ارائه چارچوب کنترلی برای بهبود فرهنگ ایمنی

تهیه و تنظیم: خانم مهندس پروین سپهر

فهرست:

• چکیده
• مقدمه
• مواد و روش کار
• نتایج
• مدل ارائه شده در ارتقاء فرهنگ ایمنی در صنعت فلزی
• بحث
• نتیجه گیری
• منابع و ماخذ

چکیده: امروزه عامل اصلی در بروز حوادث شغلی، رفتارهای ناایمن می باشند یکی از روش های قطعی در کاهش رفتارهای ناایمن در میان نیروی انسانی ارتقاء فرهنگ ایمنی می باشد. مطالعه حاضر به منظور ارائه مدلی مناسب جهت بهبود و فرهنگ ایمنی در یکی از صنایع فلزی انجام شده است.

مواد و روش ها: مطالعه ی حاضر به صورت توصیفی- مقطعی بوده و به صورت موردی در یکی از صنایع فلزی انجام شده است. فرهنگ ایمنی از طریق پرسشنامه استاندارد تدوین شده در ده بعد و شاخص مورد بررسی قرار گرفت. داده ها با نرم افزارهای Excel , SPSS واکاوی گردید. سپس با توجه به نتایج آنالیز بدست آمده و نقاط ضعف موجود در شرایط حاکم مدلی تجربی پیشنهادی جهت ارتقاء فرهنگ ایمنی ارایه گردیده است.

يافته ها: میانگین نمره ی فرهنگ ایمنی افراد با مقدار (۴۳٫۴۲+ ۲۸۷) به دست آمد. پایینترین نمره از مقادیر مربوط به آموزش با میانگین ۱۷/۰۸ بوده است. سپس ارتباط سن، میزان سابقه کار، تاهل، سابقه حادثه قبلی بر روی نمره فرهنگ ایمنی با استفاده از مدل رگرسیون بررسی شد.

بحث و نتیجه گیری: نمره فرهنگ ایمنی مثبت ارزیابی گردید.از ده بعد فرهنگ ایمنی فقط میانگین نمره آموزش منفی بدست آمده البته میانگین نمره شاخص های ارتباطات و مشارکت کارکنان در سطح مرزی قرار داشته است . از متغیرهای دموگرافیکی ارتباط و همبستگی بین فرهنگ ایمنی و سن (ضریب همبستگی ۰/۴۲۷، مقدار احتمال = 0.003 ) و فرهنگ و سابقه کاری معن دار بوده است (ضریب همبستگی ۱/۲۸۰، مقدار احتمال = ۰/۰۳۷) نتایج مطالعات گوناگون هم نشان داده که اولویت اولیه جهت خلق فرهنگ ایمنی، آموزش می باشد.

واژگان کلیدی: حوادث، مدلسازی، فرهنگ ایمنی

مقدمه:

امروزه به منظور ایجاد توسعه ساختار مناسب در راستای حفظ و گسترش محیط های بدون حادثه، بدون آسیب و بدون آلاینده های زیست محیطی سازمانها از مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست استفاده می کنند در واقع اگر سیستمی بخواهد بطور یکپارچه و با همگرایی نیروی انسانی و امکانات و تجهیزات، سعی در ایجاد محیطی سالم،دلپذیر و با نشاط و به دور از حادثه داشته باشد، این شرایط تنها زمانی بوجود می آید که در آن سازمان مولفه فرهنگ ایمنی بوجود آید[۱] برای فرهنگ ایمنی تعاریف متعددی وجود دارد که ساده ترین آنها فرهنگ ایمنی را تکرار رفتار ایمن می داند. فرهنگ ایمنی ارزش ها، باورها و اعتقادات و عادت های رفتاری موجود در افراد یک سازمان می باشد[۲].

در فرهنگ ایمنی قوی تک تک افراد نسبت به ایمنی خود و ایمنی دیگران و کل سازمان احساس مسؤلیت می نمایند. بدون داشتن مدارک کافی در زمینه باورها، هنجارها، نگرش ها و الگوی رفتاری افراد حتی بهترین تلاش های برنامه ریزی شده نیز به درستی هدایت نخواهد شد. لذا نقطه آغازین در دستیابی به فرهنگ ایمنی موثر، انجام یک ارزیابی از فرهنگ ایمنی سازمان می باشد[۳]. ایجاد ایمنی یک بحث فرهنگی می باشد و تنها با ایجاد فرهنگ ایمنی مثبت و موثر است که می توان به هدف نهایی حادثه کمتر، بدون آسیب و صدمه نزدیک شد البته باید به خاطر داشت که در پی ایجاد فرهنگ ایمنی مثبت نباید به دنبال به نزدیک صفر رساندن حادثه بود. برخی از متخصصین یک خط مشی مکتوب را به عنوان راه حلی برای مسائل و مشکلات ایمنی می دانند در حالی که تنها با توسعه روش های اجرایی نمی توان به فرهنگ صحیح ایمنی دست یافت [۴].

