آزمون مهندسی حرفه ای

آزمون مهندسی حرفه ای

مقدمه:

فارغ التحصیلان دانشکده های مهندسی که در مؤسسه ای دولتی و یا خصوصی، بزرگ و کوچک حرفة فنی خود را شروع می کنند اغلب بدون مقدمه و یا با آموزش کوتاهی به کار گمارده می شوند. پس از گذشت چند سال در سطح فناوری مؤسسه، در امور روتینی تبحر پیدا می کنند و سطح تبحر آنها اغلب در حد خواست کارفرما می باشد. از درس های آموخته در دانشکده استفاده اندکی می نماید و پس از مدتی بیشتر آنها را فراموش می کنند. این قبیل مهندسان اگر مجبور به تعویض شغل شوند که همان تخصص قبلی مورد نیاز نباشد، دوباره و به سختی باید حرفه جدید را شروع کنند.

در صنایع بزرگ ایران مانند نفت و گاز، فولاد و ذوب فلزات، شبکة به هم پیوسته الکتریکی، خودروسازی و همچنین صنایع پائین دستی، اغلب مهندسان برای حرفه های تخصصی در حد کارهای روزمره فنی تربیت می شوند که گاهی هم با ارائه دوره های آموزشی فشرده تخصصی همراه است.

بسیاری از مهندسان علاقه مند به نوآوری و استفاده شخصی تر از زحمات خود، به صورت شخصیت حقیقی و یا در شرکت های کوچک چند نفری مشغول به کار فنّی می شوند. این مهندسان باید دارای دانش جامعی از علوم و فنون مربوط به رشته خود باشند تا بتوانند مسائل بسیار مهم و فنی حرفه خود را تجربه و تحلیل نمایند و میزان استفاده از افراد دیگر و تخصص های خاص را درست ارزیابی نمایند و آنها را به طور موردی به کمک بگیرند. این افراد بایستی علاوه بر دانش عمیق در رشته و گرایش خود (که در آن حداقل با درجه کارشناسی هستند)، دانش جامعی از علوم پایه، علوم فنی مشترک در رشته های مهندسی را نیز داشته باشند .

کشورهای صنعتی پیشرفته، به منظور سنجش این کارآئی در رشته های اصلی مهندسی، ضرورت برگزاری آزمون مهندسی حرفه ای را توسط مؤسسات دولتی و یا NGO ها مطرح نموده اند. آزمون مهندسی حرفه ای یک آزمون جامع مهندسی در گرایش های اصلی آن رشته است که شرح مفصل تر آن در بخش های بعدی خواهد آمد . بحمداله با همکاری تعدادی از انجمن های مهندسی و پس از انجام هماهنگی های لازم با سازمان سنجش آموزش کشور، اولین دوره آزمون مهندسی حرفه ای برای چندین رشته مهندسی، در روزهای 23 و 24 و 25 خردادماه سال 1386، به نحو مناسب و مطلوبی برگزار شد.

آزمون مهندسی حرفه ای چیست؟

چرا مهندسی حرفه ای لازم است؟

چه کسی می تواند مهندس حرفه ای بشود؟

اخذ گواهی نامه مهندسی حرفه ای چه سودی دارد؟

پیشینه آزمون مهندسی حرفه ای

در سال 1907 در شهر وایومینگ کشور آمریکا اعلام گردید افراد متخصصی که می خواهند کار مهندسی انجام دهند باید ثبت نام کرده و طبق شرایط و ضوابطی کفایت آنان به اثبات برسد. ثبت نام مهندسین ورزیده از آن تاریخ در کشورهای مختلف رایج شد، تا قوانین بر اقدامات حرفه ای آنان نظارت کند و اجرای آن به واحدهای غیردولتی (NGO) یا انجمن های علمی، صنفی یا حرفه ای سپرده شد. هم اکنون در کشورهای مختلف آمریکا، کانادا، اروپا و حتی آسیا، سازمان ها و ارگان های مختلفی وجود دارند که طبق قوانین و مقرراتی این آزمون را برگزار می نمایند و داشتن این گواهی از شرایط استخدام و یا مجوزی برای انجام پروژه های مختلف مهندسی در کشورشان می باشد.

