آزبست چیست؟ کاربرد و عوارض ناشی از آن
آزبست چیست؟ کاربرد و عوارض ناشی از آن
آزبست چیست؟ کاربرد و عوارض ناشی از آن
آزبست نام گروهی از ترکیب‌های معدنی منیزیم و سیلیسیوم است که اغلب در طبیعت به صورت الیاف معدنی و سنگ یافت می‌شود. این مواد به خاطر مقاومت زیادی که در برابر گرما و آتش دارند به عنوان مواد نسوز بکار می‌روند.
بیشترین میزان مصرف آزبست در جهان مربوط به آزبست سیمان و استفاده از محصولات سیمان درکارهای عمرانی می باشد. بنابراین می‌توان گفت که میزان عرضه و تقاضا در جهان در درجه اول به میزان فعالیت های عمرانی و تقاضای این صنعت جهت محصولات سیمان آزبست وابسته است ، ولی درمورد آزبست به دلیل مخالفت های روز افزون جهانی و رشد آگاهی های عمومی و نیز به لحاظ بیماری زا بودن این ماده معدنی، روند جهانی وعرضه و تقاضا با کاهش قابل ملاحظه ای مواجه خواهد بود.
تعطیلی بسیاری ازمعادن آزبست دنیا را می‌توان موید این مطلب دانست .عمده تولید آزبست در ایران معدن حاجات نهبندان می‌باشد و معادن دیگر که غیر فعال هستند بسته به نیاز کشور و شرایط زمانی و مکانی به تولید آزبست مبادر می ورزند.
کاربردهای آزبست هم اکنون در صنعت
- از آزبست برای مصارف زیر استفاده می‌شود:
- عامل افزایش مقاومت سیمان در لوله‌های سیمانی و قطعات پوششی سقفی.
- عامل افزایش دهنده نقطه اشتعال در منسوجات و محصولات کاغذی.
- عامل افزایش مقاوت لنت‌های ترمز و کلاچ در برابر سایش.
مهم‌ترین فرآورده های آزبستی به شرح زیر هستند:
- محصولات آزبستی سیمانی: شامل لوله‌های آزبست سیمانی، ناودانی و صفحات ایرانیت، که در صنایع گوناگون بکار می‌روند.
- جامه‌های نسوز: لباس، جلیقه، نمدها و دیگر مواد نسوز.
- کاغذهای آزبستی: از این نوع کاغذها به عنوان پوشش لوله‌ها و عایق های الکتریکی استفاده می‌کنند.
- مواد مالشی و حرارتی: صفحه کلاچ، لنت ترمز، انواع واشر و غیره.
- به عنوان ماده پرکننده: در آسفالت، رنگ شیمیایی، کاشی، پلاستیک. آزبست و سلامت انسان الیاف آزبست می تواند به ذرات بسیار ریز و غیرقابل رویتی تبدیل شود. این ذرات نامرئی که قطر آنها کمتر از 0.5 میکرون است، در هنگام تنفس به اعماق ریه نفوذ می کنند و برای همیشه در آن جا می مانند.
با گذشت زمان این ذرات بر اثر تحریکات مداوم خود می توانند سبب بیماری های آزبستوسیس (Asbestosis)، سرطان ریه و یا بیماری مزوتلیوما (Mesothelioma) شوند که همه آنها نهایتا به مرگ منتهی می شوند.
بیماری‌های ناشی از استنشاق آزبست
عبارت‌اند از: آزبستوسیس سرطان ریه مزوتلیوما سرطان حنجره علاوه بر آسیب های ریوی تماس با آزبست به پوست و حتی به چشم نیز آسیب خواهد رساند هنگام برخورد و کار با آزبست باید از تجهیزات حفاظتی ( ماسک – عینک -لباس و دستکش مخصوص ) استفاده نمود.
آزبست و محیط زیست الیاف آزبست توسط استخراج از معدن، اره‌کشی، عملیات تخریب ساختمان‌هایی که در عایق‌سازی آنها از آزبست استفاده شده، و بطور کلی تخریب هر فرآورده آزبست دار به محیط زیست وارد می‌شوند. در شهرهای بزرگ یکی از مهم‌ترین راه‌های ورود آزبست به هوا از طریق لنت ترمز و کلاچ خودرو است.
