ارزیابی فرهنگ ایمنی و عوامل موثر بر آن در معدن سنگ بافق

تهیه و تنظیم: مهرزاد ابراهیم زاده و ابراهیم درویشی

فرمت: WORD  تعداد صفحات: 8

چکیده

فرهنگ ایمنی هسته سیستم مدیریت ایمنی یک سازمان است که به عنوان پتانسیل حرکت سازمان برای دستیابی به استانداردهای بالاتری از ایمنی در نظر گرفته می‌شود. هدف این مطالعه بررسی فرهنگ ایمنی و عوامل موثر بر آن در کارگران معدن سنگ بافق بود.

مطالعه توصیفی- تحلیلی حاضر بر روی 223 نفر از کارگران شاغل در معدن سنگ آهن بافق در سال 1393 صورت گرفته است. به منظور بررسی وضعیت فرهنگ ایمنی و عوامل موثر بر آن از پرسشنامه استاندارد فرهنگ ایمنی مشتمل بر 80 سوال استفاده شد. 75 سؤال مربوط به فرهنگ ایمنی و ٦ سؤال مربوط به حادثه به صورت تشریحی (پرسشنامه سابقه حادثه) طراحی گردید. داده‌های جمع‌آوری شده با استفاده از آزمون‎های آماری کای دو و t مستقل آنالیز گردید. یافته‌ها مطالعه نشان داد که میانگین و انحراف معیار سن، سابقه کار و نمره فرهنگ ایمنی افراد مورد مطالعه به ترتیب 7.8 ± 34.14 و 6.4 ± 12.17 سال و 33.4 ± 256.6 بود. در مجموع، 60 نفر سابقه حادثه داشتند که شایعترین علت آنها بی‌احتیاطی (56.7%) بود. بین نمرات فرهنگ ایمنی سابقه کار و سابقه داشتن حادثه رابطه معنی‌دار وجود داشت به طوری که درصد فرهنگ ایمنی مثبت در افراد دارای سابقه حادثه از درصد افراد بدون سابقه حادثه بیشتر بود. بین متغیرهای سن، تحصیلات و تاهل با فرهنگ ایمنی رابطه معنی‌داری وجود نداشت. به نظر می‌رسد که فرهنگ ایمنی بیشتر متاثر از سابقه حادثه بوده و رابطه معنی دار با سابقه حادثه دارد. لذا به منظور بهبود فرهنگ ایمنی باید بر روی فاکتورهایی از جمله آموزش ایمنی، استفاده از کارکنان با تجربه و آنالیز حوادث سرمایه‌گذاری کرد.

کلمات کلیدی: فرهنگ ایمنی، حادثه، معدن سنگ، عوامل موثر بر ایمنی

Abstract

safety culture is considered as the core of an organization’s safety management system. Safety culture is an organization’s ability to achieve higher standards of safety. The aim of this study was to assess safety culture and its influencing factors in the Bafg quarry mine company. This cross-sectional study was conducted among 223 workers in the Bafg quarry mine company. In order to determine the level of safety culture in the quarry, safety culture standard questionnaire was used that included 80 questions. The Results of study showed The mean of the subject’s age, work experience and score of safety culture were 34.14±7.8, 12.17±6.4 years and 256.6±33.4, respectively. A total of 60 individuals had a history accident. The most common cause of the accidents was indiscretions (56.7%). There was a statistically significant correlation between Safety culture and accident history and work experience (P<0.05). The percentage of a positive safety culture of workers with accident history was more than the percentage of those without an experience of accident. There was not a statistically significant correlation between safety culture and age, education, and marital status. It seems that safety culture is influenced by the accident history in the Quarry and there was a significant relationship with the history of accident. So, in order to improving the safety culture in the workers should be invested on safety training, use of experienced workers and analysis of events.

Keywords: Safety culture, accident, Quarry, Factors influencing

مقدمه

رشد سریع فناوری های نوین موجب تغییرات اساسی در ماهیت کار گردیده و پیچیدگی سیستم ها را در بسیاری از صنایع افزایش داده و موجب به وجود آمدن تهدیداتی جدی شده است و حوادثی فاجعه باری را در صنایع ایجاد کرده است. در واقع وابستگی های تکنولوژیکی که افراد بیشتری را درگیر می‌کند منجر به بزرگ‌تر شدن حوادث و آسیب ها به دارایی ها و محیط زیست شده است. بررسی و تجزیه و تحلیل بسیاری از حوادث از جمله حوادث بزرگ نشان می‌دهد که وقوع این حوادث نمی‌تواند تنها با نقص اتفاقی تجهیزات توصیف و توجیه شوند بلکه نگرش ها و رفتارهای انسانی و فاکتورهای سازمانی نیز به عنوان یک اولویت بسیار مهم در وقوع حوادث مطرح می‌باشند. از اینرو بسیاری از صنایع با ریسک بالا در سراسر جهان به روشنی دریافته‌اند که انسان، مدیریت و ریسک فاکتورهای سازمانی نقش بسیار حساس و حیاتی را در وقوع حوادث بازی می‌کنند. در واقعه «فرهنگ» و «تکنولوژی» ارتباط تنگاتنگ و تفکیک ناپذیری با هم دارند.

