ارزیابی و ارتقای آمادگی خانوار در برابر بلایا

ارزیابی و ارتقای آمادگی خانوار در برابر بلایا

فرمت: PDF  تعداد صفحات: 28

مقدمه:

سطح متوسط آمادگی خانوارهای ایرانی در برابر بلایا تنها حدود ۸ درصد است. این در حالیست که تقریبا تمام جمعیت کشور در برابر انواع بلایا قرار دارند و سالانه بطور متوسط حدود ۴ هزار نفر در کشور در اثر این بلایا کشته می شوند و حدود ۱.۵ میلیون نفر تحت تاثیر قرار می گیرند. لذا، در راستای تامین سلامت خانوار، ارتقای آمادگی در برابر بلایا در سرفصل برنامه های پزشک خانواده و نظام ارجاع قرار گرفته است. نظام سلامت به عنوان متولی اصلی تامین، حفظ و ارتقاء سلامت جامعه طی سال های اخیر توجه ویژه ای به پیشگیری و آمادگی در برابر مخاطرات طبیعی با تاکید بر نقش محوری مردم نموده است. شواهد نشان می دهد که مداخلات نظام سلامت از طریق ظرفیت های نظام شبکه می تواند آمادگی خانوارها در برابر بلایا را طی چند ماه تا حدود ۷ برابر افزایش دهد. این برنامه اولین برنامه از این دست در سطح منطقه بوده و مورد توجه ویژه سازمان جهانی بهداشت نیز قرار دارد.

برای تزریق واکسن بلایا به خانواده باید با ظرافت عمل کنیم. توجه نمایید: مهم نیست ما چه می گوییم مهم آنست که خانواده متوجه شود و به آن ایمان بیاورد. معمولا ما حرف می زنیم بدون آنکه شنونده بفهمد!؟

آموزش هر چقدر که ساده تر باشد، فهم آن راحت تر و موفق تر خواهد بود. !!! | با دیدن شکل زیر به یاد چه می افتید؟ بلی، خط عابر پیاده ! این تصویر، یکی از بهترین مدل های آموزشی است. همه آنرا می فهمند، با سواد، بی سواد، پیر، جوان، بچه و بزرگسال.

مردم ترجیح می دهند با تصویر آموزش ببینند و در آموزش خود نقش فعال داشته باشند، نه فقط شنونده. به همین دلیل برای آموزش خانواده ها از ۳ روش اصلی زیر استفاده می کنیم:

1. تابلوهای آموزشی که ضمیمه این راهنما است. با دنبال کردن تصاویر این تابلو به اعضاء خانوار آنچه را که می خواهید آموزش دهید.
2. پرسش و پاسخ مکرر تا مطمئن شوید که اعضاء خانواده هم به اندازه شما مسلط هستند.
3. رسم نقشه های خطر با مشارکت تمام اعضاء خانوار

در این برنامه:

• منظور از بلایا و شرایط اضطراری عبارتند از: زلزله، سیل، خشکسالی، طوفان، رانش زمین، سرما یا گرمای شدید، آتش سوزی و غیره.
• لازم است ارزیابی آمادگی در برابر بلایا حداقل سالی یکبار برای هر خانوار تحت پوشش برنامه انجام گیرد.
• لازم است هر خانوار حداقل سالی یکبار برای آمادگی در برابر بلایا مورد آموزش قرار گیرد.
• برنامه آموزش توسط اعضای تعریف شده تیم پزشک خانواده و بر اساس بسته آموزشی مربوطه و فلوچارت های زیر انجام می گیرد.

مفاهیم و اهمیت آمادگی و کاهش خطر بلایا:

مخاطره چیست؟

مخاطره اتفاق فیزیکی یا پدیده ای است که میتواند بالقوه خسارت زا باشد (البته نه الزاما!). این خسارت می تواند جانی، مالی یا عملکردی باشد.

مخاطرات به انواع زیر تقسیم میشوند:

• مخاطرات طبیعی که به سه دسته زیر تقسیم می شوند:
  • با منشاء زمینی مانند زلزله، آتش فشان، سونامی
  • با منشاء آب و هوایی مانند سیل، طوفان، خشکسالی، رانش زمین
  • با منشاء زیستی مانند اپیدمی گسترده بیماری ها (وبا، آنفولانزا و …)
• مخاطرات انسان ساخت: که منشاء آن ها فعالیت های بشر است. مانند آلودگی های صنعتی، انتشار مواد هسته ای و رادیواکتیو، زباله های سمی، شکستن سدها، حوادث حمل و نقل، صنعتی، انفجار و آتش سوزی.

آسیب پذیری چیست؟ آسیب پذیری همان شرایطی است که باعث می شود ما در اثر یک مخاطره آسیب ببینیم. مثلا زلزله خود بخود بد نیست، بلکه مقاوم نبودن ساختمان ما آنرا خطرناک می کند. در چهار زمینه زیر می توانیم آسیب پذیر باشیم:

1. آسیب پذیری سازه ای: مثل مقاوم نبودن دیوارها و ترک داشتن سقف ها
2. آسیب پذیری غیر سازه ای: مثل محکم نبودن کمد به دیوار، فرسوده بودن سیم های برق، بسته بودن مسیرهای خروج اضطراری و غیره
3. آسیب پذیری فردی: مثل سالمند بودن، باردار بودن، کودک بودن، معلول بودن و بیمار بودن
4. آسیب پذیری عملکردی: مثل نداشتن برنامه تخلیه، نداشتن كیف اضطراری و غیره

ظرفیت چیست؟ “ظرفیت” عبارت از عوامل مثبتی است که توانایی ما را برای مقابله با مخاطرات افزایش می دهند. مثل داشتن اطلاعات کافی، وجود کیف اضطراری در خانه، انجام مانور زلزله در خانوار و امثالهم.

خطر چیست؟ هر چقدر احتمال یک مخاطره و شدت آن و همچنین آسیب پذیری ما بیشتر باشد ولی آمادگی مان کمتر باشد، احتمال اینکه کشته یا مجروح شویم و یا اموالمان آسیب ببینند، بیشتر است. در این صورت می گوییم ما با خطر بالایی مواجه هستیم. مثلا اگر محل زندگی ما روی گسل باشد، دیوار خانه مان مقاوم نباشد و وسایل محکم به دیوارها وصل نشده باشند و كیف اضطراریمان در دسترس نباشد، خانواده ما در معرض خطر بالا قرار دارد.

خلاصه:

• مخاطره: مثل زلزله
• آسیب پذیری: مثل مقاوم نبودن ساختمان را باز نبودن درب های خروج اضطراری
• ظرفیت: مثل تمرین زلزله با خانوار یا داشتن كیف اضطراری در منزل
• خطر بالا: مثل وقتی که ممکن است زلزله بیاید، خانه مان مقاوم نیست، تمرین هم نکرده ایم!!

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ آمادگی مردم تهران در برابر زلزله: نقش اعتماد در جامعه

⇐ ارزیابی خطر بلایا

⇐ بررسی آمادگی عملکردی و ایمنی غیر سازه ای واحدها در مقابله با بلایای طبیعی