آنالیز علت – پیامد حادثه (CCA)

آنالیز علت – پیامد حادثه (CCA)

فرمت: PDF   تعداد صفحات: 8

آنالیز علت – پیامد (cause – conesquence analysis) برای شناسایی و ارزشیابی پیامد رویدادهای ناشی از وقوع یک رویداد اولیه کاربرد دارد. CCA از یک ساختار تحلیلی درختی شکلی که از آن بعنوان دیاگرام پیامد علت نام برده می شود، تشکیل شده است. هدف از این تکنیک پاسخ به سؤالات زیر می باشد:

1. آیا رویداهای اولیه می توانند به یک حادثه منجر شوند؟
2. آیا کنترل های توصیه شده ایمنی سیستم و روش های اجرایی بکار رفته در طراحی سیستم کارایی و کفایت لازم را دارند؟

آنالیز پیامد-علت، متدلوژی ارزیابی ریسکی است که با استفاده از یک ابزار گرافیکی روابط بین پیامدها و علتهایشان را نشان می دهد.

پیش زمینه: تکنیک CCA زیر مجموعه نوع تجزیه و تحلیل خطر طراحی سیستم (SD-HAT) قرار می گیرد. رویداد اولیه به رویدادی اطلاق می شود که می تواند آغازگر رویداد منجر به یک حادثه ناگوار شود.

عموما احتمال پیامدهای مختلفی از رویداد اولیه وجود دارد که به صحت کار سیستم های ایمنی بستگی دارد. CCA ارزیابی ریسک احتمالی از ریسک مرتبط با هر پیامد بالقوه را فراهم می سازد. متد آنالیز پیامد-علت می تواند بعنوان یک مدل، كل مجموعه سیستم را پوشش دهد و با آنالیز تمام زیر سیستم ها، نرم افزارها، روش های اجرایی، شرایط محیطی و خطای انسانی همراه باشد. CCA  می تواند در تمام سطوح مختلف طراحی از فاز طراحی مفهومی تا فاز طراحی دقیق قطعات بکار رود. این تکنیک بصورت موفقیت آمیز در رنج وسیعی از سیستم ها از قبیل صنایع نظامی، هسته ای و صنایع شیمیایی کاربرد دارد. کاربرد CCA در مراحل اولیه فاز طراحی به توسعه دهندگان سیستم این امکان را میدهد که نقاطی که دارای مباحث ایمنی هستند را شناسایی کنند تا در مراحل بعدی اقدامات اصلاحی نداشته باشند و از هزینه های تحمیلی به سیستم بکاهند و همچنین احتمال وقوع حوادث را کاهش دهند. این تکنیک اگر توسط یک فرد با تجربه بکار رود می تواند تمام پیامدهای ناشی از رویداد اولیه را در شکل یک دیاگرام نشان دهد. درک اولیه تئوری آنالیز درخت خطا برای توسعه مدل آنالیز علت – پیامد ضروری بنظر می رسد. با افزایش پیچیدگی سطح سیستم، دانش و تجربه لازم برای اجرای تکنیک های آنالیز پیامد- علت و درخت خطا نیز تغییر می یابد. درک مفاهیم تکنیک آنالیز پیامد- علت بسیار ساده است. کاربرد مؤثر CCA به پیچیدگی سیستم و مهارت آنالیزور بستگی دارد.

تاریخچه:

متدلوژی آنالیز پیامد- علت سال ۱۹۷۰ در آزمایشگاه ملی RISO دانمارک برای قابلیت اطمینان و آنالیز ریسک صنایع هسته ای در کشورهای اسکاندیناوی توسعه پیدا کرد. بعضی از آنالیزورها بر این باورند که این تکنیک بر آنالیز درخت رویداد برتری دارد چون توانایی شناسایی احتمال وقوع پیامدهای ناگوار یک رویداد را دارد.

