آشنایی با نظام سلامت در ایران

آشنایی با نظام سلامت در ایران

فرمت: Pdf   تعداد صفحات: 17

اهداف یادگیری پس از مطالعه این فصل، انتظار می رود فراگیر بتواند

1. نظام سلامت را تعریف نماید.
2. اهداف نظام سلامت را بیان کند.
3. کارکردهای نظام سلامت در ایران را تشریح کند.

مقدمه

بیش از چهل سال پیش لودویک فون برتالانجی، «نظام» یا «سیستم» را مجموعه ای از اجزا و رابطه های میان این اجزا دانست که برای برآوردن هدفی مشخص گرد هم آمده اند (۱). در نظام سلامت این هدف، فراهم ساختن و نگهداری یا ارتقای سلامت مردم و محیط است. اجزای نظام سلامت بی شمارند: افراد سالم و فرد و خانواده و اجتماع بیمار و ارائه کنندگان خدمات در بخش های عمومی و خصوصی تا سیاست گذاران و شرکت های تولید و توزیع دارو و تجهیزات پزشکی، نهادهای تأمین مالی، عوامل اجتماعی مؤثر بر سلامت و غیره. اما برای آنکه تعیین محدوده نظام سلامت در میان این اجزای پراکنده آسان تر باشد، سازمان جهانی بهداشت در گزارش سال ۲۰۰۰ خود این معیار را پیشنهاد کرده است (۲): «همه سازمانهایی که هدف اصلی آنها بازگرداندن سلامت یا ارتقای آن باشد جزئی از نظام سلامت را تشکیل میدهند». با این تعریف ممکن است نتیجه کار آموزش و پرورش با صدا و سیما بر سلامت اثرگذار باشد او هست اما آموزش و پرورش و صدا و سیما در نظام سلامت جای نمی گیرند زیرا هدف اصلی آنها تأمین سلامت نیست.

اهداف نظام سلامت

سازمان جهانی بهداشت برای نظام های سلامت بدون در نظر گرفتن انواع مختلف آنها سه هدف می شناسد (۳). هدف غایی، ارتقای سلامت جامعه است. سلامت جامعه را نیز همانند سلامت یا بیماری فرد می توان اندازه گرفت. به عنوان مثال طول عمر یا امید به زندگی از شاخص های بارز سلامت جامعه است. اگر کوشش های نظام سلامت همسو، همه جانبه و منطقی باشد سرانجام اثر آن به صورت کاهش بیماری و مرگ و افزایش امید زندگی ظاهر می شود. برای اینکه ارتقای سلامت مردم و محیط میسر شود دو هدف جنبی نیز باید به دست آید: پاسخگویی و مشارکت عادلانه مالی.

پاسخگویی به معنای برآوردن توقعات غیر پزشکی کسانی است که به نظام سلامت رو می آورند. توقعاتی مانند پاکیزگی محیط و وسایل، احترام به مراجعه کننده، حفظ حریم، رازداری و دادن فرصت تصمیم گیری به بیمار برای برخورد با بیماری. بارها دیده ایم که مردم، تنها به سبب پاکیزه نبودن مراکز دولتی یا ازدحام مراجعان و رعایت نشدن حق و حرمت افراد، ترجیح داده اند از خدماتی که در بخش دولتی نظام سلامت فراهم است استفاده نکنند.

منظور از مشارکت عادلانه مالی این است که مراجعه به نظام سلامت سبب هزینه های کمرشکن نباشد. ممکن است این توقعی برحق از سوی نظام سلامت باشد که مردم بخشی از هزینه های خود در نظام سلامت را عهده دار شوند و بپردازند. وقتی مراجعه کننده به نظام سلامت، از بیمه پزشکی مناسب و حمایت گر برخوردار باشد این توقع با پرداخت حق بیمه و برخی پرداخت های دیگر به صورت مشارکت مالی مردم برآورده می شود.

کشورهای جهان در برابر این سه هدف، سازماندهی های خاص دارند و این سبب می شود که برخی از نظام های سلامت متمول از عهده درمان بیماران برآیند و گروهی دیگر سلامت مردم و محیط را تأمین کنند و ارتقا دهند و افراد و خانواده ها را از مخاطرات هزینه های سلامت مصون دارند.

کارکردهای نظام سلامت

سازمان جهانی بهداشت معتقد است نظام های سلامت برای دست یافتن به ۳ هدف یادشده، ۴ وظیفه یا کارکرد در پیش دارند: تدارک خدمات، تأمین منابع، تأمین مالی و تولیت.

تدارک خدمات:

تدارک خدمت و مراقبت سلامت آشکارترین و چشم‌گیرترین کارکرد نظام سلامت است. تدارک خدمات آیینه و معرف نظام سلامت است. نظام های خوب سلامت تنها به ارائه خدمت درمانی بسنده نمی کنند بلکه با آموزش بهداشت و پیشگیری مناسب، بر بیماریها و عوارض آنها پیشی می گیرند.

تأمین منابع:

پیش نیاز تدارک خدمت، تأمین منابع انسانی و تجهیزات و وسایل کار است که سبب می شود درون‌دادهای مدیریت (مانند فضای کار، تجهیزات، وسایل و نیروی انسانی) در اختیار قرار گیرد. صرف نظر از مواردی مانند منابع انسانی که در آن نیروی انسانی پزشکی به وسیله خود نظام سلامت تربیت می شود منابع این کار کرد معمولا در بیرون از حوزه اختیار نظام سلامت تولید میشود و به همین سبب تأمین بموقع و کافی آنها نیازمند برنامه ریزی و دوراندیشی است.

تأمین مالی:

تأمین منابع خود وابسته به تأمین مالی است. اگر پشتوانه مالی در میان نباشد نه فضا و نه تجهیزات و وسایل و نیروی انسانی فراهم خواهد شد. تأمین مالی سه بخش مشخص دارد: گردآوری در آمد، انباشت و توزیع مخاطره مالی و تخصیص درآمد به منظور خرید خدمت.

گردآوری درآمد:

گردآوری در آمد از راه های گوناگون میسر می شود که عبارتند از: مالیات عمومی، حق بیمه هایی که بیمه شدگان می پردازند و پرداخت هایی که مردم در جریان استفاده از خدمات به طور مستقیم از جیب خود می پردازند. در برخی از کشورها، بخشی از منبع درآمد نظام سلامت را کمک های خارجی تشکیل میدهد.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ نظام جامع آموزش و ارتقای سلامت در محل کار

⇐ ساختارهای مدیریت و کاهش خطر بلایا در ایران

⇐ مبانی مدیریت و کاهش خطر بلایا