از دید تولید کنندگان محصولات آزبست، از آنجا که صنعت آزبست، نیاز به انرژی کمتری در مقایسه با محصولات جایگزین که از پتروشیمی و استخراج فلزات بدست می‌آید، دارد، دوستدار محیط زیست است.مصرف آزبست در ایران از صنایع عمده مصرف کننده در ایران می توان صنایع لوله و سیمان آزبستی ، صنایع لنت ترمز و صفحه کلاج و کاشی و کفپوش ( تعدادی از تولید کنندگان آنها از آزبست استفاده می کنند ) را نام برد .
مصرف عمده آزبست در ایران در تولید لوله و ورقه ای سیمان آزبستی می باشد . برای تولید لوله آزبست سیمانی 20-15% آزبست به کار می رود . در کشور ما مقدار مصرف آزبست در این صنعت بیشتر از متوسط جهانی است . تولید لوله سیمان آزبستی در سال 79 ممنوعیت استفاده از آزبست مصرف آزبست از حدود سال 1980 میلادی در کشورهای صنعتی جهان به شدت کاهش پیدا کرده است. این در حالی است که در بسیاری از کشورهای در حال توسعه مصرف آن در حال افزایش است.در سال ۱۹۹۶ نخست وزیر فرانسه، فرمانی مبنی بر قدغن کردن استفاده از آزبست صادر کرد. این فرمان شش ماده‌ای مقرر کرده بود که استفاده از آزبست در کلیه محصولات تا سال ۲۰۰۱ محدود و سپس بطور کامل قطع گردد تا از آلودگی زیست محیطی ناشی آزبست جلوگیری گردد.
بهطور کلی اروپاییان معتقدند که آزبست سمی است و اثرات مخرب آن کاملاً شناسایی شده‌است ولی کانادایی‌ها اعتقاد دارند که به صورت کنترل شده و با احتیاط می‌توان از آن استفاده کرد. از این درگیری تحت عنوان جنگ آزبست یاد شده‌است.
روسیه، چین و کانادا ۶۵ درصد تولید آزبست در جهان را در اختیار دارند و کانادایی‌ها در حال گسترش فعالیت های خود هستند.
در ایران نیز در سال 1379 هیات وزیران بر اساس مصوبه ای، مصرف آزبست را در همه کارخانه ها و واحدهای صنعتی ممنوع اعلام کرد. بر اساس این قانون و مهلت زمان داده شده، استفاده از این عنصر بسیار خطرناک باید از مرداد ماه 1386 در کارخانه های کشور متوقف می شد، اما با وجود این که واحدهای صنعتی تا اجرای این قانون هفت سال زمان برای جایگزینی این ماده سرطان زا داشته اند، تاکنون فقط تعداد انگشت شماری در این باره اقدام کرده اند، این در حالی است که به گفته کارشناسان محیط زیست، آزبست یک آلاینده سمی و از میان آلاینده های دیگر، هزاران برابر خطرناک تر است، بنابراین باید هر چه زودتر از چرخه مصرف حذف شود.
این مطلب محتواش بروزرسانی شده است. با ما همراه باشید تا سیر تا پیاز آزبست را برررسی کنیم.
خطرات آزبست
خطرات آزبست
از خطرات آزبست می توان به این اشاره کرد که ، الياف آزبستي كه در هوا رها شده اند اگر تنفس شود و به بخش هاي عميق ريه رود مي تواند باعث آسيب شود. فيبر هاي قابل تنفس كوچک آزبست در شش ها ته نشين مي شوند. مكانيسم ايمني بدن هم نمي تواند اين الياف را هضم كند. اين الياف حتّي مي توانند به پرده جنب (بين شش و قفسه سينه) نيز برسند و باعث بيماري خطرناک سرطان مزوتليوما شوند. به طور كلي بيماري هاي ناشي از آزبست شامل: آزبستوزيس، مزوتليوما، سرطان ريه، ديگر سرطان ها و بايستي توجه داشت بيماري هاي ناشي از آزبست درمان ندارد و فرد پس از مدتي جان خود را از دست مي دهد. معمولاً 15تا 20 سال طول مي كشد تا علائم خود را نشان دهند (تنگي نفس، سرفه و ) اثرات بهداشتي ناشي از مواجهه با آزبست حتي مي تواند پس از قطع مواجهه نيز پيشرفت كنند.