آزمون مهندسی حرفه ای در ایران

در ابتدای سال 1380، برخی از انجمن های علمی مانند انجمن مهندسین برق و الکترونیک ایران، انجمن مهندسان مکانیک ایران لزوم برگزاری آزمون مهندسی حرفه ای را برای جامعه مهندسی کشور احساس نموده و برای برگزاری اولین آزمون به صورت مستقل اقدام کردند و پس از آن با تشکیل شورایی به نام شورای برنامه ریزی و هماهنگی آزمون مهندسی حرفه ای، متشکل از نمایندگان سازمان سنجش آموزش کشور و 8 انجمن علمی – مهندسی شامل: انجمن مهندسین برق و الکترونیک ایران، انجمن کامپیوتر ایران، انجمن مهندسین متالورژی ایران، انجمن مهندسان مکانیک ایران، انجمن مهندسی معدن ایران، انجمن مهندسی شیمی ایران، انجمن مهندسی صنایع ایران، انجمن مهندسین عمران ایران )که به اختصار انجمن های مادر نامیده می شوند و سایر انجمن های مهندسی بر حسب نوع فعالیت های خود زیرمجموعه این انجمن ها قرار می گیرند ) فعالیت خود را بطور جدی آغاز و بطور مستمر پیگیری نمودند.

اهم اهداف شورای برنامه ریزی و هماهنگی آزمون مهندسی حرفه ای در ذیل بیان شده اند:

1. سیاست گذاری و برنامه ریزی برای برگزاری آزمون مهندسی حرفه ای
2. هماهنگ کردن اهداف برگزاری آزمون مهندسی حرفه ای در انجمن های مهندسی
3. برنامه ریزی برای استانداردسازی آزمون مهندسی حرفه ای
4. علاقه مند کردن مهندسان کشور به ارتقای سطح توانایی خویش

1- آزمون مهندسی حرفه ای چیست؟

مهندسی حرفه ای چیست

با توجه به موارد ذکر شده و بطور خلاصه آزمون مهندسی حرفه ای یک آزمون جامع در یک رشته می باشد. لذا آزمون مهندسی حرفه ای یک آزمون تخصصی و یک محدوده باریک علمی و فنی خاص مهندسی نیست و هم چنانکه ملاحظه می شود دو ویژگی خاص دارد:

• ارزیابی جامع دانش مهندسی
• قابلیت بکارگیری دانش و خلاقیت در حل مسائل مهندسی

2- چرا مهندسی حرفه ای لازم است؟

در کشورهای صنعتی پیشرفته، جامعه بایستی به کیفیت محصولات تولیدی و همچنین دانش و تخصص کسانی که در تهیه محصولات نقش داشته اند، حداقل اطمینان را داشته باشند و مهندسان با امضاء مدارک فنی و یا ارائه مستندات مطالعات مربوطه، این اطمینان را به جامعه عرضه کنند. این مستندات به خصوص در مواردی که خدمات به طور فردی به جامعه ارائه می شود، بارزتر است .

در کشور ما در امر ساختمان سازی که در واقع یک محصول فراگیر و مورد نیاز جامعه است، سازمان نظام مهندسی ساختمان چنین نقشی را ایفا می نماید. در صنعت ساختمان سازی که فناوری مشخص و تخصص های محدود وجود دارد و برای هر ساختمان که می تواند جداگانه ساخته شود یک نظام مهندسی را می توان تعریف کرد تا با تدوین آئین نامه های مربوط و برگزاری آزمون های خاص مهندسی مهندسان را در مسیر تخصصی شدن آنها هدایت کند. اثرات این آزمون ها در بالا رفتن کیفیت این محصول روز به روز بیشتر نمایان می شود. در بقیه محصولات مورد استفاده جامعه از وسائل و تجهیزات آشپزخانه گرفته تا فضا و دریا و سایر فناوری ها، طیف گسترده ای از خدمات عرضه می شود. بنابراین به منظور امکان ارایه خدمات با کیفیت مناسب و اقتصادی بودن محصولات و خدمات، لازم است استانداردهایی تدوین شود که رعایت این استانداردها در ساخت و تولید محصولات و فرآورده ها، الزامی باشد .

اکنون نقش مهندس حرفه ای به خوبی نمایان می شود و حداقل اطمینان را به دریافت کننده خدمت (مصرف کنند) و یا تولید کننده محصول (صاحبان صنعت) می دهد، که مسائل مختلف طراحی و ساخت توسط فردی با اطلاع از کلیه موارد مؤثر در طراحی و تولید مدنظر قرار گرفته است. البته در کنار مهندس حرفه ای، لزوم وجود مهندس و یا پژوهشگری که مورد خاص و زمینه تخصصی باریکی را مطالعه و محاسبه می کند، به قوّت خود باقی است.

مهندسان حرفه ای پس کسب تجارب لازم، افراد مناسبی برای سرپرستی فنی پروژه ها، یا سرمهندسی، تجزیه و تحلیل تکنولوژی های تولید، طراحی های مفهومی (Concept design) ، سرپرستی طراحی محصولات جدید و امکان سنجی ساخت آنها و نیز مدیریت فنی پروسه هایی که گرایش های مختلف مهندسی را در بر می گیرد و بسیار کارآمد خواهند بود، می باشند .

