ارائه مدل سلسله مراتبی در تصمیم گیری

ارائه مدل سلسله مراتبی در تصمیم گیری

فرمت: PDF   تعداد صفحات: 17

فهرست:

• مقدمه
• مروری مختصر از AHP
• فرمول و معادلات AHP
• نمونه مطالعات موردی با استفاده از AHP
• AHP فازی و مدل های وابسته به آن
  • AHP فازی
  • نجزیه و تحلیل مقادیر فازی
  • TOPSIS فازی
  • فرایند تحلیل شبکه فازی

مقدمه

مسائل مربوط به تصمیم گیری به طور معمول در بردارنده معیارهای چندگانه اند. این موضوع مسئله جدیدی نیست که به راحتی نیز حل شود. مقابله با این مسائل حتی اگر بعضا دارای معیارهای کیفی باشند، با مشکلات بسیاری همراه است. چگونگی تبدیل متغیرهای کیفی به صورت کمیتی همیشه به عنوان موضوع بحث برانگیزی در حل مسائل مربوط به تصمیم گیری های چند معیاره (MCDM) مطرح بوده است. در دهه های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰، پروفسور ساعتی ( ۱۹۷۸، ۱۹۸۰) یک ابزار کارآمد را به منظور رسیدگی به مسائلی همچون MCDM توسعه داد که تحت عنوان فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) نامیده می شود. ایده اولیه بدین نحو است که مسائلی همچون MCDM را توسط یک ساختار سلسله مراتبی با معیارها و زیر معیارهای مختلف نشان داده سپس، به مقایسه دو به دو بین معیارها پرداخته می شود، به نحوی که وزندهی معیارها (و یا اولویت در برخی از برنامه های کاربردی) با توجه به مشکل مورد نظر تخمین زده شود. علاوه بر این، از این روش می تواند به منظور انتخاب بهترین جایگزین بر اساس وزن و اهمیت نسبی هر معیار، استفاده کرد.

مروری مختصر از AHP

از آنجا که عوامل مختلف می تواند بر تصمیم گیری های مربوط به متخصصان تاثیر گذارد، مواردی همچون تجارت همیشه می تواند در میان این عوامل یافت شود. تجزیه و تحلیل معمولا شامل اهداف و معیارهای چندگانه خواهد بود که AHP روش مفیدی جهت ارزیابی چنین معیارهای چندگانه پیچیده می باشد. همچنین باید توجه داشت که AHP یکی از روش هایی است که جهت اولویت بندی عوامل چندگانه، به طور گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرد. به منظور بررسی و یا جایگزین، طراحی و یا ارائه راه حل، روش امتیازدهی وزنی، بسیار استفاده می شود که البته این نوع تجزیه و تحلیل تصمیم گیری، ترکیبی از روش های کمی و کیفی می باشد. ایده اصلی AHP ایجاد یک سیستم سلسله مراتبی منظم با تجزیه و تحلیل عناصر سیستم های پیچیده و روابط متقابل آنها است. همچنین پیشنهاد شده که، از AHP برای کمک به حل بسیاری از مشکلات MCDM، به خصوص هنگامی که معیارهای کیفی وجود داشته باشد، استفاده شود. AHP روش مفیدی برای ارزیابی دو یا چند گزینه با معیارهای چندگانه است و همچنین نیاز به یک تصمیم گیرنده برای تعیین اهمیت نسبی هر معیار / فاکتور با استفاده از مقایسه دو به دو بین معیارها/ فاکتورها در آنالیز می باشد.

پس از توسعه AHP، برای حل مسائل MCDM از آن بهره گیری شده و همان طور که گفته شده AHP تجزیه و تحلیل مشکل MCDM را با ایجاد یک سلسله مراتب از معیارها و زیر معیارها، که می تواند به صورت کمی یا کیفی باشد انجام میدهد و توسط کارشناسان و متخصصان مربوطه، دو به دو با هم مقایسه می شوند. برنامه های کاربردی از AHP در مطالعات گوناگون MCDM گزارش شده است. به عنوان مثال، استفاده از روش AHP برای مواردی همچون : بررسی مسائلی مانند ارزیابی اثرات زیست محیطی (EIA) در مراحل مختلف چرخه حیات زنجیره تامین، ارزیابی بهره وری محصول از نظر سازگاری با محیط زیست، توسعه عرضه کالا بر اساس معیارهای زیست محیطی، تطبیق ویژگی های محصول با ویژگی های عرضه کالا برای انتخاب عرضه کنندگان بالقوه ، انتخاب شرکای تجاری ارجح و مفاهیم مربوط به محصول نهایی، ارزیابی تاثیر محصول بر محیط و برنامه ریزی و توسعه محصول اولیه، انتخاب و ارزیابی طرح های ابتکاری، شناسایی مناطق بهبود در هنگام اجرای طرح های سازگار با محیط زیست، و تجزیه و تحلیل ریسک های مربوط به اجرای طرح های سازگار با محیط زیست.

اگر چه AHP روش مفیدی برای مشکلات MCDM به خصوص هنگامی که ارزیابی های کیفی مورد نیاز است، می باشد اما این روش قادر به پردازش متغیرهای مبهم و نامشخص نیست. در بسیاری از موارد، عدم قطعیت ذاتی در برخی شرایط و مشکلات را نمی توان به سادگی با استفاده از مقادیر و مقیاس های عنوان شده در احتمالات بیان کرد. به عنوان مثال، در زمینه های خاص، انجام یک ارزیابی چرخه کامل زندگی (LCA) در کشورهای عضو اکو ممکن است به دلیل عدم اطمینان در ارتباط با مسائل و عدم وجود داده های علمی ، طراحی امکان پذیر نباشد. برای رسیدگی به این محدودیت AHP برخی از محققان استفاده از منطق فازی را، برای مقابله با پارامترها و اطلاعات نامشخص پیشنهاد می دهند. مزیت عمده ای که برای AHP فازی معرفی شده است، آن را قادر می سازد تا شرح دقیق تری از فرایند تصمیم گیری را در کاربردهای واقعی و عدم قطعیت های غیر معمول ارائه دهد. در بخش بعدی ، ابتدا مشتق ریاضی از AHP و پس از آن، در یک مثال واقعی چگونگی استفاده از AHP ارائه خواهد شد.

فرمول ها و معادلات AHP

در این بخش، مشتق های ریاضی که آورده شده ، با توجه به کارها و بررسی های پروفسور ساعتی (۱۹۷۸، ۱۹۹۰) ارائه شده اند. فرض اساسی این است که هر MCDM را می توان با استفاده از روش سلسله مراتبی با معیارهای کیفی یا کمی متفاوت ایجاد کرد. ساده ترین مورد، انتخاب افراد مناسب جهت ارائه نظریات تخصصی و تصمیم گیری های مربوطه است که در شکل 1 نشان داده شده است.

ساختار اولیه سلسله مراتبی

شکل 1: ساختار اولیه سلسله مراتبی

شکل 1 نشان میدهد که n تناوب از مشکلات تحت عنوان n₁, n₂, n₃, … n_i و همچنین n ضابطه و معیار از تصمیم گیری به صورت C₁, C₂, … C_n نمایش داده می شوند. مهمترین گام در تجزیه و تحلیل AHP انجام مقایسه دو به دو بین معیارهاست. فرض کنید Wij تناوبی وزنی است که معیار i در آن بیشتر از معیار j باشد، و هیچ وابستگی متقابلی بین این معیارها وجود نداشته باشد، و در صورتی که به شکل 1/Wij نوشته شود، تناوب وزنی j بیشتر از i خواهد بود.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP