ارگونومی خوب یا بد
ممکن است بارها شنیده باشید یا برای اولین بار به گوشتان بخورد. ارگونومی یک رشته علمی محسوب می شود که تعاریف متعددی از آن ارائه شده است و شاید کامل ترین تعریف از آن تطابق محیط، تجهیزات و سیستم ها با انسان باشد، به گونه ای که محیط کار و زندگی ما متناسب با توانایی و محدودیت های انسان طراحی شود تا آسیبی به انسان نرسد و سلامت او حفظ شود. این واژه نخستین بار در سال ۱۸۵۷ میلادی از سوی فردی به نام جاسترزبوسکی در یک روزنامه لهستانی به کار برده شد. در طول جنگ جهانی دوم، زمانی که فن آوری و علوم انسانی، برای اولین بار به طور منظم با روشی هماهنگ مورد استفاده قرار گرفتند، علم ارگونومی به عنوان تخصصی شناخته شده پیشرفت کرد. فیزیولوژیست ها، روان شناسان، انسان شناسان، پزشکان متخصصین علوم کار و مهندسین همگی متوجه مشکلات ناشی از عملکرد تجهیزات پیچیده نظامی شدند.
حاصل همکاری متقابل ایشان چنان امیداوار کننده به نظر رسید که پس از جنگ، در بخش صنعتی نیز دنبال شد. توجه به این علم، خصوصا در اروپا و ایالات متحده به سرعت افزایش یافت به گونه ای که در سال ۱۹۴۹ به تاسیس اولین انجمن ارگونومی ملی در انگلستان انجامید. امروزه داشتن خصوصیات ارگونومیک برای یک محصول مزیت محسوب می شود و حتی در فروش آن نیز تاثیرات مثبتی دارد. کریس آدامز به عنوان یک ارگونومیست معتقد است که ارگونومی همه جا وجود دارد! درست نیست که بگوییم جایی ارگونومیک است یا نه؛ مسئله ارگونومی خوب یا ارگونومی بد است؛ بنابراین آگهی هایی که از ابزارهای خارق العادهی ارگونومیک حرف می زنند، قطعا دروغ نمی گویند فقط مشخص نمی کنند منظورشان ارگونومی خوب است
روشن است که ارگونومی در صورتی برای ما منفعت دارد که درست و مناسب باشد؛ بنابراین وقتی از مزیت های ارگونومی صحبت می کنیم، منظورمان ارگونومی خوب است. ارگونومی باعث کاهش هزینه ها، افزایش بهره وری، کیفیت، مشارکت کارکنان و فرهنگ ایمنی در کار می شود، همچنین در سلامتی و زندگی نیز مؤثر است. اما جایگاه ارگونومی در ایران کجاست؟ این رشته در سال ۸۷ با پذیرش دانشجو در مقطع کارشناسی ارشد بصورت یک رشته کاملا تخصصی و جداگانه کار خود را در ایران آغاز کرده است و در حال حاضر در ۱۲ دانشگاه علوم پزشکی در مقطع کارشناسی ارشد و در ۴ دانشگاه نیز در مقطع دکتری تدریس می شود. با وجود تدریس چند ساله این رشته در دانشگاه های علوم پزشکی و همچنین اهمیت واضح آن در سلامت جامعه، توجه چندانی به ارگونومی نشده است و متاسفانه هیچ جایگاه شغلی برای آن وجود ندارد و حتی تلاشی در جهت معرفی آن به عموم مردم صورت نگرفته است.
تا حدودی می توان بی توجهی به ارگونومی را ناشی از اقتصاد کشور دانست زیرا ما یک کشور در حال توسعه هستیم و توسعه ارگونومی هم، مستلزم توسعه کشور است. شاید تفاوت کشورها در توسعه یافتن و یا توسعه نیافتن در به کار بردن این علوم باشد. نادیده انگاشتن ارگونومی عوارض زیادی در بر خواهد داشت و کاربرد آن، در بهبود روند کار موثر خواهد بود. پرسنل اداری و کارگران بخش صنعت،گروهی هستند که بیشترین صدمات را از عدم به کار گیری ارگونومی در محیط های اداری می بیند، به نحوی که شیوع گردن درد، شانه درد، مچ درد و در مجموع آسیب های اسکلتی عضلانی به دلیل نداشتن شرایط مناسب کار بر فرد، از عوارض این سهل انگاری است. البته پرداختن به مسائل ارگونومی در یک کشور با وضعیت اقتصادی آن کشور رابطه مستقیم دارد، به نحوی که کمتر جایی را می توان یافت که وضع اقتصادی کشور مناسب نباشد و ارگونومی در آن رشد کرده باشد. با این وجود نیاز به علم ارگونومی در زندگی روزمره، صنایع و محیط های کار آمری انکار ناشدنی است و امیدواریم با تربیت دانشجویان متخصص این رشته و مدیریت درست تصمیم گیران، خلاء موجود پر شود و ارگونومی جایگاه خود را در صنعت و زندگی پیدا کند چرا که با سلامت مردم در ارتباط است.