آزبست نام تجاري چندين ماده معدني است كه به شكل وسيع در تهيه لنت ترمز اتومبيل و برخي مصالح ساختماني به كار ميروند و يكي از آلاينده هاي مهم هوا است. پراكنده شدن ذرات آزبست در هوا و خطرات آزبست سبب ايجاد اختلالات نفسي و ابتلا افراد به بيماريهاي وخيم ريوي مي شود.
سابق بر اين آزبست براي حفاظت از آتشسوزي و ايزوله كردن لوله هاي آب گرم، پوشش و نماي ساختمان و لنت ترمز خودروها استفاده ميشد. اما به دليل سرطانزا بودن و خطرات آزبست، در بسياري از كشورها توليد و استفاده از اين ماده ممنوع شده است. در هر شبانه روز معادل 7تن آزبست يا لنت ترمز در هواي تهران توليد مي شود. استنشاق آزبست يا لنت ترمز از راه تماسهاي شغلي يا محيطي اتفاق ميافتد. آزبست به دليل داشتن ويژگي هاي نسوز بودن و قابليت انعطاف به شكل يک ماده صنعتي با ارزش درآمده است كه براي آن بيش از 3000 مورد استفاده شناخته شده است. در محيط زيست اصطكاك يا ساييدگي از لحاظ آلوده سازي هوا اهميت زيادي دارد، اين پديده عبارتست از پراكندگي ذرات كه در نتيجه ساييده شدن به وسيله مالش ايجاد مي شوند. روزانه بيش از يک ميليون خودرو در سطح شهرهاي بزرگ در آمد و شد هستند كه به لحاظ وضعيت خاص ترافيک رانندگان پيوسته از ترمز استفاده مي كنند.
با هر بار استفاده از ترمز خودرو مقداري از لنت ترمز تحت عمل اصطكاک لنت با كاسه يا ديسك چرخ ساييده شده و آزبست موجود در آن به شكل غبار از درز كاسه هاي چرخ و يا به طور مستقيم از كنار ديسك چرخ به زمين ميريزد و در هوا پراكنده شده و براثر جريانهاي سطحي هواي نزديك به آسفالت خيابان (كه حركت اتومبيل ها آن را تشديد مي كند) در محيط شهر پراكنده مي شود. پاک كردن محيط زيست از خطرات آزبست به عهده همه است. اگر در محل كارتان از آزبست استفاده شده است شما نيز به نوبه خود از مسئولان بخواهيد تا محيط كار شما را از اين آلودگي پاك كنند.اين عمل به عهده مسئولان سازمانهاي مربوطه است تا محيط كاري را به محيطي سالم براي كار تبديل كند. اگر حجم آزبست مصرفي كم باشد بايد با نظارت شهرداريها جمعآوري شود. در غير اين صورت بايد با همكاري سازمان بازيافت در هر استان اين موضوع پيگيري شود. در تمام موارد بايد به جاي استفاده از آزبست به ويژه زماني كه به عنوان عايق مورد استفاده قرار ميگيرد از مواد و عايق هاي جايگزين آن استفاده شود. لازم به ذكر است تجارت اين مادّه به خاطر دارا بودن خواص ويژه و ارزاني آن بسيار سودآور است.
حتما بخوانید:
سلام
استفاده از نخهای آزبست در عایق کردن دریچه داکت اسپلیت میتونه غبارش را وارد فضای خانه کند و خطرناک باشد؟
سلام
بله به مرور زمان این نخ ها وارد هوای تنفسی می شوند و خطرناک هستند. بهتره از ماده جایگزین برای عایق کردن استفاده کنید