کتابچه حدود مجاز مواجهه شغلی

کتابچه حدود مجاز مواجهه شغلی

فهرست:

بخش اول: حدود مجاز مواجهه شغلی با عوامل شیمیایی

• مقدمه
• حدود مجاز مواجهه
• متوسط وزنی- زمانی (TWA-OEL)
• حد مجاز شغلی کوتاه مدت (STEL-OEL)
• حد مجاز شغلی سقفی (C-OEL)
• محدوده های نوسان
• مقايسه حد مجاز مواجهه شغلی TWA و STEL با حد مجاز مواجهه شغلی سقفی
• حدود مجاز مخلوط مواد شیمیایی
• تغییرات در شرايط و برنامه های کاری
• کاربرد حدود مجاز مواجهه برای شرايط محیطی غیرمعمول
• برنامه های کاری غیرمعمول
• واحدهای OEL
• نمادها
• شاخص بیولوژيکی مواجهه (BEI)
• سرطان زايی
• بخار و کسر قابل تنفس (IFV)
• ايجاد حساسیت
• پوست
• علائم و حروف مخفف
• روش استفاده از جدول حدود مجاز مواجهه شغلی
• فهرست حدود مجاز مواجهه شغلی عوامل زيان آور شیمیايی محیط کار
• ضمائم حدود مجاز مواجهه شغلی با عوامل شیمیايی
• ضمیمه الف – سرطان زايی
• ضمیمه ب: ذرات (نامحلول يا با انحلال پذيری ضعیف)
• ضمیمه ج- معیار نمونه برداری مبتنی بر انتخاب سايز ذرات هوابرد
• ضمیمه د: معیار حد مجاز مواجهه شغلی برای مخلوط ها
• مثال های حد مجاز شغلی برای مخلوط ها
• ضمیمه ه: حداقل محتوای اکسیژن
• ضمیمه و: روش محاسبه دو طرفه برای مخلوط های بخار حلال هیدروکربنی تصفیه شده
• ضمیمه ز: شاخص شماره ثبت چکیده نامه شیمی
• منابع

بخش دوم: حدود مجاز شاخص های بیولوژیكی مواجهه

• پايش بیولوژيک
• شاخص های بیولوژيکی مواجهه
• ارتباط OEL با BEI
• جمع آوری نمونه
• مقبولیت نمونه ادرار
• ضمانت کیفی
• نمادهای ملاحظات
• کاربرد BEIs
• اعلام تغییرات در دست بررسی (NIC)
• منابع

بخش سوم- حدود مجاز مواجهه شغلی (OEL) با عوامل فیزیكی محیط کار

• مقدمه
• تعاريف
• آکوستیک
• مادون صوت و اصوات با دامنه فرکانس پائین
• فراصوت
• حد مجاز مواجهه شغلی با صدا
• صدای منقطع
• الگوی مکمل جهت ارزيابی مواجهه با صدا
• صدای ضربه ای يا کوبه ای
• ارتعاش
• مواجهه موضعی بدن با ارتعاش
• ارتعاش دست- بازو از نوع پیوسته، منقطع، ضربه ای يا کوبه ای
• ارتعاش تمام بدن
• نکات مهم
• حد مجاز مواجهه شغلی (OEL) پرتوهای يونساز
• میدان ها و پرتوهای غیر يونساز
• میدان های مغناطیسی پايا
• میدانهای مغناطیسی با فرکانس های KHz 98 و کمتر از آن
• شدت جريان تماسی
• میدانهای الکتريکی پايا و میدان های الکتريکی با فرکانس KHz 98 و کمتر از آن
• پرتوهای راديوفرکانس و ماکروويو
• محدوديت های مواجهه
• نکاتی در مورد روش اندازه گیری امواج مايکرويو و راديوفرکانسی
• حدود مجاز مواجهه با پرتو فرا بنفش (UV)
• حدود مجاز مواجهه با نور مرئی (VIS) و پرتو فرو سرخ نزديک (NIR)
• حد مجاز مواجهه شغلی لیزر
• گروه بندی لیزرها
• روزنه محدود
• اندازه منبع و ضريب تصحیح CE
• تصحیح ضرايب (A, B, C (CA, CB, CC
• پرتوگیری پالسی مکرر (RPE)
• روشنايی
• حدود مجاز مواجهه شغلی تنش های دمايی
• الف- تنش گرمايی
• ارزيابی و کنترل تنش دمايی
• ب ـ تنش سرمايی
• ملاحظات
• ارزيابی و نظارت
• برنامه کار- استراحت توأم با گرم شدن بدن
• ضرورت های پايش محیط کار
• منابع

