اثرات زیست محیطی صنعت کاشی

اثرات زیست محیطی صنعت کاشی

فرمت: Pdf   تعداد صفحات: 13

سعید باغشاهی ^۱،۳، علیرضا میر حبیبی ^۲،۳، خشایار بدیعی
۱- عضو هیات علمی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)
۲- عضو هیات علمی دانشگاه علم و صنعت ایران
۳- پژوهشکده صنایع رنگ ایران

چکیده

صنعت سرامیک یکی از صنایعی است که به دلیل وفور مواد اولیه آن در ایران از قدیم الایام مورد توجه هنرمندان و تا حدی صنعتگران ایرانی قرار گرفته است. با پیشرفت های صنعتی که تمام صنایع و از جمله صنعت سرامیک در جهان داشته اند، با منشی سرامیک نیز اهمیت ویژه ای پیدا کرده است و کارخانجات زیادی در یک دهه اخیر در ایران تاسیس شده است. طبیعی است که احمر مسائل زیست محیطی این صنعت مورد توجه قرار نگیرد خساراتی که در دراز مدت به محیط زیست وارد می شود جبران ناپذیر خواهد بود. به همین دلیل در این مقاله سعی شده است تا به موارد آلایندگی این صنعت و روش های پیشگیری از آنها پرداخته شود

واژه های کلیدی: صنعت سرامیک و کاشی، آلاینده ها، جداسازی، محیط زیسته

مقدمه

صنعت سرامیک نیز مانند تمام منابع دیگر که با انتقال و فرآوری مواد اولیه سر و کار دارند. اثرات زیادی بر روی محیط اطراف می گذارد. در واقع یک کارخانه سرامیک سیستمی باز است که از محیط، مواد اولیه، آب، سوخت و الکتریسیته به آن وارد و تحولات و گازهای خروجی، ضایعات جامد و مایع فاضلاب، انرژی حرارتی و دود از آن خارج می شود (شکل ۱) باید ذکر شود که یک کارخانه سرامیک آلایندگی کمتری از بسیاری از منابع دیگر دارد، زیرا بخش قابل توجهی از آلاینده های ایجاد شده در این صنعت به ویژه ذرات جامد را می توان به طور موثر و یا هزینه کمی جدا کرد و از ورود آن به اتمسفر ممانعت کرد. با این وجود مشکلات حاصل را نباید س بک شمرد، به ویژه هنگامی که تعداد زیادی کارخانه در یک ناحیه تجمع داشته باشند. خوشبختانه در اثر اقدامات پیشگیرانه و آگاهی های ارائه شده، آلاینده ها به مقدار زیادی کاهش یافته اند. پیشرفت های تکنولوژیکی یکی از دلایل مهم این امر هستند. برای مثال کوره های رولری پخت سریع انتشار ترکیبات فلوئور موجود در بدنه های رسی و ترکیبات سرب موجود در لعاب ها را کاهش داده است.

اقدامات ضد آلایندگی می تواند در جهت بالا و پایین فرآیند تولید آلاینده ها انجام گیرد اقدامات سمت بالا عبارتند از:

• استفاده از موادی با اثرات محیطی کمتر (متل کاهش پور و دیگر ترکیبات مضر در لعاب)
• استفاده بهینه از سوخت با راندمان احتراقی بالا و درصد سولفور کمتر
• استفاده از فناوری های مناسب (مانند سیستم های انتقال پودر که از انتشار غبار جلوگیری کنند)
• مدیریت مسئولانه فرآیندهایی با اتر جمعیتی بالای مانند آسیاب و شستشوی خط لعاب کاری)
• کنترل مداوم کارآیی فرآیند تولید، به ویژه واحدهای حرارتی (کوره ها، خشک کن ها و اسپری درایرها)

اقدامات سمت پایین عبارتند از:

• نصب سیستم های موثر جدایش آلاینده
• به کار گیری بهترین فناوری های موجود در مرحله طراحی کارخانه
• تحقیق در مورد سیستم های کارآمد برای بخش ضایعات تخلیص شده (ضایعات گازی مایع با جامد)
• تحقیق در زمینه بازیافت ضایعات

