آموزش ایمنی و آتش نشانی به کودکان و نوجوانان

آموزش ایمنی و آتش نشانی به کودکان و نوجوانان

با توجه به آمار حوادث مربوط به کودکان، اهمیت آموزش ایمنی به کودکان به خوبی نمایان می باشد. گاهی خود کودکان حادثه ساز بوده و گاهی قربانی سهل انگاری یا نا آگاهی بزرگسالان می شوند!

در آموزش ایمنی کودکان، هدف را بر روی دو اصل بنا نهاده ایم:

• آشنایی کودکان با اشتباهات و کنجکاوی های کودکانه که سبب حادثه می شوند.
• آشنایی کودکان با بی احتیاطی ها و بی توجهی بزرگ ترها نسبت به ایمنی و رابط قرار دادن کودکان برای آگاه کردن والدین.

با جمع آوری مختصری از آمار حوادث مربوط به کودکان در کنار آموزش کودکان با شیوه های نوین در حوزه های ایمنی، امنیت و سلامت اطلاع رسانی در مورد آمار و شدت حوادث کمی از خلا پژوهش در این زمینه را کمرنگ می سازد.

همه ساله در سراسر جهان کودکان بسیاری در اثر حوادث مختلف مصدوم شده یا جان خود را از دست می دهند.

آمارهای جهانی مربوط به آتش سوزی ها

• 32 درصد از آتش سوزی های خانگی و 9 درصد از مرگ های در اثر آتش سوزی به عامل پخت و پز مربوط می شود .
• 51 درصد از آتش سوزی های خانگی و 52 درصد از مرگ های مربوط به آن در اثر استفاده غلط از وسایل گرمازاست.
• 9 درصد از آتش سوزی های خانگی و 51 درصد از مرگ های مربوط به آن در اثر استفاده نادرست از لوازم برقی است. آبگرمكن، عامل 7 درصد از آتش سوزی های خانگی و 4 درصد از مرگ های مربوط به آن است .
• 1 درصد از آتش سوزی های خانگی و 32 درصد از مرگ های مربوط به آن، ناشی از سیگارهای نیمه خاموش اند .
• عامل 1 درصد از آتش سوزی های خانگی و 2 درصد از مرگ های ناشی از آن، شمع های زیبای در حال سوختن است .
• کودکان باعث 1 درصد از آتش سوزی های خانگی و 8 درصد از مرگ های ناشی از آن هستند .

آمار حوادث مختلف در ایران :

به گفته رییس اداره آموزش و پژوهش اورژانس کشور 41 درصد مرگ و میرهای کودکان زیر 19 سال به سوانح مرتبط است.

• حوادث ترافیکی 29 درصد
• ضربه یا برخورد 28 درصد
• سقوط 13 درصد
• سوختگی 5.5 درصد
• مسمومیت 5.2 درصد
• خشونت و خودآزاری 7 درصد
• گزش جانواران زهری 2 درصد
• برق گرفتگی و غرق شدگی نیز بخش محدودی از فوت شدگی های کودکان زیر 19 سال را تشکیل می دهد .
• سیب دیدگی حین ورزش 10 درصد

شایع ترین سوانح هنگامی اتفاق میافتد که کودکان در خانه هستند و معابر ترافیکی 40 درصد مکانهای رخداد حوادث را شامل می شوند.

اماکن آموزشی همچنین تفریحی و ورزشی هر یک با 3.5 درصد میزان مشابهی را به خود اختصاص داده 2.7 درصد حوادث برای این کودکان در اماکن عمومی رخ می دهد.

آمار حوادث 2 دهه گذشته :

• تصادفات 53.87 درصد
• سوختگی ها 24.29 درصد
• برق گرفتگی 3.91 درصد
• غرق شدگی 4.19 درصد
• سقوط از ارتفاع 3.77 درصد
• مسمویت 2.71 درصد
• بلع جسم خارجی 3 درصد

نقش آموزش در کاهش حوادث کودکان:

بر طبق آمارهای ارائه شده توسط نهادهای مختلف مشخص می شود که آموزش به کودکان نقش بسزایی در کاهش آمار حوادث مختلف داشته است و باید توجه داشت که نوع آموزش ها تاثیر بسزایی در تاثیر پذیری کودکان دارد.

سن کودکان، شرایط محیطی و نوع زندگی، حالات روحی و روانی و بسیاری عوامل دیگر در نوع آموزش ها دخیل هستند و لازم است مربی آموزشی با در نظر گرفتن این عوامل به کودکان آموزش دهد .

