ارزیابی ریسک زیست محیطی fmea

ارزیابی ریسک زیست محیطی fmea

Environmental Risk Assessment

فرمت: pdf تعداد صفحات: 32

مفاهیم و تعاریف Terms and definitions

مخاطره زیست محیطی (ریسک زیست محیطی): شاخصی است که بیان کننده تهدیدهای بالقوه زیست محیطی بوده و ترکیبی از احتمال وقوع یک پدیده نامطلوب و شدت اثرات بالقوه ای است که آن پدیده بر سلامت مردم، محیط زیست و شهرت و اعتبار منطقه، ممکن است برجای گذارد.

پیامدهای زیست محیطی: اثرات ناشی از جنبه های زیست محیطی پروژه مورد نظر است که این اثرات می تواند بصورت مثبت یا منفی بروز نماید.

شدت اثر: اصطلاحی که برای بیان میزان اثرات ناشی از فعالیت های پروژه، مواد اولیه، محصولات، مواد زاید، فرآورده های جانبی فرآیند و ترکیبات منتشره به محیط زیست بکار می رود.

دامنه اثر: نشانگر محیط یا پهنه و وسعتی است که بطور مستقیم یا غیرمستقیم تحت تأثیر فعالیت های اجرای پروژه قرار می گیرد.

اهمیت اثر: نشانگر کیفیت تأثیر گذاری اجرای پروژه و اهمیت عوامل اثر پذیر در محیط اجرای پروژه است.

احتمال: اصطلاحی است که بیان آماری شانس وقوع پدیده را می رساند. در ارزیابی زیست محیطی احتمال وقوع بصورت کیفی بیان می شود.

حادثه (Accident): اتفاقی نامطلوب که منجر به مرگ، بیماری، جراحت، خسارت و یا هر گونه زیان و آسیبی شود.

رویداد (Incident): اتفاقی که منجر به یک حادثه شده و یا پتانسیل ایجاد حادثه را دارد.

خطر (عامل زیان آور) (Hazard): هر گونه منبع یا موقعیت بالقوه زیان و ضرر، خواه به شکل جراحات انسانی یا بیماری، صدمه به محیط کارگاه و محیط طبیعی یا ترکیبی از آنها.

ریسک (Risk): ترکیب (یا تابعی) از احتمال و پیامدهای ناشی از وقوع یک اتفاق خطرناک مشخص.

شناسایی خطر (Hazard Identification): فرآیند شناسایی وجود یک خطر یا عامل زیان آور و تعیین مشخصات آن.

ارزیابی ریسک زیست محیطی: ارزیابی ریسک زیست محیطی به عنوان یکی از حوزه های فرعی ارزیابی ریسک درصدد سنجش ریسک های مربوط به محیط زیست است که بر اثر فعالیت های صنعتی و یا طرح های عمرانی صورت می پذیرد.

اهمیت ارزیابی مخاطرات زیست محیطی

1. ارزیابی ریسک های محیطی به عنوان یک ابزار مدیریتی ارزش بالایی در سیاست گذاری ها و اجرای قوانین دارد.
2. به عنوان یک ابزار مناسب جهت دستیابی به استاندارد انتشار آلاینده ها کمک می کند.
3. ارزیابی ریسک های زیست محیطی در تصمیم گیری های لازم برای انتخاب محل مناسب جهت استقرار صنایع موثر است.
4. به عنوان یک فرآیند در اولویت بندی مخاطرات زیست محیطی کاربرد داشته و به مدیران کمک می کند که ابتدا به کدامیک از مخاطرات موجود بپردازند.
5. مدیران صنعت را از جنبه های مختلف نظیر تولید ایمن یاری نموده و باعث افزایش تولید و برنامه ریزی تجاری مناسب می شود.
6. مشکلات مرتبط با قانون گذار و ایجاد جرائم زیست محیطی و مشکلات و توافقات این چنینی را کنترل می نماید.

بخش های مورد نیاز در ارزیابی مخاطرات زیست محیطی

• ارزیابی با توجه به تأثیر ریسک بر سلامتی انسان
• ارزیابی با توجه به تأثیر ریسک بر محیط فیزیکی ( آب، خاک و هوا)
• ارزیابی با توجه به تأثیر ریسک بر محیط بیولوژیکی (گونه های جانوری و گیاهی)
• ارزیابی با توجه به تأثیر ریسک بر ایمنی تأسیسات
• ارزیابی با توجه به تأثیر ریسک بر محیط اقتصادی – اجتماعی و فرهنگی

فاکتورهای فوق با توجه به وضعیت پروژه در سه فاز زیر انجام می گیرد:

• شناسایی و ارزیابی مخاطرات زیست محیطی در مرحله طراحی و ساخت و نصب
• شناسایی و ارزیابی مخاطرات زیست محیطی در دوران بهره برداری و توسعه پروژه
• پیش بینی، شناسایی و ارزیابی مخاطرات زیست محیطی بعد از اتمام عمر مفید پروژه

سلسله مراتب و گام های مورد توجه در ارزیابی مخاطرات زیست محیطی

• شناسایی کلیه مخاطرات زیست محیطی در هر سه مرحله از حیات پروژه
• شناسایی خطرات یا پیامدهای حاصله از مخاطرات
• ارزیابی خروجی به محیط
• ارزیابی در معرض قرار گرفتن یا تماس با آلاینده
• تعیین دامنه اثر مخاطرات
• تعیین شدت اثر هرکدام از مخاطرات
• تعیین احتمال وقوع هر کدام از مخاطرات
• تعیین شاخص کل یا رتبه ریسک

برخی از روش های تعیین و ارزش گذاری ریسک

• روش HAZOP
• روش WHAT IF
• روش مطابقت با معیارهای ایمنی
• روش درخت خطا
• روش MORT
• روش JHA
• روش William Fine
• روش Robert N Anderson
• روش سازمان HSE
• روش FMEA

روش HAZOP: این روش یک روش کیفی بوده و برای شناسایی ریسک های بسیار خطرناک به کار میرود که از تیمی متخصص در همه علوم بهره گرفته می شود. هدف این روش شناسایی خطرات بالقوه فرآیند از طریق شناسایی انحراف سیستم از اهداف تعیین شده است.

چه می شود اگر: (WHAT IF METOD): در این روش با استفاده از پرسشگری در خصوص نتایج حاصل از وقوع یک رویداد مشخص، ریسک ها شناسایی شده و روش های کنترل پیشنهاد می گردد.

ارزیابی ریسک زیر سیستم (Sub System Hazard Analysis (SSHA: برای شناسایی خطرات ناشی از طراحی سیستم های بزرگ استفاده می شود. در این روش خطاها، نقص ها و تجهیزات ،نرم افزارها و خطاهای انسانی به صورت جداگانه یا با یکدیگر بررسی می شوند. معمولا این روش با توجه به پیچیدگی زیر سیستم، توسط سازنده وسیله مذکور صورت می گیرد.

روش (System Hazard Analysis (SHA: این روش وضعیت ایمنی کل سیستم را ارزیابی می کند و خروجی و نتایج روش SSHA را نیز جمع بندی می کند. روش SHA در برگیرنده خطرات کشف شده در SSHA و نیز توصیف این خطرات خواهد بود.

روش درخت خطا FTA: در این روش یک وضعیت نامطلوب یا بحرانی در نظر گرفته شده و سپس با توجه به محیط و عملکرد سیستم همه راه هایی که می توانند سبب بروز آن وضعیت ناخواسته و نامطلوب شوند جستجو می گردد. در واقع درخت خطا یک مدل تصویری از خطا را فراهم می آورد. FTA یک مدل کیفی است که میتوان آن را به شکل کمی اجرا نمود.

روش MORT: نظارت مدیریتی و درخت مخاطرات (مورت) یک روند تحلیلی برای مشخص کردن دلایل و فاکتورهای تاثیر گذار در ریسک است.

روش William Fine: این روش ریسک را تابعی از احتمال وقوع خطر، پیامد ناشی از آن و میزان تماس با خطر میداند. در این روش رتبه ریسک از طریق ذیل محاسبه میگردد:

Risk Factor = Consequence × Exposure × Probability

میزان احتمال × میزان تماس × میزان پیامد = رتبه ریسک

این روش جهت تصمیم گیری در خصوص اینکه هزینه اصلاح یک خطر چقدر قابل توجیه است و چگونه بایستی اصلاح شود بکار می رود از فرمول زیر جهت محاسبه میزان هزینه قابل توجیه استفاده می شود:

R / CF × DC =ل

J = Cost Justification Value میزان هزینه قابل توجیه

CF= Cost Factor

DC = Degree of Correction Value درجه میزان اصلاح

بر اساس درصد کاهش ریسک اقدام اصلاحی تعیین می شود. طبق پیشنهاد Fine، اگر 10<J باشد هزینه قابل توجیه واگر 10>J باشد قابل توجیه نیست.

ادامه مطلب که ارزیابی ریسک زیست محیطی با روش FMEA می باشد را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ درسنامه جامع مهندسی محیط زیست ( جلد 1 و 2)

⇐ شناسایی نقاط خطر و ارزیابی خطرات محیط کار

⇐ جزوه دوره مقدماتی مدیریت ایمنی, بهداشت و محیط زیست (HSE)

⇐ استقرار سیستم مدیریت استاندارد ایمنی, سلامت و محیط زیست (SHSE MS)