آثار برق گرفتگی بر بدن انسان و روش های حفاظت از آن

آثار برق گرفتگی بر بدن انسان و روش های حفاظت از آن

فرمت: PDF تعداد صفحات: 125

فهرست:

فصل 1- سیستم های توزیع برق طبق IEC

• نامگذاری هادی های یک سیستم الکتریکی طبق IEC
  • شناسایی هادی ها در سیستم های جریان متناوب
  • شناسایی هادی های در سیستم های جریان مستقیم
• نشانه های ترسیمی هادی ها طبق IEC
• شناسایی نوع رابطه یک سیستم الکتریکی با زمین طبق IEC
• شناسایی نحوه اتصال به زمین بدنه های تجهیزات الکتریکی طبق IEC
• نامگذاری سیستم های الکتریکی طبق IEC
• سیستم TN
• سیستم TT
• سیستم IT
• زیر سیستم های TN
  • TN-S
  • TN- C
  • TN-C-s
• شکل های عمومی سیستم های الکتریکی تک فاز متداول طبق IEC
• شکل های عمومی سیستم های الکتریکی سه فاز متداول طبق IEC
• شکل های عمومی سیستم های الکتریکی جریان مستقیم طبق IEC

فصل 2- اثرهای عبور برق از بدن انسان

• امپدانس بدن انسان
  • مشخصه های مقاومت بدن انسان و ساختار آن
  • امپدانس پوست بدن انسان (Zp) و ساختار آن
  • امپدانس داخلی بدن انسان (Z1) و ساختار آن
  • امپدانس کل بدن انسان (Z2)
  • مقاومت اولیه بدن انسان (R1)
  • مقادیر آماری امپدانس کل بدن انسان (Z3)
• آثار عبور جریان متناوب 15 تا 100 هرتز از بدن انسان
  • شدت جریان آستانه درک (Treshdd of Perception)
  • شدت جریان آستانه رهایی ( Treshold of let – go)
  • شدت جریان آستانه فیبریلاسیون باطنی (treshold of Ventricular fibrillation)
  • آثار دیگر جریان
  • شرح نواحی ایجاد شده بوسیله جریانهای آستانه ای
  • استفاده از ولتاژهایی که از 50 ولت تجاوز نمی کند
  • ضریب جریان قلب
• آثار عبور جریان مستقیم از بدن انسان
  • شدت جریان (مستقیم) آستانه درک
  • شدت جریان (مستقیم) آستانه رهایی
  • جریان مستقیم آستانه فیبریلاسیون باطنی
  • آثار دیگر جریان مستقیم
• آثار عبور جریان متناوب با فرکانس بیش از 100 هرتز از بدن انسان
• آثار عبور جریان متناوب با فرکانس 100 هرتز تا 1000 هرتز از بدن انسان
• اثر عبور جریان های غیر از جریان متناوب و جریان مستقیم از بدن انسان