بخش چهارم: حدود مجاز در ارگونومی

• آسیب های اسکلتی – عضلانی مرتبط با کار (MSDs)
• راهبردهای کنترل
• ارزيابی بار کار جسمانی
• حدود مجاز مواجهه با ريسک فاکتورهای اختلالات اسکلتی-عضلانی
• روش های ارزيابی
• معیارهای حد مجاز مواجهه
• محاسبات ارزيابی حد مجاز بلند کردن دستی بار
• فعالیت های هل دادن، کشیدن و حمل بار
• جداول Snook
• جداول حد مجاز حمل بار
• منابع

پیام برای کتاب حدود مجاز مواجهه شغلی

در جهان امروز سرمایه انسانی به ویژه نیروی کار ماهر گرانبهاترین عنصر برای تحقق اهداف توسعه پایدار به شمار میرود و حفظ و ارتقاء سلامت این عزیزان از طریق تأمین محیط کار سالم، از اهم اهداف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی می باشد.

نظر به این که توسعه واحدهای صنعتی در کشور و کاربرد ده ها هزار نوع ماده شیمیایی با خواص و اثرات مختلف و استفاده از دستگاه ها و ماشین آلات صنعتی گوناگون منجر به افزایش مواجهه شاغلین با انواع عوامل مخاطره زای محیط کار گشته و امکان ابتلا به بیماری های شغلی را افزایش خواهد داد، لذا برای برخورداری شاغلین از محیط کار سالم کنترل عوامل زیان آور مذکور ضرورت دارد. برای تحقق این امر اولین گام، جداسازی محیط های کاری سالم و ناسالم از یکدیگر بر اساس معیارهایی تحت عنوان «حدود مجاز مواجهه شغلی» می باشد.

از آنجا که همگام با پیشرفت های علمی و مطالعات گوناگون، مقادیر حدود مجاز مواجهه شغلی نیز با تغییر روبرو است، لذا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اقدام به تدوین، به روزرسانی و بالغ مجموعه حاضر تحت عنوان «حدود مجاز مواجهه شغلی» نموده است. بر همین اساس کلیه کارفرمایان و مدیران اجرایی کارگاه ها و واحدهای شغلی که دارای عوامل مخاطره آمیز خارج از حدود مجاز هستند موظفند، با استفاده از روش های مناسب مدیریتی، فنی و مهندسی، عوامل بیماریزای محیط کار را در حدود اعلام شده کنترل نمایند.

مقدمه

دستیابی به سلامت حق اساسی آحاد جامعه از جمله کارگران و کارکنان مشاغل مختلف است. رشته بهداشت حرفه ای به منظور تأمین این حق اساسی در جهت حرکت به سمت عدالت اجتماعی و حفظ کرامت اقشار زحمتکش جامعه فعالیت می نماید. بهداشت حرفه ای علم و فنی است که با پیش بینی، شناسایی، ارزیابی و کنترل عوامل مخاطره زای شغلی در جهت تأمین، حفظ و ارتقاء بالاترین سطح سلامت جسمانی، روانی و اجتماعی کارکنان تمام مشاغل تلاش می کند. مسئولیت نظارت بر اجرای برنامه ها و طرح های بهداشت حرفه ای در محیط های کاری کشور به عهده مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت و درمان میب اشد و از مهمترین سیاست های اصلی بهداشت حرفه ای در ایران تحقق اهداف عالی بهداشتی اشاره شده در قانون اساسی کشور و تأمین، حفظ و ارتقاء سطح سلامت و کیفیت نیروی انسانی جهت دستیابی به توسعه پایدار مندرج در سند چشم انداز توسعه فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی کشور و نقشه جامع علمی بخش سلامت می باشد. طبق برآورد، در ایران حدود 16 میلیون کارگر در 2 میلیون واحد شغلی در حال فعالیت هستند که از این تعداد، 45 درصد نیروی کاری خدماتی، 30 درصد در بخش کشاورزی و 25 درصد در بخش های صنعتی شاغل هستند که به شکل های مختلف در معرض عوامل زیان آور بهداشتی ناشی از فعالیت کاری قرار دارند.

تدوین حدود مجاز ملی برای آلوده کننده های محیط کار امری لازم و اجتناب ناپذیر است به نحوی که دست اندرکاران علوم بهداشتی و صاحبان صنایع و
کارکنان را تا آنجا که ممکن است راهنمایی نموده و ضوابط مشخص و واحدی را برای کنترل عوامل زیان بار محیط کار در اختیار آنان قرار میدهد.

از سال 1370 به منظور صیانت از سلامت شاغلین، وزارت بهداشت با جلب مشارکت گروهی از متخصصین بهداشت حرفه ای کشور و برمبنای منابع علمی معتبر بین المللی و در نظر گرفتن ملاحظات بومی اقدام به تدوین حدود مجاز مواجهه شغلی نموده است. در طول دهه های گذشته مراکز و سازمانهای قانونی و تحقیقاتی متعددی در کشورهای مختلف، حدود مجاز مواجهه شغلی را به صورت راهنما و کتاب ارائه نموده اند که عمدتاً در کشورهای مختلف دنیا مورد پذیرش قرار گرفته و یا مبنایی برای تدوین استاندارد ملی بوده است.

