ارزیابی عوامل تاثیرگذار در انتخاب شیوه و مسیر حمل و نقل مواد خطرناک

علی زایرزاده، مهران مزاری، مسعود نادرنژاد، کامران اخباری

فرمت: PDF  تعداد صفحات: 10

چکیده

تقریبا تمامی کالاهای خطرناک قابل حمل و جابجایی هستند بشرط آنکه کلیه الزامات ایمنی مربوط به آن رعایت گردد. عدم رعایت فاکتورهای ایمنی در طی حمل و نقل مواد و کالاهای خطرناک میتواند منجر به بروز حوادث و حتى فجایع جبران ناپذیر گردد. رانندگان حرفه ای و مدیران و کارکنان شرکت های حمل و نقلی و مأموران پلیس راه باید دوره آموزشی ویژه آشنایی با حمل محمول های سوختی و خطرناک را طی کنند و این دوره آموزشی به صورت مستمر برای همه دست اندرکاران برگزار شود. بر اساس آیین نامه قوانین راهنمایی و رانندگی مواد خطرناک به هر نوع مواد رادیواکتیو، منفجره، محترقه، مایعات و جامدات آتش زا یا سمی و یا سیدی، گازهای فشرده، زباله ويژه و فاضلاب و مانند آن اطلاق می گردد و وسایل نقلیه ای که مواد خطرناک حمل می کنند ضمن رعایت مفاد آئین نامه حمل مواد خطرناک، باید سه چراغ قرمز الکتریکی و دو مثلث شبرنگ را همراه داشته باشند. به علاوه باید دارای دستگاه پمپ آتش نشانی آماده به کار باشند و این پمپ ها باید در محل هایی نصب شوند که هنگام ضرورت بتوان به سرعت آنها را مورد استفاده قرار داد. عوامل و پارامترهای متفاوتی در انتخاب شیوه و مسیر حمل و نقل مواد خطرناک تاثیر گذار است. از جمله این عوامل میتوان به فاکتورهای جمعیتی و محیطی، زیرساختهای حمل و نقل، عکس العمل به موقع، شرایط آب و هوایی و کنترل کیفی اشاره کرد. در این مقاله سعی شده است تا ضمن بررسی جامع همه عوامل تاثیر گذار، میزان اهمیت آنها در انتخاب شیوه و مسیر مورد ارزیابی قرار گیرد.

کلمات کلیدی: مواد خطرناک، مسیر، حمل و نقل، فاکتورهای انتخاب، تاثیر گذاری

مقدمه

تقریبا تمامی کالاهای خطرناک قابل حمل و جابجایی هستند بشرط آنکه کلیه الزامات ایمنی مربوط به آن رعایت گردد. عدم رعایت فاکتورهای ایمنی در طی حمل و نقل مواد و کالاهای خطرناک میتواند منجر به بروز حوادث و حتی فجایع جبران ناپذیر گردد. بر اساس آیین نامه قوانین راهنمایی و رانندگی مواد خطرناک به هرنوع مواد رادیواکتیو، منفجره، محترقه، مایعات و جامدات آتش زا یا سمی و یا سیدی، گازهای فشرده، زباله ویژه و فاضلاب و مانند آن اطلاق می گردد و وسایل نقلیه ای که مواد خطرناک حمل می کنند ضمن رعایت مفاد آئین نامه حمل مواد خطرناک، باید سه چراغ قرمز الکتریکی و دو مثلث شبرنگ را همراه داشته باشند. به علاوه باید دارای دستگاه پمپ آتش نشانی آماده به کار باشند و این پمپ ها باید در محل هایی نصب شوند که هنگام ضرورت بتوان به سرعت آنها را مورد استفاده قرار داد.

عوامل و پارامترهای متفاوتی در انتخاب شیوه و مسیر حمل و نقل مواد خطرناک تاثیر گذار است. از جمله این عوامل می توان به فاکتورهای جمعیتی و محیطی، زیرساخت های حمل و نقل، عکس العمل به موقع، شرایط آب و هوایی و کنترل کیفی اشاره کرد.

