ارزیابی آلودگی های سطحی و منابع

ارزیابی آلودگی های سطحی و منابع

پایش سطوح و منابع آلوده با استفاده از تکنیک های نمونه برداری حجمی و نمونه برداری مالشی

فرمت: pdf تعداد صفحات: 9

اهداف آموزشی

پس از اتمام فصل چهارده قادر خواهید بود:

• دستگاه ها و وسایل متداول برای انجام نمونه برداری حجمی و نمونه برداری مالشى (وایپ) را نام برده و شناسایی کنید.

• اصول پایش آلودگی های سطحی و منابع را به اختصار بیان کنید.

• نمونه برداری حجمی و مالشی را برای آلاینده های سطحی و منابع انجام دهد.

• تمام داده های قابل کاربرد نمونه برداری را با استفاده از فرم داده های پایش میدانی ثبت کنید.

مقدمه

عوامل زیان آور شیمیایی و بیولوژیکی محیط، ممکن است به علل مختلف مانند پاشش مستقیم و یا نشت ذرات هوابرد بر روی سطوح مختلف محیط کار سبب ایجاد آلودگی شوند. سطوح آلوده به علت تماس مستقیم با پوست و در اثر تماس غیرمستقیم با چشم (به واسطه دست های آلوده) از جمله منابع قابل ملاحظه و بالقوه مواجهه خارجی هستند. به طور مثال آلودگی سطوح از راه های غیر مستقیم زیر می تواند وارد سیستم گوارشی شود: از راه پوست (دست ها و انگشتان)، بلع (غذا و یا آدامس) و محصولات دخانی (سیگار و یا جویدن تنباکو که درون دهان قرار داده می شوند). ضمن این که تعليق مجدد ذرات رسوبی موجب آلودگی ثانویه محیط شده و ممکن است از راه تنفس نیز وارد بدن شود.

در بسیاری از محیط های شغلی به دلیل پتانسیل آلودگی سطوح، ضروری است، سطوح ثابت به صورت دوره ای پایش شوند، تا آلودگی های احتمالی، شناسایی واندازه گیری شوند. این سطوح می تواند شامل سطوح فوقانی نیمکت ها، کمدها، میز و صندلی های رستوران و وسایل حفاظت فردی (PPE) باشد. چون امکان آلودگی پوست از طریق تماس با این سطوح وجود دارد. بدین جهت پوست یکی از محل های جمع آوری نمونه محسوب می شود.

کارآیی و اثربخشی وسایل حفاظت پوستی و تنفسی، مانند دستکش ها و رسپیراتورها (ماسک ها) را می توان با جمع آوری نمونه هایی از سطوح داخلی وسایل حفاظت فردی و سطوحی از پوست که در زیر این وسایل قرار دارد، ارزیابی کرد. از نمونه برداری سطحی برای ارزیابی کارایی روش رفع آلودگی از تجهیزات نیز می توان استفاده کرد.

انجام نمونه برداری حجمی اغلب به منظور تعیین ماهیت آلاینده ای که ممکن است جزیی از مواد خام، بینابینی، محصولات نهایی، مواد ساختمانی و یا حتی هوا باشد، انجام می شود. به عنوان مثال حلال های مایع با پایه بنزینی در اغلب موارد مخلوطی از ترکیبات مختلف اند که با وجود داده هایی درباره ماهیت این ترکیبات، ممکن است ابهامات و تردیدهایی در مورد درصد اجزای سازنده آنها نیز وجود داشته باشد. لذا نمونه برداری حجمی از حلال های مایع به منظور تعیین کمیت و کیفیت ترکیبات شیمیایی آن در اکثر مواقع ضروری است. پودرهای جامد (مانند رنگدانه هایی که برای ساخت رنگ به کار می روند.) ممکن است دارای مواد جامد و ناخالصی هایی مانند کروم، سرب و سیلیس باشند. با ترکیب کمی و کیفی مواد شیمیایی، می توان به داده هایی در مورد ترکیب گرد و غبارهای هوابرد نیز دست یافت. نمونه برداری حجمی از مواد ساختمانی، اغلب به دلیل احتمال وجود مواد سمی انجام می شود که شاید بارزترین آنها آزبست عایق ها و سرب موجود در سطوح رنگ آمیزی شده با رنگ های دارای پایه سرب است. در مورد مواد سمی که ممکن است نیاز به پایش اضافی داشته و یا تداخلی با روش پایش یا تجزیه داشته باشند، نیز جمع آوری نمونه های حجمی با گراب با هدف شناسایی طیف این مواد ضرورت دارد.