نمایی کلی از عناوین آموزشی مربوط به حوزه ایمنی و آتش نشانی برای کودکان دبستان تا نوجوانان

• آشنایی با خطرات موجود در خانه، مدرسه و مسیر رفت و آمد آنان
• کودکان باید بدانند چه کارهایی ایمن و چه کارهایی نا ایمن است (تشخیص راه های پیشگیری از بروز حوادث)
  به طور مثال:
  بازی با وسایل برقی، استفاده از کبریت و وسایل آتش زا، شناخت منبع های تولید حرارت در محیط اطراف و توجه به کامل نشدن مثلث آتش برای پیشگیری از آتش سوزی ها، نحوه عبور از خیابان و اهمیت رعایت مقررات ایمنی، گیرکردن پایشان میان نرده های پل جوی ها، عبور نکردن از
  کنار ساختمان های نیمه ساخته و داربست ها، موارد درست یا اشتباه استفاده از آسانسور، خطرات در موقعیت ها و مناسبت های خاص مانند چهارشنبه سوری و …
• آشنایی با نحوه مقابله و رفتار صحیح هنگام بروز حوادث و کسب مهارت خود امدادی

شرح انواع حوادث و نکاتی برای پیشگیری از به وجود آمدن حوادث

یادآوری: کودکان دارای مهارت انتقال اطلاعات می باشند و شرح چگونگی به وجود آمدن حادثه به زبان ساده می تواند راه ارتباطی خوبی برای آگاهی خانواده باشد

• گیرکردن اعضای بدن: عبور ندادن سر از میان نرده های پنجره یا راه پله ها
• گیرکردن انگشتانشان میان قطعات اسباب بازی ها و اجسام مختلف
• گیرکردن انگشتر یا قطعات فلزی در انگشتان
• آسانسور و استانداردهای آن به زبان ساده (دلیل وجود آینه آسانسور و اهمیت آن برای پیشگیری از حادثه سقوط در چاه آسانسور، وجود دو درب برای آسانسور، توجه به تابلوی ظرفیت آسانسور و …)
• بازی نکردن با دکمه ها، تنها سوار نشدن کودکان درون آسانسور، بالا و پایین نپردین در آسانسور، نترسیدن موقع گیرکردن در آسانسور و آگاهی در مورد این که هوای آسانسور تمام شدنی نیست و احتمال خفگی وجود ندارد، مطلع کردن همسایه ها و درخواست کمک از نیروهای امدادی آتش نشان و عدم دخالت مردم عادی، خودداری از نگه داشتن دست جلوی چشمی درب آسانسور
• آوار: رعایت سکوت در محل حادثه، عبور نکردن از روی آوار و دور بودن از محل حادثه
• آتش سوزی: شناخت عواملی که منجر به بروز حریق می شود و توضیح کامل، ساده و قابل فهم از ضلع حرارت و راه های تولید حرارت که در نهایت سبب تولید آتش می شود.
• آتش سوزی های مرتبط با برق: جداکردن وسایل از برق زمانیکه به آنها نیازی نیست، متصل نبودن شارژرهای بدون استفاده به برق، عدم اتصال چندین وسیله برقی به یک پریز، عبور ندادن سیم های برق از زیر وسایل، استفاده از 3 راهی های استاندارد، قطع برق هنگام خروج از منزل به مدت طولانی به جز یخچال و فریزر
• پناه گیری صحیح در زمان آتش سوزی، نحوه حرکت در دود هنگام وقوع آتش سوزی، عدم تجمع در محل آتش سوزی و عدم استفاده از آسانسور هنگام بروز آتش سوزی ها
• چاه: توجه به تغییر حالت موزاییک ها و یا کفپوش محل، نزدیک نشدن به دهانه چاه و کمک خواستن فوری از نیروهای امدادی
• برق گرفتگی: نزدیک نشدن به سیم های آزاد و بدون پوشش و لمس نکردن آن ها، خودداری از خاموش و روشن کردن وسایل برقی یا کلید برق با دست خیس، دور بودن از کابل ها و تیرهای برق هنگام بازی، انتقال آگاهی به خانواده در جهت تست برقدار بودن وسایل با پشت دست، لمس
  نکردن فرد برق گرفته زمانیکه به جریان برق متصل است، اطمینان از عدم اتصال سیم ارت به لوله آب و گوشزد کردن کمک خواستن از اهل فن هنگام نیاز به تعمیرات برقی
• مسمومیت با گاز منوکسید کربن: کودکان هوشمندی و توجه بالایی را در چک کردن مواردی مانند رنگ شعله بخاری یا گوشزد کردن چک کردن مسیر لوله دودکش و داغ بودن لوله توسط بزرگترها دارند، هم چنین هشدارهای خوبی را در خصوص بروز علایم مربوط به گاز گرفتگی می توانند در خانواده ذکر کنند.
• مزاحمت حیوانات: برای کودکان جالب است که بدانند حیوانات نیز مانند انسان ها نیازمند کمک می باشند و آتش نشانان دوستدار حیوانات هستند و به آنها آسیب نمی رسانند، درصورت مشاهده حیوانی که به کمک نیاز دارد و یا اینکه ایجاد مزاحمت می کند میتوانند با شماره 125 تماس بگیرند.