فصل 3- حفاظت در برابر برق گرفتگی

• مقدمه
• انواع برق گرفتگی
• تماس مستقیم
• تماس غیر مستقیم
• حفاظت در برابر تماس مستقیم یا حفاظت در برابر بهره برداری عادی یا حفاظت اصلی
• تماس غیر عمدی
• تماس عمدی
  • حفاظت با استفاده از عایق بندی (حفاظت در برابر هر نوع تماس)
  • حفاظت با استفاده از حصار کشی ها با استفاده از محفظه ها (حفاظت در برابر هر نوع تماس)
  • حفاظت با استفاده از موانع (حفاظت در برابر تماس غیر عمد)
  • حفاظت اضافی با استفاده از وسایل جریان تفاضلی
  • طبقه بندی تجهیزات با توجه به حفاظت در برابر تماس مستیم و نحوه استفاده از آن
• حفاظت در برابر تماس غیر مستقیم با حفاظت در حالت بروز اتصالی
• طبقه بندی تجهیزات با توجه به مشخصه های اصلی آنها از نظر حفاظت در برابر تماس غیر مستقیم
  • کلاس صفر
  • کلاس 1
  • کلاس II
  • کلاس III
• حفاظت در برابر تماس غیر مستقیم با استفاده از قطع خودکار مدار
  • قطع خودکار مدار (خواسته عمومی)
  • اتصال زمین (خواسته عمومی)
  • هم بندی برای همولتاژ کردن (خواسته عمومی)
  • هم بندی کمکی برای همولتاژ کردن
• شرایط اختصاصی سیستم TN (همه موارد TN – C – S , TN – S , TN – C)
  • وصل بدنه های هادی تجهیزات الکتریکی به زمین
  • استفاده از یک هادی برای دو منظور حفاظتی (PE) و خنثا (N)
  • مشخصه های تجهیزات حفاظتی در سیستم TN
  • ایجاد همبندی کمکی برای همولتاژ کردن
  • تعیین حداقل مقاومت اتصال زمین در سیستم TN
  • استفاده از وسایل حفاظتی اضافه جریان و جریان تفاضلی در سیستم های TN
  • استقرار الكترود مستقل برای وسایل جریان تفاضلی در برخی موارد در سیستم TN
  • منع استفاده از الکترود زمین مستقل در سیستم های TN
  • یک نتیجه گیری مهم برای سیستم TN
• شرایط اختصاصی سیستم TT
  • وصل بدنه های عادی به زمین در سیستم TT
  • مشخصه های تجهیزات حفاظتی و مقاومت الکترود زمین در سیستم TT
  • همبندی کمکی برای همولتاژ کردن در سیستم TT
  • وسایل حفاظتی مجاز در سیستم TT
  • روش های استفاده از وسایل حفاظتی جریان تفضیلی در سیستم های TN
  • الکترود و هادی اتصال زمین در سیستم TT
• شرایط اختصاصی سیستم IT
  • لزوم عایق بودن سیستم IT نسبت به زمین با داشتن امپدانس بزرگ نسبت به آن
  • در سیستم IT هیچ یک از هادی های برقدار نباید مستقیم به زمین وصل باشند
  • نحوه زمین کردن بدنه های هادی در سیستم IT
  • استفاده از دستگاه کنترل عایق بندی در سیستم IT
  • بروز دومین اتصالی در سیستم IT
  • شرایطی که باید در سیستم IT رعایت شوند
  • توزیع هادی خنثی در سیستم IT توصیه نشده است
  • شرایط قطع و وصل عادی خنثی (در سیستم IT)
  • وسایل حفاظتی مجاز در سیستم IT
  • درجه عایق بندی برای تجهیزات تک فاز در سیستم IT با خنثی توزیع شده
  • خصوصیات، مزایا، کاربردهای سیستم IT
• همبندی کمکی برای همولتاژ کردن
  • اجزای همبندی شونده
  • اطمینان نسبت به کارایی همبندی کمکی برای همولتاژ کردن
• حفاظت در برابر تماس غیر مستقیم بدون قطع خودکار مدار
  • حفاظت در برابر تماس غیر مستقیم با استفاده از تجهیزات کلاس II
  • حفاظت در برابر تماس غیر مستقیم اگر محیط غير هادی (عایق) باشد
•  حفاظت در برابر تماس غیر مستقیم با استفاده از همبندی همولتاژ کننده بدون اتصال به زمین
  • حفاظت در برابر تماس غیر مستقیم با ایجاد جدایی الکتریکی
  • نتیجه گیری کلی درباره حفاظت بدون استفاده زا قطع خودکار مدار
  • حفاظت در برابر هردو نوع تماس مستقیم و غیر مستقیم
  • حفاظت با استفاده از SELV و PELV
  • منابع SELV (بدون اتصال زمین)
  • منابع ( PELV با اتصال زمین)
  • خواستهای عمومی برای مدارهای SELV و PELV
• خواسته های خصوصی برای مدارهای SELV (بدون اتصال زمین)
  • قسمت های برقدار
  • بدنه های هادی
  • حفاظت در برابر تماس مستقیم
• خواسته های خصوصی برای مدارهای PELV (با اتصال زمین)
  • حفاظت در برابر تماس مستقیم
  • عدم لزوم حفاظت در برابر تماس مستقیم
• سیستم FELV
  • حفاظت در برابر تماس مستقیم
  • حفاظت در برابر تماس غیر مستقیم
  • پریزها و دوشاخه های مدارهای FELV
  • نکات اضافی در مورد سیستم های FELV, PELV , SELV

