ارزیابی شاخص ایمنی در محیط کار

ارزیابی شاخص ایمنی در محیط کار

فرمت: PDF   تعداد صفحات: 11

چکیده

امروزه با توسعه تکنولوژی های مختلف وحضور پرنقش نیروی انسانی در محیط کار به موضوع پراهمیت بهداشت، ایمنی و محیط زیست که تاثیر بسزایی در ایمن سازی محیط کار دارد توجه جدی شده است. با گسترش روز افزون صنایع و تکنولوژی، نیاز به ابزارهای مدیریتی و منابع کارآمد، بیشتر احساس می شود. بطور جامع شاخص ایمنی به منظور کاهش حوادث، ایجاد محیطی ایمن و افزایش بهره وری کارکنان در محیط های کاری، مدنظر قرار می گیرد. هر نوع حادثه، بیماری های شغلی و آسیب های زیست محیطی خسارات بسیار زیاد و بعضا غیر قابل جبرانی را به طور مستقیم و غیرمستقیم به افراد و سازمانها تحمیل می کند.

بنابراین در هزاره سوم، همه کشورها در تکاپوی آماده سازی جوامع خود برای کنار آمدن با تغییرات و تحولات و انطباق با الگوها و هنجارهای جدید هستند که در عرصه زندگی روزمره انسان خود نمایی میکنند. در این تحقیق به بررسی و ارزیابی شاخص ایمنی در محیط های کاری پرداخته شد. نتایج بدست آمده نشان داد که رتبه بندی شرکت های مجری براساس شاخص ایمنی و بهداشت حرفه ای با توجه به پیمانهای کاری تاثیر به سزایی در راندمان کار و رضایت مندی کارفرما و نیروی انسانی و مجری دارد.

مقدمه

امروزه با توسعه تکنولوژی های مختلف وحضور پرنقش نیروی انسانی در محیط کار به موضوع پراهمیت بهداشت، ایمنی و محیط زیست که تاثیر بسزایی در ایمن سازی محیط کار دارد توجه جدی شده است. با گسترش روزافزون صنایع و تکنولوژی، نیاز به ابزارهای مدیریتی و منابع کارآمد، بیشتر احساس می شود. بطور جامع، شاخص ایمنی به منظور کاهش حوادث، ایجاد محیطی ایمن و افزایش بهره وری کارکنان در محیط های کاری، مدنظر قرار می گیرد. هر نوع حادثه، بیماری های شغلی و آسیب های زیست محیطی خسارات بسیار زیاد و بعضا غير قابل جبرانی را به طور مستقیم و غیرمستقیم به افراد و سازمانها تحميل می کند.

بنابراین در هزاره سوم، همه کشورهادر تکاپوی آماده سازی جوامع خود برای کنار آمدن با تغییرات و تحولات و انطباق با الگوها و هنجارهای جدید هستند که در عرصه زندگی روزمره انسان خود نمایی می کنند. عدم توجه به ایمنی محیط کار تبعات منفی برای سازمان و کارکنان آن در پی دارد. در نگاهی بر آمارهای جهانی و داخلی حوادث حین کار در سالهای اخیر می تواند اهمیت آن و لزوم توجه بیش از پیش به پیشگیری از حوادث را دو چندان نماید. بر اساس آمار مدیریت ملی بهداشت و ایمنی حرفه ای آمریکا، سالانه حدود ۷ میلیون حادثه شغلی در این کشور به وقوع می پیوندد که ۳ میلیون آن شدید بوده و منجر به مرگ ۶۵۰ هزار نفر می گردد. طبق آمار سال ۲۰۱۰ سالیانه ۳۳۷ میلیون حادثه در جهان رخ می دهد. روزنامه رسالت، شماره ۷۴۸۲، مورخ ۱۳۹۰/۱۱/۲۷ ، ص ۴، به نقل از مدیرکل بازرسی کار کشور) برآوردها نشان می دهد میزان بروز حوادث حين کار در کشورهای در حال توسعه ۳ تا ۴ برابر کشورهای توسعه یافته است. تعداد کل حوادث ناشی از کار کشور ایران در سال ۱۳۸۵ برابر ۲۳۰۵۶ مورد و در سال ۱۳۸۶ برابر ۲۴۰۷۵ مورد گزارش شده است که در این سال تعداد ۹۸۳ حادثه فقط در بخش استخراج معادن بوده و تعداد ۱۱۷ نفر در این سال در اثر حوادث ناشی از کار فوت نموده اند.