رفتار و واکنش صحیح در مقابل هر یک از حوادث :

• لازم است کودکان بدانند که در زمان بروز هریک از حوادث مهمترین عامل حفظ خونسردی و تماس با شماره 125 است و تمرین تماس فرضی با سامانه 125 و طی کردن مراحل اعلام نوع حادثه و آدرس دهی برای کودکان جالب و به یاد ماندنی خواهد شد.
• لازم است کودکان بدانند که افراد عادی به دلیل نداشتن تجهیزات، تخصص و مهارت کافی توانایی امدادرسانی در حوادث را ندارند و هرگونه اقدام از جانب آنها ممکن است منجر به وخیم تر شدن اوضاع گردد .
• کودکان باید آدرس دقیق محل زندگی و مدرسه خود (اسم میدان، خیابان ها و کوچه ها) را بدانند تا در مواقع ضروری بتوانند آدرس صحیح محل حادثه را در اختیار امدادگران قرار بدهند، نکته مهم در آدرس دهی توجه به نشانه شاخص محل می باشد .

آموزش تکمیلی با هدف قوی کردن حواس برای تشخیص حوادث

کودکان باید بتوانند از حواس خود به خوبی استفاده کنند، خوب ببینند، خوب بشنوند و حس بویایی خوبی داشته باشند. مانند شنیدن صدای چکه کردن آب و جلوگیری از حادثه آبگرفتگی منزل، بوی سوختگی که احساس می شود و می تواند از آتش سوزی بزرگی جلوگیری کند، استشمام بوی گاز و اقدام به موقع برای قطع جریان اصلی گاز و یا دیدن نا ایمنی های محیط اطراف و پیشگیری از حوادثی مانند سقوط در چاه یا گیر کردن پا و …

آموزش با هدف فرهنگ سازی برای همکاری با نیروهای امدادی

در این زمینه نیز کودکان می توانند رابط خوبی بین مربیان و خانواده باشند، به طور مثال:

• گوشزد کردن عکس العمل صحیح هنگام دیدن ماشین های آتش نشانی که به محل حادثه می روند و انتقال خودرو به سمت راست و باز کردن راه عبوری برای امدادگران
• پارک نکردن خودروها جلوی شیرهای هیدرانت
• عدم تجمع اطراف محل حادثه و ایجاد اختلال در امر امداد رسانی
• یکی از نکات مهمی که لازم است بدانند این است که خدمات آتش نشانانی کاملا رایگان است و این که تمام ساعات شبانه روز و ایام تعطیل نیز آماده کمک رسانی به حادثه دیدگان هستند.
• هنگام اعلام حادثه به شماره 125 نیروهای آتش نشان با سایر گروه های امدادی مانند پلیس، اورژانس، امداد آب، برق و گاز هماهنگ شده و درصورت نیاز به محله حادثه اعزام می شوند.
  آگاهی خود کودکان از:
• عدم تماس دروغین با 125 و پیامدهای مزاحمت برای شماره های امدادی در آسیب رسیدن به افراد حادثه دیده واقعی
• آشنایی کودکان با لباس و تجهیزات آتش نشانان سبب می شود که در زمان بروز آتش سوزی و یا حوادث مختلف به دلیل ظاهر عجیب آنها نترسیده و خود را مخفی ننماید و به آتش نشانان به عنوان یک دوست آشنا اعتماد کنند .

این مطلب برورسانی شد و آموزش آتش نشانی به کودکان 3 تا 5 سال پیوست شد.

حتما بخوانید:

⇐ ارگونومی کودکان در امنیت وسایل بازی

⇐ کوله پشتی عامل آسیب ستون فقرات و کمردرد در کودکان