مقدمه

امروزه کاربرد برق در زندگی روزمره بحدی معمول گردیده است که زندگی بدون آن امکان پذیر نبوده قابل تصور نمی باشد. شاید بتوان عصر فعلی را عصر الکترونیک نامید که در آن تجهیزات الکترونیکی و الکتریکی در کنار اینکه بسیاری از کارها را که در گذشته ای نه چندان دور انجام آنها غیر عملی می رسید، بسیار سهل و آسان نموده آن چنان در تار و پود فعالیت های انسانی رخنه کرده است که بدون آنها ادامه زندگی بسیار دشوار و حتی بروی به نظر می رسد.

حال با توجه به اهمیت انرژی برق، گستره وطيف وسيع کاربردهای آن، تعامل تقریبا کلیه افراد جامعه با این نوع انرژی و مواردی از این قبیل، پرداختن به اصول ایمنی در ارتباط با انرژی یاد شده اهمیت بیشتری می یابد و این مهم زمانی نمود بیشتری پیدا می کند. که بدانیم از نظر حوادث شغلی شدت حوادث مرتبط با انرژی های الکتریکی در بالاترین سطح قرار دارد.

با توجه به مطالب فوق و نقش حیاتی منابع انسانی برای سازمانها، لازم است که برای ایجاد یک محیط شغلی ایمن، عناصر مختلف مرتبط با کار شامل ابزار آلات و تجهیزات، مواد، محیط های فیزیکی و غیر فیزیکی و هر آنچه که انسان برای انجام بهینه کار خود به ناچار به تعامل با آنهاست به صورت اصولی و در قالب یک تفکر سیستمی طراحی، ساخته و نگهداری شود.

در این مجال قصد اینست که با یکی از جنبه های مهم حفاظت سیستم های برقی بین اتصال زمین آشنا شویم و مزایای وجود و همچنین خطرات عدم وجود سیستم اتصال زمین با توجه به استاندارد (IEC (International Electrotechnical Comission بررسی گردد.

این مجموعه در سه فصل تهیه و تنظیم شده است. در فصل اول با سیستم های توزیع برق منطبق با IEC، در فصل دوم با اثرهای عبور جریان برق از بدن انسان و در فصل سوم با روشهای حفاظت در برابر برق گرفتگی آشنا می شویم.

از آنجایی که بیشتر مباحث مطرح شده در این مجموعه بر اساس استاندارد IEC می باشد لازم می دانم مطالبی راجع به چگونگی تشکیل و لزوم وجود استانداردی مشترک برای همه کشورها برای جلوگیری از افتراق در استاندارد سیستم های الکتریکی بیان دارم.

در سال 1881 اولین کنگره بین المللی برق (International Electrical Congress) و سپس به ترتیب در سال های 1889, 1893, 1900 تشکیل شد. این کنگره ها مخصوصا دانشمندانی بود که در برق کار می کردند و هنوز مهندسی برق شکل مشخصی به خود نگرفته بود.

در کنگره سال 1904 که در شهر سنت لوئيز آمریکا منعقد گردید، دیگر برق به قدری شناخته شده بود که پتانسیل استفاده از آن در آینده بر همه شرکت کنندگان مشخص شده بود و در این کنگره پیشنهاد شد که مرجعی بین المللی برای استاندارد کردن لوازم، روش های مقررات و آزمون های برقی و ایجاد ترمینولوژی یا فرهنگ الکتریکی و تمرین های مربوط به برق بوجود آورده شود.