مفهوم فرهنگ ایمنی برای نخستین بار و به طور آشکار در اینساگ که متعلق به سازمان بین المللی انرژی اتمی است در سال ١٩٨٦پایه گذاری شد. در واقع اصطلاح «فرهنگ ایمنی» تا قبل از حادثه  چرنوبیل که در سال ١٩٨٦ به وقوع پیوست، ناشناخته بود. اگر چه تعریف واحدی از فرهنگ ایمنی که به طور عموم پذیرفته شده باشد وجود ندارد اما می توان گفت که فرهنگ ایمنی عمدتاً به گرایش ها، رفتارها و وضعیت هایی اشاره دارد که بر عملکرد ایمنی افراد تأثیرگذار است. هر چند که این مسئله به خوبی شناخته شده است که فاکتورها و عوامل انسانی عمده ترین نقش را در عملکرد ایمن تجهیزات و دستگاه ها ایفا می کنند اما فرهنگ ایمنی هنوز هم به عنوان چالشی برای دستگاه های تنظیم کننده قابل بحث است.

فرهنگ ایمنی مثبت نقشی اساسی در کمک به سازمان ها و چالش هایی آنها داشته باشد. سرایی و همکاران معتقدند که فرهنگ ایمنی مثبت و قوی به عنوان یک ابزار نیرومند می تواند در مناطق دارای محدودیت به منظور رسیدن به کیفیت بالا به کار گرفته شود. محققین و متخصصان تجارت که پدیده فرهنگ و ایمنی، تشکیلاتی و سازمانی را مورد مطالعه قرار می دهند نیز بر این باورند که فرهنگ ایمنی قوی و کارآمد می‌تواند در مقیاسی وسیع عملکرد ایمن را توسعه بخشد. نظریه های اولیه فرهنگ سازمانی بیشتر بر تعادل و یکپارچگیِ اجتماعی به عنوان اهداف سیستم اجتماعی- صنعتی تمرکز داشته اند(9). رویکردهای فرهنگی، نوعی بهره مندی را در معانی و مفاهیمی که اعضای یک سازمان به عناصر سازمانی (ساختارها، سیستم ها و ابزارها) اختصاص می دهند، تقسیم بندی می کنند و چگونگی و نحوه تأثیر این مفاهیم، از طریق راه هایی است که اعضای سازمان با استفاده از این راه ها رفتار خود را شکل می‌دهند.

اگر فرهنگ ایمنی یک سیستم در یک دوره ی زمانی ضعیف باشد، پس از مدتی نشانه هایی از کاهش عملکرد ایمن رخ خواهد داد که اگر علل اصلی کشف و اصلاح نشوند، سرانجام مشکلاتی اساسی از لحاظ ایمنی دامن گیر سیستم خواهد شد. با توجه به این مسئله که پیشگیری از وقوع حوادث از مهم‌ترین اهداف ایمنی تلقی می شود، بنابراین می توان با انجام پژوهش هایی که با فرهنگ ایمنی مرتبط است، راه دستیابی به این هدف را آسان تر طی نمود. در زمینه ی فرهنگ ایمنی تاکنون مطالعات بسیاری به انجام رسیده است که از جمله ی آن ها می توان به پژوهش «ویگمن» و همکاران اشاره کرد. ایشان در مطالعه خود بر مؤثر و نظام مند بودن گزارشات ناشی از سیستم تاکید دارد و اشاره می کند که مدیریت ایمنی در سازمان ها و صنایع باید پیش از هر چیز ضعف ها و کاستی های اساسی مربوط به ایمنی مانند فرهنگ ایمنی را شناسایی کند.

با توجه به وقوع حوادث گسترده برای کارگران شاغل در مجتمع معدنی و بروز انواع آسیب های مختلف و نیز با توجه به اهمیت فرهنگ ایمنی و ضرورت پرداختن به آن در واحدهای مختلف کاری صنایع، سازمانها و معادن و نیز حفظ سلامت و سرمایه در پروژه‌های اجرایی حائز اهمیت، ضرورت مطالعه‌اى در این زمینه بیش از پیش نمایان گردید. بنابراین هدف مطالعه حاضر بررسی وضعیت فرهنگ ایمنی و عوامل موثر بر آن در کارگران معدن سنگ آهن بافق بود.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ ارائه چارچوب کنترلی برای بهبود فرهنگ ایمنی

⇐ مطالعه فرهنگ ایمنی بیمار در بیمارستان

⇐ شناسایی و ارزیابی فرهنگ ایمنی، بهداشت و محیط زیست

⇐ مدل های فرهنگ ایمنی، بهداشت و محیط زیست