باید توجه داشت که اقدامات انجامی نه تنها باید بر روی آلاینده های خاص (غبار، فلور، سرب و بور) بلکه باید بر روی مشکلات جهانی منابع انرژی، اثر گلخانه ای و غیره) نیز متمرکز باشد

آلاینده های مواد اولیه بدنه های سرامیکی

• سیلیس: سیلیس تقریبا در همه جای یک کارخانه سرامیک یافت می شود، زیرا تقریبا تمام مواد اولیه صنعت سرامیک غنی از SiO₂ هستند. اگر ذرات ریز سیلیس وارد ریه شوند می تواند منجر به یک بیماری مزمن (سیلیکوز) شود.
• فلور: فلوئور در کوارتز و فلدسپار (۰/۰۴۲٪-۰/۰۰۰۲). در رس ها زنا (۰/۳٪ ) و در مواد میکایی (تا ۲٪) وجود دارد.
• سولفورها: سولفور به صورت پیریت (FeS_۲) که در بالای ۳۰۰^oC تجزیه می شود و سولفات SO₄^-2 که در بالای ۸۰۰^oC تجزیه می شود، وجود دارد.
• آرسنیک: آرسنیک به مقدار  ppm ۲-۱۵ در بدنه های کاشی برسلانی و تا ۱۵۰ppm در برخی از رنگدانه ها وجود دارد
• کلر: کلر در آب و رس موجود است
• مواد آلی: مواد دارای کربن، هیدروژن و نیتروژن در رس موجود هستند (به صورت بقایای گیاهی و اسید هیومیک)
• افزودنی های آلی: افزودنی های آلی برای کنترل خواص رئولوژیکی به سوسپانسیون مواد اوليه اضافه می شوند

آلاینده های حاصل از لعاب

• فریت ها: فريت ها حاوی سرب، بور و آرسنیک مستند (به مقدار۵۰-۶۰۰ppm)
• لعاب ها و رنگدانه ها: حاوی عناصر متر مختلفی مانند نیکل، کادمیوم، کروم (IV) و نمک های کبالت هستند.
• مواد آلی: تثبیت کننده ها و روانسازها، رزین های وینیلی، کربوکسی متیل سلولز، مایع مورد استفاده در چاپ نوری، حلال ها (گلیکول ها، اتیلن، پروپیلن، پلی گلیکول ها و غیره) نیز در صنعت سرامیک مورد استفاده قرار می گیرند

آلاینده های موجود در گازهای خروجی

این آلاینده بسته به نوع بدنه، لعاب و سوخت مورد استفاده از کوره ها و خشک کن ها متفاوتند. بیشتر آلاینده های گازی در حین فرآیند پخت ایجاد می شوند

• ترکیبات بور: ترکیبات بور در فریت به صورت اسید بوریک وجود دارد که در حین پخت تبخیر می شوند
• ترکیبات آرسنیک: مقدار کمی از آنها در بخارات جدا شده توسط فیلترهای کیسه ای وجود دارد، که گاهی از میزان قانونی بیشتر است. در این صورت مایعات حاصل را باید با کنترل بیشتری دفن کرد.
• ترکیبات آمونیم: ترکیبات آمونیم از مواد آلی حاوی نیتروژن حاصل می شوند. برخی از ترکیبات (مانند NH₄Cl) در دودکش ها رسوب می کنند
• ترکیبات کلر: این ترکیبات عمدتا متشکل از کلریدهایی هستند که در مواد اولیه و عمدتا رس ها وجود دارند.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ ارزیابی اثرات زیست محیطی با رویکرد hse

⇐ روش های ارزیابی اثرات زیست محیطی در پروژه های عمرانی PPT

⇐ اثرات زیست محیطی آلاینده های فاضلاب های صنعتی و روش های کنترل و حذف آنها

⇐ اثرات زیست محیطی لکه‌های نفتی در دریا