به طور کلی در یک تقسیم بندی کلی علل ایجاد حوادث حین کار را می توان از جنبه های فنی و مادی مانند طراحی ناصحیح روش کار، محیط کار وجود نقایص فنی دستگاه ها، شرایط نامناسب فیزیکی محیط کار و نیز جنبه های انسانی (از نظر جسمانی و رفتاری و روانی مانند عدم تناسب جسمانی و روانی) کارگر با کار، خستگی جسمی و روانی، فقدان روابط انسانی صحیح و مدیریت ناصحیح بررسی نمود. طبق بررسی های بعمل آمده از جمله مهمترین عوامل موثر در وقوع حوادث حین کار که جنبه عمومی داشته است عبارتند از انجام کار به روش ناصحیح، عدم وجود شرح شغل، آموزش و تجربه ناکافی، عجله در انجام کار، عدم تفکر در انجام کار به طریق ایمن، عدم استفاده و یا استفاده ناصحیح از وسایل حفاظت فردی، ساده انگاری و بی توجهی به کار، بی انضباطی و چیدمان ناصحیح وسایل، ترک بی مورد محل کار، شوخی های خطرناک در محل کار، جابجایی بارها و مواد خطرناک سنگین، محیط فیزیکی نامناسب و شرایط نايمن محيط کار از جمله نقص فنی دستگاه ها و یا وجود ماشین آلات بدون حفاظ، عدم داربست بندی صحیح و عدم بکارگیری سامانه های محدود کننده در کار در ارتفاع، برای پیشگیری از حوادث حین کار، ارتقاء ایمنی فرآیندها و تجهیزات به تنهایی موثر نمی باشد، بلکه باید، به رفتارهای کارکنان نیز توجه گردد چرا که برای پیشگیری از حوادث اگر چه می توان با حذف شرایط و اعمال نا ایمن به هدف رسید ولی نباید از نظر دور داشت که انسان، ماشین نیست و تحت تاثیر بسیاری از فاکتورهای جسمانی، روانی، اجتماعی، محیطی و غیره است.

بنابراین پیچیدن یک نسخه کلی برای پیشگیری و کاهش حوادث در تمامی محیط های کاری امکان پذیر نمی باشد. چرا که شرایط متفاوت و فاکتورهای متعددی در موقعیت های مختلف اثر گذارند، اما به طور کلی می توان با استقرار سیستم های مدیریت ایمنی و بهداشت، توجه به آموزش کارکنان و تلاش در راه تای تغییر نگرش آنان، آنالیز ایمنی محیط کار و بدنه سازی آن و ایمن سازی تجهیزات و توجه به مسائل رفتاری کارکنان تا حد زیادی در پیشگیری و کاهش حوادث موفق عمل نمود که امید است مورد توجه قرار گیرد.

سازمان های بزرگ نظیر شرکت های نفت، گاز، پتروشیمی، خودروسازی، شهرداری و غیره بیشتر فعالیت های خود را برون سپاری می نمایند. استفاده از پیمانکارانی با سازمان بهداشت کار، ایمنی و محیط زیست (HSE) قابل قبول و عملکرد مناسب در این زمینه، بر وضعیت سازمان و پروژه های کارفرما اثر قابل ملاحظه ای داشته و هزینه طرح های برون سپاری شده را کاهش می دهد. به همین دلیل تقابل و تعامل سیستم مدیریت کارفرما و پیمانکاران و نیز پیمانکاران فرعی از اهمیت ویژهای برخوردار است طبق آمار انجمن بین المللی تولید کنندگان نفت و گاز (International Association of Oil and Gas Producers (OGP، استفاده از پیمانکاران روند افزایش داشته است اما به موازات آن و با توجه به آمارهای بدست آمده، فراوانی زمان از دست رفته ناشی از جراحات وارد شده و میزان مواجهه با سطوح مختلف ریسک در پیمانکاران بسیار افزایش یافته است.

با توجه به اینکه هزینه ناشی از حوادث و بیماری های شغلی کارکنان پیمانکاران در نهایت به عهده کارفرمایان خواهد بود در برخی از سازمان های بزرگ کارفرمایی، بندهایی از الزامات سیستم مدیریت به این مهم اختصاص یافته است. از آنجایی که رعایت سیستم های مدیریتی، از نکات مهم در پروژه های سازمان های امروزی است، می توان با رعایت انضباط در سازمان کارفرما و نیز پیمانکاران تحت پوشش کارفرما، ریسک ها و خطرات کاری را کاهش داده و در نتیجه سیستم HSE پیمانکاران را ارتقاء داد. انجمن بین المللی تولید کنندگان نفت و گاز در سال ۱۹۹۹ با تهیه راهنمای شماره ۲۹۱ خود ( Report-OGP 6 . 64 / 291 .No) تحت عنوان «راهنمای مدیریت HSE برای کار در محیط قرارداد» اولین گام در زمینه نظام مدیریت HSE پیمانکاران و ورود رسمی آن به صنعت نفت را برداشت. در راهنمای فوق مراحل مختلف مدیریت پیمانکاران با تمرکز بر فازهای پیش از اجرا تدوین شده و شاخص های HSE مناسبی برای بهبود وضعیت پیمانکاران در نظر گرفته شده است.

استاندارد که توسط انجمن صنعت نفت نروژ پایه گذاری شده است نیز شاخص هایی را در قالب پرسشنامه برای ارزیابی صلاحیت پیمانکار ارائه می دهد که مربوط به مراحل پس از عقد قرارداد بوده و مطابق مدل 291 OGP می باشد. شرکت ملی نفت ابوظبی نیز در سال ۲۰۰۹ با بهره گیری از مدل انجمن بین المللی تولید کنندگان نفت و گاز راهنمایی را مشابه راهنمای 291 OGP تهیه نمود. در این راهنماء بر انتخاب پیمانکاران واجد شرایط از منظر HSE قبل از تنظیم قرارداد اجرای کار تأکید شده است. در این راهنما از طریق تکمیل پرسشنامه ها و چک لیست های تخصصی، در قالب کارت امتیاز دهی متوازن، پیمانکاران واجد شرایط انتخاب می شوند در سال ۱۳۸۹ مطالعه مشابه در پتروشیمی شهید تندگویان ماهشهر به منظور توسعه روش ارزیابی عملکرد HSE پیمانکاران تأمین کنندگان صنایع نفت، گاز و پتروشیمی و با هدف رتبه بندی آنها بر اساس عملکرد در سیستم مدیریت در فاز اجرا با ترکیب چرخه دمینگ ((Plan , Do , Check , Act (PDCA) و مدل هفت عنصري OGP انجام شد که در این میان فقط شاخص تعهد و رهبری در بخش مشارکت کارکنان بین ۵ واحد دارای اختلاف امتیاز بود.

شهرداری تهران نیز در سال ۱۳۹۰ برای مدیریت پیمانکاران خود مدلی را تهیه کرد که شامل سه مرحله می باشد. در این مدل برای پیش ارزیابی پیمانکار شاخص های HSE متعددی در نظر گرفته شده است. در میان این مدل ها، راهنمای شماره ۲۹۱ انجمن تولید کنندگان نفت و گاز یکی از کامل ترین مدل های نظام مدیریت پیمانکاران در صنایع نفت و گاز به شمار می رود. راهنمای فوق در صنایع مرتبط (و غیرمرتبط) متعددی الگو قرار گرفته است به گونه ای که روش های موجود مدیریت پیمانکاران در صنایع نفت به گونه ای از مدل مذکور اقتباس شده است. با توجه به قوانین و مقررات حاکم بر هر سازمان، ضروری است روش های انتخاب پیمانکاران آن سازمان تهیه و به اجرا گذاشته شود. یکی از اهداف مطالعه حاضر تهیه روشی مدون در قالب شاخص های مناسب جهت ارزیابی اولیه HSE پیمانکاران پیش از عقد قرارداد و رتبه بندی آنان جهت ورود به مجموعه کارفرما بوده است. همچنین براساس سطح در نظر گرفته شده برای پیمان، روشی برای امتیاز دهی و رتبه بندی پیمانکاران و تعیین لیست پیمانکاران واجد شرایط تعیین گردید. امتیازدهی و رتبه بندی پیمانکاران و تعیین لیست پیمانکاران واجد شرایط تعیین گردید.

حتما بخوانید:

⇐ تحلیل خطر و شاخص ایمنی بیمارستانی

⇐ ایمنی کاربردی و شاخص های عملکرد در صنعت

⇐ شاخص های ارزیابی ریسک