حمل و نقل مواد خطرناک، زنجیره ای از وقایع است که افراد مختلفی در آن شرکت دارند. آنچه بر پیچیدگی سیستم حمل و نقل مواد خطرناک می افزاید، این است که مواد خطرناک به طرق مختلف (عمدتا از طریق بزرگراه ها، راه آهن و مسیرهای آبی و هوایی) حمل و نقل می شوند.

رانندگان حرفه ای و مدیران و کارکنان شرکت های حمل و نقلی و مأموران پلیس راه باید دوره آموزشی ویژه آشنایی با حمل محموله های سوختی و خطرناک را طی کنند و این دوره آموزشی به صورت مستمر برای همه دست اندرکاران برگزار شود. از سوی دیگر باید تمهیداتی اندیشید تا در صورت بروز یک حادثه ساده، بر اثر عدم اجرای اقدامات به موقع یک فاجعه انسانی به بار نیاید[1]. یکی از این اقدامات تشکیل تیمهای ویژه آموزش دیده است تا در هنگام بروز هر حادثه بر اساس وسعت و ابعاد عملکردی آن بتوانند عکس العمل مناسبی از خود نشان داده و از گسترش پیامدهای آن جلوگیری کنند. معمولا در کشورهای مختلف به دلیل تنوع مواد خطرناک تیمهای متفاوتی با شرح وظایف مشخص تشکیل شده اند تا در هنگام بروز هر حادثه ویژه تیم تخصصی آموزش دیده مربوط به محل اعزام گردد.

شکل ۱- تیم های ویژه عکس العمل و برپایی چادر اضطراری

گسترش رخدادهای تروریستی و نیز فاجعه های انسانی در سراسر دنیا مسئولان امنیتی بین المللی را به این تفکر واداشت تا برای پیشگیری از حوادث مرگبار مشابه برای حمل ایمن مواد خطرناک راه چاره ای بیندیشند. مواد خطرناک (HazMat) از طرق مختلف هوایی، دریایی، جاده ای و ریلی قابل انتقال هستند.

در همین راستا اتحادیه حفاظت حمل ونقل (TSA) و اتحادیه ایمنی وسایل حمل و نقل موتوری (FMCSA) در جستجوی راهکاری هستند تا ریسک حمل و نقل مواد خطرناک را از طریق اقدامات پیشگیرانه کاهش دهند. در حال حاضر تلاشهای جهانی بر روی آگاه کردن مدیران شرکتهای توزیع کننده این مواد از خطرات بالقوه آن و حساس کردن آنها نسبت به انجام اقدامات احتیاطی متمرکز شده است [2]

حدود ۹۵ درصد حمل و نقل مواد خطرناک از طریق وسایل نقلیه صورت می پذیرد. پس مسئولان حفاظتی باید در مکان هایی حضور داشته باشند که بتوانند ارسال کنندگان، حمل کنندگان و دریافت کنندگان مواد خطرناک را علاوه بر محیط اطراف مسیر حمل آنها تحت محافظت و مراقبت قرار دهند. در صورت وقوع هر سانحه، ممکن است یک فاجعه زیست محیطی و یا انسانی رخ دهد و بنابراین لازم است تا گروه هایی همواره آمادگی مقابله با چنین وضعیتی را داشته باشند. بعلاوه وقوع چنین سانحه ای میتواند تبعات ثانویه ای همچون رکود اقتصادی شرکت های حمل کننده مواد خطرناک یا محدودیت هایی برای این شرکت ها را در پی داشته باشد. در جدول 1 به برخی از فاجعه بارترین حوادث سالهای گذشته در زمینه حمل و نقل مواد خطرناک اشاره شده است:

جدول ۱- اهم حوادث ۳۵ سال اخیر در زمینه مواد خطرناک

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ برچسب و علامت گذاری در حمل و نقل مواد خطرناک

⇐ راهنمای ایمنی و امداد رسانی در حوادث حمل و نقل مواد خطرناک

⇐ نکاتی در رابطه با حمل و نقل مواد خطرناک

⇐ حمل و نقل مواد خطرناک