آنالیز رویداد- پیامد بر پایه تعاریف زیر خواهد بود:

سناریوی حادثه

مجموعه ای از رویدادها که منجر به یک حادثه یا یک رویداد ناگوار میشوند. پیامدها با یک رویداد اولیه آغاز می شوند و بوسیله یک یا چند رویداد میانی پیگیری می شوند.

رویداد اولیه (آغازگر): رویداد آغازگر یک حادثه را رویداد اولیه گویند. رویداد اولیه ممکن است منجر به یک حادثه شود که این اتفاق به میزان موفقیت روش های عملیاتی تعریف شده برای کاهش خطر در یک سیستم بستگی دارد.

پیامد:

پیامد از وقوع مجموعه ای از نقص ها و موفقیت های سیستم ناشی می شود. یک متخصص ایمنی سیستم عموما در ارتباط با پیامدهای منجر به حادثه نگران است در حالی که یک متخصص قابلیت اطمینان از پیامدهای غیر قابل دسترسی نگرانی دارد.

رویداد میانی:

در این مرحله رویدادهای نقص و موفقیت از روش های پیشگیرانه مهندسی ایمنی برای وقوع رویداد اولیه تعریف می شوند. اگر یک رویداد میانی کنترل شود منجر به توقف سناریوی حادثه می گردد.

ارزیابی ریسک احتمالاتی:

روش آنالیز جامع، سازمان یافته و تحلیلی برای شناسایی و ارزیابی ریسک در سیستم های فنی و پیچیده می باشد. شناسایی دقیق همراه با ارزیابی سناریویهای حادثه با آنالیز کمی یکی از اهداف آنالیز ریسک احتمالاتی است.

تئوری:

شناسایی و توسعه سناریوهای حادثه از مفاهیم اساسی و مهم در اجرای CCA می باشند. این تکنیک بسیار شبیه تکنیک آنالیز درخت خطا میباشد. به لحاظ تئوری، در گام اول بایستی تمام رویدادهای آغازین که دارای اهمیت ایمنی هستند شناسایی شوند و سپس CCA در ارتباط با هر یک از این رویدادها صورت پذیرد. دیاگرام علت- رویداد از مدل های توالی رویداد که شامل رویداد آغازین، میانی و احتمال شکست یا موفقیت هر یک از اشکال ایمنی طراحی شده برای پیشگیری از پیامدهای ناگوار تشکیل می شود.

مفهوم سناریوی حادثه

شکل 1: مفهوم سناریوی حادثه

متدلوژی:

سیستم های پیچیده معمولا از قطعات مختلف، سیستم های افزونه و سیستم های ایمنی تشکیل شده اند. بسیاری از مواقع مدل سازی یک سیستم با درخت خطا سخت و طاقت فرسا می باشد بنابراین مطالعات آنالیز ریسک احتمالاتی برای رفع این مشکل ترکیبی از دیاگرام های درخت خطا دیاگرام ها علت – رویداد را پیشنهاد میدهند. مدل های دیاگرام علت – رویداد سناریوهای حادثه و مدل درخت های خطا برای بدست آوردن احتمال نقص این زیر سیستم ها بکار می روند. سناریو حادثه می تواند پیامدهای مختلف را براساس اینکه کدامیک از تجهیزات دارای نقص و کدامیک دارای عملکرد صحیحی هستند را در برداشته باشد.

برگه ی کاری آنالیز علت – رویداد:

دیاگرام علت – رویداد، برگه کاری این تکنیک به شمار می آید. شکل زیر نمونه ای از این دیاگرام را نشان میدهد که از رویداد اولیه شروع می شود و به پیامد ختم می گردد.

مفهوم آنالیز علت – رویداد

شکل 2: مفهوم آنالیز علت – رویداد

جدول 1 مراحل اصلی فرآیند آنالیز علت- رویداد را نشان میدهد. این فرآیند شامل شناسایی و ارزشیابی توالی رویدادهایی است که بعد از وقوع یک رویداد اولیه رخ می دهند.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ تکنیک آنالیز خطر بنت پین (BPA)

⇐ روش های آنالیز خطر