در این کنگره IEC پیشنهاد شد و در سال 1906 موسیسن IEC در لندن همایشی داشتند که نتیجه آن تشکیل اولین شورای اجرایی در سال 1908 در همان شهر گردید. از این به بعد بود که مهندسین کار تعمیم برق را به دست گرفتند.

ملاحظه می شود که از تدوین اولین مقررات الکتریکی در ممالک صنعتی تا ظهور IEC زمان زیادی نگذشت است اما سالها طول کشید تا IEC قدم پیش گذارد و وارد بحث تهیه مقررات الکتریکی شود.

در شورای IEC در طول سالها، بارها مسئله لزوم تدوین مقررات بین المللی برای تاسیسات الکتریکی مطرح شده بود ولی شورا هر بار به دلایل مختلف شرایط را برای این کار مناسب ندید. تا اینکه در سال 1965 , IEC تصمیم گرفت مطالعات اولیه ای را برای شروع کار تدوین مقررات انجام دهد. و اما یک سال بعد یعنی در سال 1966 یونسکو (سازمان تربیتی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد unesco) از متخصصین شناخته شده دنیا دعوت کرد تا درباره لزوم تهیه مقررات بین المللی در زمینه برق بحث شود. متخصصین حاضر در این مجمع توصیه کردند که یونسکو از طریق موسسات بین المللی اقدام به این کار کند و در نتیجه IEC در تصمیم خود برای تهیه مقررات تاسیسات الکتریکی راسختر شد. از آن زمان به بعد مدارک زیادی در زمینه تاسیسات الکتریکی توسط IEC منتشر شده است.

ناگفته نماند که ISO یا مرجع کل استاندارهای بین المللی از سال 1947 شروع به فعالیت نمود اما این سازمان استاندارد برقی منتشر نمی کند زیرا IEC که حدود نیم قرن پر سابقه تر از ISO به شمار می آید.

از طرفی در اثر تحولاتی که منجر به تشکیل اتحادیه اروپا (EC) گردید و همکاری بیشتری را بین ملل این اتحادیه بوجود آورد. سه کشور اروپایی صاحب نام در تهیه آیین نامه های الکتریکی (بریتانیا – آلمان – فرانسه) که هر سه عضو این اتحادیه می باشند، صلاح در این دیدند که از نظر هماهنگی، مقررات ملی خود را بر طبق مقررات IEC تنظیم کنند (که خودشان هم اعضای صاحب نام این سازمان هستند).

نتیجه اینکه چاپ های جدیدتر آیین نامه های ملی در این کشورها که به تناوب هر سه چهار سال تجدید می شوند. به تدریج شبیه مدارک IEC می گردند و تمیز دادن آنها با مدارک مشابه IEC مشکلتر می شود. بدون شک اگر روابط به ترتیب فعلی باقی بماند، در آینده ای نزدیک این مقررات یکی خواهند شد.

ایران از دیرباز در زمینه برق به صورتی غیر رسمی پیرو استاندارهای آلمانی بوده است و در کشور ما به این استاندارد ها بیش از سایرین استناد شده است. با در نظر گرفتن نزدیکی آیین نامه هاای کشورهای یاد شده با مشابه IEC دنبال کردن استاندارهای IEC جز منفعت چیز دیگری به همراه نخواهد داشت مخصوصا اینکه ما را از دنباله روی یک کشور به دنباله روی یک سازمان بین المللی تبدیل خواهد کرد.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ ایمنی برق و حفاظت در برابر برق گرفتگی

⇐ ایمنی برق و استانداردهای HSE آن

⇐ صفر تا 100 ایمنی برق (Electrical Safety) – جامع

⇐ ایمنی برق در ساختمان سازی