ارزیابی قابلیت اطمینان انسان در چارچوب HSE با استفاده از روش MERMOS
ارزیابی قابلیت اطمینان انسان در چارچوب HSE با استفاده از روش MERMOS
(مطالعه موردی: واحد بازیافت زباله کهریزک تهران)
فرمت: PDF تعداد صفحات: 9
تنظیم کنندگان: امید رازقی، سعید کریمی، سعید گیوه چی
خلاصه
مطالعات انجام شده در زمینه حوادث صنعتی نشان داده است که عامل انسانی مهمترین و اصلی ترین نقش را در بروز حوادث دارد. نقش خطاهای انسانی در بروز حوادث بسیار آشکار بوده و از طرف دیگر نتایج فاجعه بار ناشی از عدم بررسی خطای انسانی در هنگام محاسبه ریسک، کاملا اثبات شده است. در این مطالعه خطاهای انسانی قابل رخداد در یکی از واحدهای تفکیک زباله شهر تهران در منطقه ی کهریزک، با استفاده از تکنیک MERMOS شناسایی و سناریوهایی در این رابطه نگاشته شد.
این تکنیک جزء متدهای نسل دوم ارزیابی قابلیت اطمینان می باشد و توجه ویژه ای به عوامل تأثیر گذار بر عملکرد فرد دارد و در واقع به بررسی شرایط خطا خیزی که احتمال رخداد خطای انسانی را افزایش می دهد می پردازد. سپس احتمال رخداد هریک از سناریو ها، احتمال رخداد عناصر خطا و همچنین احتمال عملکرد صحیح نیروهای پشتیبان در هنگام بروز خطا و به تبع آن بروز حادثه، توسط سوابق موجود و همچنین نظرخواهی از نخبگان در غالب روش های اجرایی نگاشته شده طبق روش MERMOS محاسبه گردید.
در نهایت با وارد کردن احتمال رخداد سناریوهای مختلف در مدل ارزیابی ریسک احتمالی (PRA)، احتمال کلی رویداد نقص انسان (HFE) برای هر سناريو محاسبه گردید. با توجه به نتایج احتمال خطای انسانی در سناریوهای رویدادهای اصلی مورد بررسی، در شغل کارگر تفکیک پسماند، سناریوی فرو رفتن جسم تیز به دست، قطع عضو و سقوط از ارتفاع بیشترین احتمال خطای انسانی را به خود اختصاص داده اند. همچنین در شغل راننده لودر، سناریوی سقوط از ارتفاع و سقوط بار در هنگام جابجایی و در شغل اپراتور اتاق کنترل سناریوهای عدم قطع سیستم در زمان صحیح و راه اندازی سیستم در زمان اشتباه بیشترین احتمال خطای انسانی را به خود اختصاص داده اند. این بدین معنی است که چنین رویدادهایی به دلیل عوامل انسانی و خطاهای فردی پیش آمده، بالاتر می باشد لذا تمرکز بر این موارد می تواند نتیجه بهتری به همراه داشته باشند.
کلمات کلیدی: خطاهای انسانی، MERMOS، ارزیابی ایمنی، قابلیت اطمینان
مقدمه
خطای انسانی شامل انحراف عملکرد انسان از قوانین و وظایف مشخص شده می باشد از که حد قابل قبول سیستم فراتر رفته و بر کارایی سیستم اثر نامطلوب داشته باشد. مراجع متعددی برای بیان تعاریف، رویکردها، طبقه بندی و شناسایی فاکتورهای انسانی و خطای انسانی وجود دارند. امروزه شدت و وسعت پیامدهای ناشی از حوادثی که عامل انسانی در بروز آن نقش داشته از چنان ماهیتی برخوردار شده است که لحظه ای غفلت می تواند به حادثه ای فاجعه بار و غیر قابل جبران منتهی شود. از طرف دیگر گسترش حیطه دارائی های مورد تهدید انسان در برابر اینگونه خطرات از اموال منقول به زندگی انسان ها، زمان، اعتبار تجاری، محیط زیست و … بر اهمیت موضوع افزوده است. (2006 ,BRAUER)
طبق گزارش سال ۲۰۰۵ ILO سالانه ۲/۲ میلیون نفر به دلیل حوادث و بیماری های ناشی از کار جان خود را از دست میدهند. زیانهای اقتصادی ناشی از این حوادث در سراسر جهان بالغ بر ۴ درصد درآمدهای ناخالص ملی GNP را به خود اختصاص می دهد. (2007,Lowrence)
بررسی ها نشان میدهد بیش از ۲۰۰ روش برای مطالعه فاکتورهای انسانی وجود دارد. در حال حاضر این روش ها گسترش یافته و در صنایع مختلفی نظیر پتروشیمی، مرکز کنترل ترافیک هوایی، صنایع نظامی و تکنولوژی های اجتماعی استفاده شده است. این روش ها می تواند به صورت کمی و کیفی مطرح باشد. تاکنون روشهای متعددی برای ارزیابی قابلیت اطمینان انسان در دو نسل مختلف ارائه گردیده است از جملهATHENA ،THERP ،HEART ،SHERPA ، CREAM که نسل اول تکنیک های شناسایی و ارزیابی خطاهای انسانی شامل ۳۵ تا ۴۰ روش مختلف بودند. که بیشتر به دسته بندی خطاها می پرداختند.