نمونه برداری

نمونه برداری سطحی از دیدگاه نظری شامل جمع آوری آلودگی سطوح مشکوک از راه حرکت مالشی یا گوش پاکنی و ارسال نمونه به آزمایشگاه تجزیه است. اغلب ضروری است آلاینده های شیمیایی از سطحی معادل 100 سانتی متر مربع با حرکت مالشی یا گوش پاکنی جمع آوری شوند. در حالی که این مقدار برای جمع آوری عوامل بیولوژیک بسیار کمتر (به طور مثال یک سانتی متر مربع) است. دو وسیله عمده مورد نیاز برای هر یک از نمونه برداری های وایپ و سواب (گوش پاک کنی)، به ترتیب فیلترهای کاغذی و فایبر گلاس و اسفنج های (سوابهای) فوم و کتان است (شکل 1). پوشیدن دستکش های یکبار مصرف لاتکس و یا وینیلی نیز هنگام نمونه برداری ضروری است. در نمونه برداری وایپ اغلب از فیلترهای کاغذی و فایبر گلاس به ترتیب، برای جمع آوری فلزات و ترکیبات آلی استفاده می شود. هر فیلتر پیش از نمونه برداری در درون ویال های شیشه ای کوچک (بطری های درب دار تمیز) قرار داده شده و نگهداری می شود و پس از انجام نمونه برداری وایپ دوباره به درون ویال های مذکور برگردانده می شود. براساس نوع آلاینده و به منظور تسهیل جمع آوری نمونه، فیلترها به صورت خشک و یا مرطوب استفاده می شوند. لازم به ذکر است برای مرطوب کردن فیلترها از آب دوبار تقطیر و یا حلال ها استفاده می شود. اسفنج های کتان به منظور نمونه برداری سطحی عوامل میکروبیولوژیک مانند باکتری و قارچ بسیار کاربرد دارد. این اسفنج ها قبل از استفاده درون ویال های استریل حاوی محلول بافر قرار داده می شوند و پس از نمونه برداری، سواب دوباره به درون ویال های حاوی بافر استریل باز گردانده می شوند.

واسطه های نمونه برداری سطحی

شکل 1: واسطه های نمونه برداری سطحی عبارت است از (الف) فیلتر و ویال نگهداری فیلتر برای نمونه برداری مالشى یا (ب) سواب کتانی قرار گرفته درون محلول بافری برای نمونه برداری سواب

نمونه برداری حجمی از جامدات و مایعات اغلب بسیار ساده است. برای جمع آوری و نگهداری نمونه های مایع اغلب از ظروف مقاوم و محکم مانند شیشه های دهان گشاد و برای نمونه های جامد از کیسه های پلاستیکی استفاده می شود. برای جمع آوری نمونه های مایع از محل هایی مانند تانک ها و بشکه های نسبتا غير قابل دسترس، اغلب از لوله های شیشه ای توخالی به نام لوله تیف و کليواسا استفاده می شود. نمونه ها پس از تهیه، درون شیشه های دهان گشاد قرار داده شده و درب آن بسته می شود. مواد جامدی مانند پودرها را می توان مستقیما از منابع آن و یا با استفاده از وسایلی مانند بیلچه (قاشقک) و مغزگیر جمع آوری کرد.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ مدل سازی و کنترل آلودگی هوا

⇐ روشهای نمونه برداری از محیط های مختلف

⇐ آلودگی هوا و کنترل آن ( روش ها و وسایل نمونه برداری از هوا )