بایگانی دسته بندی ها: بیماری‌های ناشی از کار

بیماری های ناشی از سرب و جیوه و ترکیبات سمی آنها

بیماری های ناشی از سرب و جیوه و ترکیبات سمی آنها

 فرمت:Pdf    تعداد صفحات: 13

فهرست:

• ویژگیهای عوامل ایجادکننده

• منابع و کاربردها

• مشاغلی که احتمال خطر تماس با جیوه و سرب در آنها وجود دارد

• مکانیسیم عمل (جذب, بیوترانسفورماسیون و دفع)

• سنجش تماس (سنجش محیط و بیولوژیک)

• تاثیرات کلینیکی ( حاد, مزمن و تاخیری)

• رابطه بین تماس و عوارض

• پیش آگهی

• تشخیص های افتراقی

• حساسیت

• معاینات پزشکی ( قبل از استخدام, دوره ای)

• اقدامات درمانی و نظارتی ویژه

ویژگیهای عوامل ایجادکننده

جیوه یک فلز مایع نقره ای رنگ با نقطه جوش ۳۹- می باشد و در دمای اطاق بخار میشود. جیوه دارای ترکیبات متعددی است هم ترکیبات غیر آلی (نظیر اکسیدها، سولفاتها، کلریدها و نیتراتها) و هم ترکیبات آلی (نظير الكيل و آریل) ترکیبات جیوه که قدرت حلالیت کمتری در آب دارند، سمیت کمتری را نیز دارا می باشند.

منابع و کاربردها

مهمترین ترکیب معدنی جیوه عبارت است از: سینابار ,cinnabar  HgS, جیوه فلزی در تولید الکترولیتهای هیدروکسید سدیم و پتاسیم بکار میرود. همینطور در کارخانجات تولید و تعمیر ابزار اندازه گیری و تجهیزات آزمایشگاهی (بارومتری، ترمومتر و…) در تولید تیوبهای بخار جیوه، تیوبهای x- ray تصفیه کننده ها و … و همچنین در تولید آمالگامها amalgams بکار میرود. کلرید جیوه II یعنی 2 (Hgl) زمانی به عنوان ضدعفونی کننده بکار میرفته و اکنون به عنوان ترکیب قارچکش بکار میرود و اغلب با کلرید جیوه ا مخلوط می شود (Hg2cl2) برای درمان کچلی (عفونتهای پوستی) و محافظ چوب بکار میرود . ترکیبات اريل جیوه در کشاورزی به عنوان قارچ کش یا ضد عفونی کننده مصرف میشود. متیل جیوه (آلکیل بسیار سمی بوده و نباید مصرف شود. آلکیل جیوه بطور طبیعی در محیط تشکیل میشود یعنی با متیله شدن جيوه توسط میکروپلانکتونهای دریایی ایجاد میگردد. این ترکیبات در بدن حیوانات دریایی رسوب یافته و عمدتا از طریق ماهی و نرم تنان (بشکل غذاهای دریایی) وارد بدن انسان می شوند.

مشاغلی که احتمال خطر تماس با جیوه در آنها وجود دارد

اصلی ترین صدمه وارده در تماسهای شغلی در نتیجه تماس و استنشاق بخارات جیوه معدنی است. این نوع تماس در مشاغل زیر اتفاق می افتد: معادن استخراج جیوه، تولید جیوه فلزی (متالیک)، در صنایع متالورژی تولید هیدروکسیدهای سدیم و پتاسیم، رنگها، لامپهای فلورسنت، تولید یا تعمیر ابزار سنجش الکتریکی، تجهیزات و ابزار آزمایشگاهی، تولید آمالگام برای دندانپزشکی و اصلاح بذر و ترکیبات محافظ چوب با استفاده از ترکیبات محافظ چوب با استفاده از ترکیبات آلی جیوه شاغلین در مشاغل فوق مستعد تماس با جيوه هستند.