چه کسی می تواند مهندس حرفه ای بشود؟

فردی می تواند مهندس حرفه ای شود که دارای شرایط زیر باشد:

1. حداقل دارای دانشنامه کارشناسی مهندسی در یکی از رشته های گروه فنی و مهندسی، از دانشگاه های معتبر و مستقل باشد.
2. حداقل دارای 4 سال تجربه کاری در زمینه مربوط به رشته مهندسی کارشناسی خود باشد.
3. در امتحان دروس پایه مهندسی (FE (Fundamentals of Engineering قبول شود.
4. در امتحان دروس تخصصی (PE (Principles and Practice of Engineering که شامل دو مرحله گسترده Breath (مشترک بین گرایش ها) و عمیق تخصصی هر گرایش Depth، حداقل های لازم را کسب نماید.

مبانی آزمون مهندسی حرفه ای بطور شماتیک در جدول 1 نشان داده شده است.

جدول 1: نمودار آزمون های FE و PE به همراه زمان های مربوطه

لازم به ذکر است که امتیاز برای قبولی در هر یک از امتحان های FE و PE (شامل PE1 و PE2) کسب حداقل %60 جمع امتیازات هر امتحان می باشد. سؤالات آزمون ها به ویژه قسمت اول و دوم آزمون PE)  PE1 و PE2) در جدول 1 طوری طراحی شده است که صرفاً با دانش کلاسیک فراگرفته شده از دانشکده قابل پاسخگویی نمی باشد. بنابراین افرادی که دارای تجربه کاری مؤثر و ملموس با مسائل مهندسی در عمل هستند و آمادگی مباحث تئوری و نظری خود را در حد مورد نیاز حفظ نموده اند، به خوبی از پاسخ دادن به سؤالات بر خواهند آمد. تلاش بر این است تا در سال های آینده در انجمن ها، کلاس های آموزشی برای آمادگی آزمون PE برگزار شود تا داوطلبان با آشنایی بیشتری در امتحان شرکت کنند.

4- اخذ گواهی نامه مهندسی حرفه ای چه سودی دارد؟

در تصمیم گیری های حساس فنی، تعیین فناوری های لازم در یک پروسه، قابلیت های علمی – فنی و کارایی، تجربه و خلاقیّت و تحلیل افراد، نقش اساسی دارد. همچنین بررسی پارامترهای مختلف خواص و رفتار مواد در شرایط مختلف کاری، چگونگی کسب ضمانت دوام و کیفیت عملکرد محصول نیز به نوبه خود از اهمیت لازم برخوردارند.

اغلب کارفرمایان برای تعیین و همچنین اطمینان از عملکرد یک مهندس در یک مسئولیت فنی و حسّاس، نیاز به مطالعه فراوان دارند. به عبارت دیگر آنها صرفاً نمی توانند در اینگونه موارد، به مدارک و یا معدل، مصاحبه، توصیه و … تکیه نمایند. دارندگان گواهی مهندسی حرفه ای با ارائه گواهی مذکور به کارفرمایان می توانند اطمینان خاطر بیشتری برای ایشان فراهم نمایند. این افراد قابلیت های شخصی خود را عملاً بعد از اتمام تحصیلات دانشگاه و پشت سر گذاشتن چند سال کار و تجربه به وسیله آزمونی که توسط یک سازمان معتبر ملی برگزار شده است محک زده و گواهی مربوطه را نیز اخذ نموده اند. با گذشت زمان مشخص خواهد شد که مهندسان حرفه ای مسلماً شانس بیشتری برای استخدام در مؤسسات بزرگ نسبت به رقبای هم ارز خود خواهند داشت. بدیهی است این افراد در کارهای فردی و با تشکیلات کوچک نیز بسیار موفق تر خواهند بود از کسانی که این مرحله را نگذرانیده اند. آمارهای مربوط به دستمزد مهندسان در برخی کشورهای توسعه یافته نشان می دهد که مهندسان حرفه ای از همکاران هم رشته خود، دستمزد سالیانه ی بیشتری دریافت می کنند.

مسلماً در ایران نیز پس از گذشت چند سال که ارزش اجتماعی و اقتصادی این گواهی نامه برای کارفرمایان مشخص می شود، به تدریج چنین خواهد شد. به سادگی می توان پیش بینی کرد که در آیند ة حرفه ای ایران، شرکت های مهندسی و تولیدی یقیناً برای گزینش در مسئولیت های حساس و کلیدی خود، خواستار گواهی نامه مهندسی حرفه ای از متقاضیان خواهند بود. این جاست که آزمون مهندسی حرفه ای به هدف خود، یعنی تعالی و کسب مستمر دانش های فنی و ارتقاء خلاقیت در مهندسان رسیده و چرخ تولید ملی را دقیق تر، روان تر و با صرفه تر از گذشته به حرکت در خواهد آورد.