نسل دوم تکنیک های شناسایی و ارزیابی خطاهای انسانی بر روی احتمال وقوع خطاهای مختلف تمرکز یافتند. از میان این تکنیک ها، تکنیک MERMOS”(روش ارزیابی کارکرد عملیات ایمنی) که جزو تکنیک های نسل دوم بررسی خطاهای انسانی است، یکی از بهترین و در عین حال جدیدترین روش ها برای آنالیز قابلیت اطمینان انسان است که توسط شرکت برق سراسری فرانسه در سال ۱۹۹۷ ابداع و در سال ۱۹۹۹ توسط Le Bot و همکاران تکمیل و منتشر شد. در واقع این متد سناریوهای مختلفی از خطاهای انسانی محتمل در سیستم را بررسی و آنالیز می نماید و احتمال رخداد شکست و خطای انسانی هر سناریو با روش های مختلف تعیین و اندازه گیری می نماید. (le Bot, 1999)
۲.مطالعات انجام شده در جهان
Ching – Min Cheng و همکارانش در سال ۲۰۱۳ میلادی خطاهای انسانی را توسط تکنیک HEART در افرادی که وظیفه ی تعویض سیلندرهای شیمیایی را برعهده داشتند بررسی و خطاهایی را که بیشترین احتمال رخداد را داشتند شناسایی و راهکارهایی برای حذف آنها ارائه دادند.
Steven T.Shorrock و همکاران در سال ۲۰۰۰ میلادی خطاهای انسانی در اتاق کنترل ترافیک هوایی را توسط روش TRACEr بررسی کردند و دریافتند که روش ارزیابی خطاهای انسانی TRACEr یک روش مناسب برای بررسی خطاهای انسانی در اتاق کنترل برج مراقبت است. همچنین از این مطالعه نتیجه گیری شد که روش TRACEr یک روش مناسب برای شناسایی خطای انسانی است. تجزیه و تحلیل خطاهای انسانی در کنترل ترافیک هوایی (ATC) نیاز به یک ابزار شناسایی خطای انسانی در ATC را در نظر می گیرد. الزامات این تکنیک ذکر شده است. این تکنیک، که شامل تعدادی از طبقه بندی های مربوط به آن است، بر اساس حدود یک چارچوب شناختی ساده شرح داده می شود. یک مطالعه در رابطه با کاربرد واقعی TRACEr و گزینه های مختلف برای کاهش حداقل اختلاف در ناحیه کنترل هوایی انگلستان. در این مطالعه، TRACEr به صورت پیش بینی شده و استفاده شد. منتظر حل مشکلات بالقوه و بازگشت به یادگیری از تجربه است. این مقاله نتیجه گیری می کند که TRACEr کمک ارزشمند برای طراحی، توسعه و عملیات در مرکز مدیریت و کنترل ترافیک هوایی انگلستان ATC UK است.
خانم تنها و همکاران در سال ۱۳۹۳ خطاهای انسانی پرسنل بخش اورژانس بیمارستان را بررسی کردند و دریافتند علل عمده ی خطاهای انسانی در بیمارستان مربوط به استرس و پیچیدگی بالا در وظایف است.