باید دانست که اساس و شیرازه فرهنگ ایمنی مثبت بر رهبری و تعهد مدیریت ارشد سازمان استوار است مدیریت با فراهم آوردن منابع کافی راه حلی برای مسائل ایمنی بنا می نماید. و بی توجهی و قصور مدیریت باعث مخدوش شدن اعتبار خط مشی و اهداف فرهنگ ایمنی می گردد. لذا رهبری مدیریت ارشد برای ترویج فرهنگ ایمنی مثبت ضروری می باشد. مقوله فرهنگ ایمنی فرایندی زمانبر و طولانی می باشد و نیاز به سال های متمادی تلاش و کوشش دارد. فرهنگ ایمنی زیر مجموعه ای از فرهنگ سازمانی می باشد که محصول شایستگی، نگرش، الگو و ارزش های رفتاری افراد و گروه ها و تعهد برنامه های ایمنی سازمان شرح می دهد[۵]. سازمان هایی که دارای فرهنگ ایمنی مثبت میباشند به واسطه اطلاع رسانی و درک اهمیت ایمنی و اطمینان از کارایی اقدامات پیشگیرانه را اجرا می نمایند. بهبود فرهنگ ایمنی باید بصورت بلند مدت و سیستماتیک بوده و بر اساس ارزیابی فرهنگ ایمنی موجود سازمان و تعیین اولویت ها جهت تغییرات و اقدامات اصلاحی ضروری و بررسی پیشرفت استوار باشد[۶].

در ارزیابی فرهنگ ایمنی به مانند یک جراح که قبل از عمل جراحی باید با استفاده از آزمایشات متعدد و اشعه ایکس مشکل را تشخیص دهد، عمل کرد . یعنی یک سازمان نیز باید قبل از ایجاد تغییر، فرهنگ حاکم خویش را ارزیابی نماید[۷]. بدون بررسی باورها، هنجارها، اعتقادات و نگرش ها حتى بهترین تلاش ها با برنامه ریزی مدون نتیجه ای در پی نخواهد داشت. ارزیابی فرهنگ ایمنی به مانند ذره بینی است که با آن کل سازمان را مورد بررسی قرار می دهیم. بررسی فرهنگ ایمنی باید شامل موارد ذیل باشد[۸].

1. شرح فرهنگ حاکم بر سازمان
2. ارزیابی مولفه های مختلف فرهنگ ایمنی
3. شناسایی افراد تاثیر گذار
4. تعیین زمینه های مناسب برای مداخله

ارزیابی فرهنگ ایمنی شاخصی برای هدایت است. این شاخص ها چشم اندازی از فرایند ایمنی موجود می باشند. فرایند ارزیابی فرهنگ ایمنی، بررسی مکرر فرایند سطحی و عمقی را فراهم آورده تا تصویر کاملی از این فرهنگ را ارایه نماید. لذا بدون اطلاعات پایه ای و زمینه ای تصمیم گیری بر اساس احساسات و بر پایه نظر شخصی می باشد[۹]. تنها بر پایه اطلاعات موجود و اساسی می توان داده ها آنالیز نمود و به نتیجه قطعی رسید. در واقع ارزیابی فرهنگ ایمنی به مانند یک کاتالیزور برای تغییر و بهبود و ارتقاء فرهنگ ایمنی عمل می کند[۱۰]. مرحله اول جمع آوری داده ها و اطلاعات و آنالیز داده ها می باشد که در ارزیابی فرهنگ ایمنی از سه طریق اصلی می توان عمل نمود:

1. مشاهده در صنعت
2. مصاحبه با کارگران، سرپرستان، مدیران
3. بررسی بینش و آگاهی

از هر سه روش می بایست در گردآوری اطلاعات کمک گرفت چراکه ارزیابی باید بر پایه بهترین و جامع ترین روش صورت بگیرد [۱۱]. که در این مطالعه کلیه کارکنان صنعت مورد نظر را مورد بررسی قرار گرفته اند. سپس بر اساس هدف کلی از ارزیابی فرهنگ ایمنی بررسی عوامل تاثیر گذار بر آن، به نقاط ضعف در این مجموعه و ارائه مدلی تجربی پیشنهادی فرهنگ ایمنی برای ارتقاء فرهنگ ایمنی پرداخته شد. این مدل یک چارچوبی را برای طرح ریزی استراتژی های آینده پیشنهاد می نماید. البته باید متذکر گردید مدل های مختلفی اعم از تجویزی و تجربی برای بهبود فرهنگ ایمنی وجود دارد . پرداختن به نمونه های فرهنگ ایمنی از آن جهت اهمیت دارد که این مدل ها زمینه ساز روش های ارتقای فرهنگ ایمنی در سازمان می باشد.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ شناسایی و ارزیابی فرهنگ ایمنی، بهداشت و محیط زیست

⇐ مدل های فرهنگ ایمنی، بهداشت و محیط زیست

⇐ تعهد افراد و فرهنگ ایمنی

⇐ ماکروارگونومی و فرهنگ ایمنی

⇐ پرسشنامه اندازه گیری فرهنگ ایمنی بهداشت و محيط زيست (HSE)