پس از تعیین و ابلاغ حدود مجاز مواجهه شغلی پس از دوره های زمانی مشخص به دلایلی از جمله تغییر قوانین بین المللی یا ملی، دعاوی قضایی، تقاضای جامعه، تغییر و اصلاح فرایندهای تولید و سطح فناوری، اهمیت روز افزون معضلات جهانی از جمله مسائل زیست محیطی، ارتقاء سطح دانش و مهارت های علمی در زمینه روش ها و تکنیک های آزمایشگاهی، ارتقاء سطح تکنیک های آماری مورد استفاده به ویژه در مطالعات اپیدمیولوژیک، افزایش ارتباطات و تبادل اطلاعات در بعد جهانی، تفاوتها در قابلیت تحمل  ریسک و سهولت دسترسی به نتایج داده های مربوط به حدود مجاز مواجهه شغلی سایر کشورها، لازم است که این حدود مورد بازنگری قرار گرفته و به روزرسانی شوند. بررسی ها نشان می دهد حدود مجاز مواجهه شغلی با عناوین متنوع در کشورهای مختلف در دوره های زمانی بین 1 الی 4 سال بازنگری می شوند.

باتوجه به لازم الاجرا بودن حدود مجاز مواجهه شغلی تدوین شده در ایران بر مبنای ماده 54 قانون کار در محیط های کاری کشور و استفاده از آن توسط کارشناسان، متخصصین و محققین به عنوان معیار قضاوت و تصمیم گیری در خصوص شرایط بهداشتی محیط کار، اهمیت به روز رسانی آن دو چندان می گردد. ویرایش های قبلی منتشر شده این حدود مجاز در کشور مربوط به سالهای 1374 و 1382 و 1391 بوده است و اینک ویرایش چهارم آن ارائه می گردد.

به منظور اجرای این طرح در گام نخست کمیته تدوین حدود مجاز مواجهه شغلی با عضویت متخصصین و افراد خبره و باسابقه با رعایت سهم نسبی تخصحهای مورد نیاز به پیشنهاد مرکز سلامت محیط و کار و ابلاغ معاون بهداشت وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تشکیل گردید. در زیر مجموعه کمیته مذکور، مهار کار گروه عوامل شیمیایی، سم شناسی و نشانگرهای زیستی، عوامل فیزیکی و ارگونومیکی تشکیل گردید. وظیفه اعضاء کمیته بررسی مستندات داخلی و بین المللی و ارائه مقادیر حد مجاز مواجهه شغلی با عوامل زیان آور فیزیکی، شیمیایی و ارگونومی به تفکیک نوع عامل بوده است. در هر کار گروه اعضاء متناسب با عوامل زیان آور مستلزم بازنگری یا اضافه شدن، فراوانی عوامل در محیط کار، میزان کاربرد، تعداد کارگران در مواجهه، قابلیت دسترسی به اطلاعات علمی در مورد عامل مورد نظر و وجود یا عدم وجود حدود مجاز شغلی برای آن عامل، مشخح شد. اعضای کارگروه های مذکور شامل اعضای هیئت علمی با رشته های مرتبط دانشگاهی، نمایندگانی از کارشناسان و بازرسان با تجربه وزارت بهداشت بوده است. مرکز سلامت و محیط کار وظیفه راهبری و هماهنگی های لازم بین کارگروه ها و جمع بندی نتایج کار آنها را عهده دار بوده است.

تدوین حدود مجاز مواجهه شغلی با عوامل مخاطره زا باید اساساً منطبق بر پژوهش های فراگیر و مستمر باشد. اما اغلب محدویت های تحقیقاتی و ملاحظات اجرایی این اجازه را نمی دهد که با موضوع رویکردی کاملا پژوهش محور داشت. تجربیات کشورهای پیشترو و سازمانهای فراملیتی نیز به طور مطلق منطبق و متکی بر پژوهش های خود آنان نیست بلکه با بهره گیری از نتایج کار محققین در سراسر دنیا و تجربیات میدانی و اجرایی و با در نظر گرفتن ملاحظات محلی حدود مجاز را برای عوامل زیان آور تدوین و منتشر می کنند. بدین جهت کمیته تدوین و بازنگری حدود مجاز مواجهه شغلی در سال 1393 تحت نظارت مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت تصمیم گرفت که با رعایت سه رویکرد: اقتباس، پژوهش محوری و اجماع علمی صاحب نظران به بازنگری حدود مجاز مواجهه شغلی باردازد. در هر حال پایه اصلی تدوین ویرایش جدید، با رعایت قالب اصلی ویرایش های قبلی کتاب حدود مجاز مواجهه شغلی بوده است.

