نخستین بار در اوایل دهه ۵۰ میلادی در ایالات متحده ی آمریکا به منظور آنالیز ایمنی موشک‌های با پیش برنده مایع بکار گرفته شد. نتایج حاصل از انجام این روش که به شکل جدول در برگه های خاصی ارائه می‌شود در برآورد مقادیر ریسک، شناسایی و ارزیابی گزینه های خاص به منظور حذف یا کنترل خطرات، بسیار موثر می‌باشد(۹).

با توجه به وقوع حوادث گسترده در صنایع فرآیندی و بروز انواع آسیب های مختلف و نیز با توجه به اهمیت ارزیابی ریسک در شناسایی خطرات و ریسک ها در واحدهای مختلف کاری و نیز حفظ سلامت و سرمایه، ضرورت مطالعه‌اى در این زمینه بیش از پیش نمایان گردید. با توجه به اینکه در هر حرفه و صنعتی احتمال وقوع حوادث و سوانح یک امر بدیهی و همیشگی می‌باشد در نتیجه هدف از این مطالعه، اجرای تکنیک آنالیز مقدماتی خطر (PHA) در پالایشگاه شیراز به منظور ارائه راهکارهای کنترلیِ مناسب برای پیشگیری از خطا و کاهش خطرات و حوادث در صنعت مذکور بود.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ پاورپوینت ارزیابی ریسک به روش PHA + مثال

⇐ تجزیه و تحلیل مقدماتی خطر (PHA) دکتر غلام نیا

⇐ ارزیابی ریسک به روش PHA در قسمت سنگ شکن کارخانه سیمان قاین

⇐ آناليز مقدماتی خطر – PHA