خانم تاج دینان در سال ۱۳۹۱ و همکارش خطاهای انسانی را در اتاق کنترل دستگاه انکویلر شرکت لوله سازی اهواز با استفاده از تکنیک SHERPA و HET بررسی نمودند و به این نتیجه رسیدند که اغلب خطاهای صورت گرفته مربوط به خطاهای عملکردی می باشد.
آقای حبیبی و همکاران در سال ۱۳۸۹ خطاهای انسانی در اپراتورهای اتاق کنترل پالایشگاه نفت اصفهان را با استفاده از تکنیک SHERPA بررسی و تجزیه تحلیل کردند و نتیجه گرفتند تکنیک SHERPA می تواند به عنوان یک روش موثر جهت شناسایی خطاهای انسانی در اتاق کنترل واحدهای حساس پالایشگاه های نفت مورد استفاده قرار گیرد.
٣. معرفی محدوده مطالعاتی
مطالعه فوق در واحد جداسازی زباله کهریزک تهران انجام گرفته است. مجتمع پردازش و بازیافت زباله آرادكوه کهریزک در کیلومتر ۲۳ جاده قدیم تهران – قم و در جنوب کهریزک واقع شده است. این مرکز روزانه به طور متوسط ۸۰۰۰ تن پسماند از منابع مختلف تولید همچون مناطق ۲۲ گانه، شهرک و شهرهای اطراف و … جهت امحاء و دفع به این مرکز ارسال می شود.
کمیت پسماندهای ورودی به مجتمع آرادکوه در ابتدا در سامانه مرکزی توزین ثبت و بسته به کیفیت و کمیت و منابع تولید پسماندها به واحد های پردازش و یا مرکز دفن موجود ارسال می شود. در حال حاضر تاسیسات مختلفی در خصوص دفع و بازیافت پسماندهای شهر تهران در این مجتمع مشغول به فعالیت هستند که از آن جمله می توان به واحد های پردازش، سایت هوادهی تولید کمپوست، واحد های پالایش کمپوست، سامانه ریجکت سوز و واحد تصفیه خانه شیرابه اشاره کرد. زباله ها به وسیله خودروهای باربر سبک جمع آوری، به ایستگاههای انتقال، حمل و در ایستگاههای مذکور در کامیون های بزرگ (سمیتریلر) تخلیه شده و سپس سمی تریلرها زباله ها را به مرکز پردازش و دفن منتقل می کنند.
در واحد پردازش، ابتدا زباله ی انتقال داده شده به سالن تفکیک، توسط لودر بارگیری و به ابتدای نوار نقاله منتقل می شوند. سپس با فرمان اپراتور اتاق کنترل سیستم انتقال زباله شروع به کار کرده و زباله ها روی نوار نقاله از اتاق تفکیک، عبور می کنند و در این اتاق کارگران به جداسازی زباله مبادرت می نمایند. در ادامه خط انتقال، با فرمان اپراتور زباله ها از داخل یک سرند مکانیکی عبور کرده و به اتاق دوم تفکیک می رسند و پس از عبور از اتاق تفکیک دوم پسماندهای باقی مانده از انتهای خط خارج می گردند. (آقاسیانی، ۱۳۹۲).
ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.
ورود یا ثبـــت نــــام + فعال کردن اکانت VIP
مزایای اشتراک ویژه : دسترسی به آرشیو هزاران مقالات تخصصی، درخواست مقالات فارسی و انگلیسی، مشاوره رایگان، تخفیف ویژه محصولات سایت و ...
حتما بخوانید:
⇐ آنالیز قابلیت اطمینان انسانی ( HUMAN RELIABILITY ANALYSIS )
⇐ ارزیابی کمی و کیفی قابلیت اطمینان انسانی
⇐ تاثیر خطاهای انسانی بر قابلیت اطمینان عملکردی سیستم ها
⇐ تجزیه و تحلیل خطا با تاکید بر قابلیت اطمینان شناختی انسان (CREAM)
دیدگاهتان را بنویسید
می خواهید در گفت و گو شرکت کنید؟خیالتان راحت باشد :)