پس از تشکیل کمیته مشتر علمی و تعیین کارگروه ها، جلسه توجیهی و راهنمایی برای آنها تشکیل شد و براساس نظر کمیته مشتر، حدود مجاز مواجهه شغلی (OEL) جدید کشوری با در نظر گرفتن موارد زیر تدوین گردید:

1. در نظر گرفتن کتاب “حدود مجاز مواجهه شغلی” ویرایش سوم، انتشار سال 1391.
2. استفاده از راهنما و فهرست آخرین حدود مجاز شغلی سازمانهای ACGIH ،NIOSH ،OSHA استانداردهای اتحادیه اروپا و حدود مجاز کشورهای ژاپن و روسیه.
3. استفاده از منابع علمی نو و معتبر بین المللی و نتایج آخرین مطالعات در کشورهای دیگر.
4. استفاده از نتایج مطالعات و پژوهش های انجام شده در کشور.
5. استفاده از پایگاه های اطلاعات معتبر بین المللی.
6. در نظر گرفتن شرایط اقتصادی، فناوری، اجتماعی و راهبردهای مصوب بالا دستی کشور.
7. در نظر گرفتن وسعت و خصوصیات جامعه کارگری در مواجهه با عامل زیان آور.
8. در نظر گرفتن پیمانها و قوانین ملی و بین المللی مرتبط .

کتاب حاضر تحت عنوان “حدود مجاز مواجهه شغلی Occupational Exposure Limits”، می تواند به عنوان راهنما برای سالم سازی محیط کار و تأمین سلامت شاغلین مورد استفاده متخصصین بهداشت حرفه ای قرار گیرد. بنابراین استفاده و تفسیر حدود مجاز مزبور محدود به کسانی است که دانش لازم را برای آنها آموخته باشند و از محدودیت هایی که ممکن است در حالات مختلف عملی پدید آید آگاهی داشته و بتوانند تفسیر صحیحی از تطابق این حدود مجاز با آلودگی محیط کار بدست آورند. مطالعه اسناد و مدارکی که بر پایه آن حدود مجاز وضع گردیده می تواند راهنمای خوبی در این زمینه باشد. جهت استفاده از این کتاب لازم است مقدمه هر بخش را به دقت مطالعه و در موارد ضروری با متخصصین مربوطه مشورت نمایند، بدیهی است که مسئولیت عواقبی که از کاربرد غیر صحیح این حدود مجاز به وجود آید و یا احیاناً مربوط به حالات استثنایی و بسیار نادر باشد به عهده کمیته تدوین این حدود نخواهد بود. کمیته تدوین حدود مجاز مواجهه شغلی کتاب معیارهای «حدود مجاز مواجهه شغلی» را هر دو تا سه سال یکبار مطابق با مقتضیات و اولویت های کشوری مورد تجدید نظر قرار میدهد، لذا کلیه اسناد و مدار بدست آمده در ارتباط با تأیید یا رد موارد اعلام شده در کمیته مورد بررسی قرار خواهد گرفت و در صورت تأیید در چاپ بعدی ملحوظ خواهد شد. رعایت حدود مجاز اعلام شده در این کتاب برآوردی از وضعیتی است که در آن شرایط اختلال فیزیولوژیک یا بیماری مشهودی برای شاغلین در محدوده های اعلام شده حادث نگردد.

لیکن باید توجه داشت که شرایط جسمانی و زمینه های فردی شاغلین متفاوت می باشد و این حدود بیان کننده مرز حقیقی بین سلامت و خطر نمی باشد به همین منظور در اغلب موارد حد مراقبت نیز تعریف گردیده است. به نظر می رسد اگر شاغلین روزانه 8 ساعت و 40 ساعت کار هفتگی با حدود اعلام شده مواجهه داشته باشند برای یک دوره کاری سلامت آنان تأمین می گردد.

کتاب بازنگری شده حاضر، حاصل یک سال کار مداوم و پیگیر اعضاء کمیته های علمی مرتبط بوده است که به جامعه متخصتصین و شاغلین پر تلاش کشور تقدیم می گردد. امید است مورد توجه و عنایت خداوند متعال قرار گیرد. از کلیه همکاران محترم استدعا داریم که نظرات اصلاحی و پیشنهادی خود را به
دبیرخانه کمیته تدوین حدود مجاز مواجهه شغلی مستقر در مرکز سلامت محیط و کار، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ارسال نمایند.

حتما بخوانید:

⇐ پاورپوینت کارگاه آموزشی حدود مجاز مواجهه شغلی

⇐ پاورپوینت حدود مجاز مواجهه شغلی