مکانیسم عمل

جذب: جیوه اصولا از طریق ریه ها بشكل بخار یا غبار وارد بدن میشود. در حدود ۸۰٪ از بخار جیوه تنفس شده، جذب می گردد. جیوه فلزی بلعیده شده از طریق دستگاه گوارشی فقط به میزان بسیار کمی جذب می شود در حالیکه ترکیبات محلول در آب جیوه، به آسانی جذب می شوند. برخی ترکیبات آلی و معدنی جیوه II احتمالا از طریق پوست جذب میشوند . بلع روزانه جيوه همراه با غذا در حدود مقادیر میکروگرمی است.

تغییر شکل بیولوژیکی یا بیوترانسفورماسیون جیوه در بدن : جیوه معدنی جذب شده ، بسرعت به یون جیوه (++Hg) اکسیده میشود که تمایل ترکیبی زیادی به بنیان سولفیدریل (SH-) دارد و به سوبسترهای غنی از این بنیان باند میشود . بالاترین غلظت جیوه در کلیه ها و کبد يافت شده است (ترکیب با متالوپروتئین). جیوه می تواند از سد خونی – مغزی و جفت عبور نماید. متيل جيوه تمایل ترکیبی قوی با بافت مغزی دارد. در حدود ۹۰٪ از جیوه خون در گلبولهای قرمز یافت میشود . متابولیسم ترکیبات آریل جیوه مشابه، جیوه متالیک یا جیوه معدنی می باشد. ترکیبات فنیل یا متیل اکسی اتیل جیوه، بسرعت به نوع جيوه معدنی تبدیل می شود در حالیکه جیوه متیله شده بسیار کندتر متابولیزه می شود.

دفع: در حالیکه ترکیبات معدنی و غیر آلی جیوه بیشتر از طریق ادرار دفع می شوند تا مدفوع، ترکیبات آلی جیوه عمدتا از طریق مدفوع (بیش از ۹۰٪) دفع می گردند. نیمه عمر بیولوژیکی جیوه معدنی تقریبا ۶ هفته است.

سنجش تماس

سنجش محیطی

نمونه های هوا با استفاده از اسپکترومتری جذب اتمی (طیف سنجی – جذب اتمی) یا کلریمتری دی تیزون (dithisone) اندازه گیری میشوند. وسایل اندازه گیری قابل حمل که میزان جذب نور منتشر شده را از طریق لامپ تخلیه شده جیوه محاسبه می کند ، نیز بکار میروند.

سنجش بیولوژیک

بهترین روش سنجش میزان تماس با بخار جیوه، جيوه معدنی یا ترکیبات آریل جیوه، تعيين کمی جیوه در ادرار از طریق اسپکترومتری جذب اتمی با رنگ سنجی دی تیزون (dithisone) می باشد. در تماس با ترکیبات آلی (نظير متیل – جیوه)، غلظت این ترکیبات در گلبولهای قرمز و پلاسما باید اندازه گیری شود. در مواردیکه تماس شغلی با جیوه وجود نداشته باشد، غلظت های ادراری جیوه کمتر از ۲۰ میکروگرم در لیتر می باشد. بنظر می رسد که یک ارتباط خطی بین غلظت جیوه در هوا و غلظت ادراری آن وجود دارد. در کتب مختلف، نسبت بین غلظت هوا و غلظت ادرار نسبت متفاوتی بین ا به ۲ به ۳ ارائه شده است. طبق یک تخمین محاسباتی، متوسط غلظت جیوه در هوا در حدود ۵۰ میکروگرم در متر مکعب هوا، متناسب است با غلظت ۱۰۰ الی ۱۵۰ میکروگرم جیوه در یک لیتر ادرار. در هر حال تغییرات فردی وسیعی، در همبستگی بین میزان تماس و میزان دفع و همچنین مقدار دفع روزانه وجود دارد .

تأثیرات کلینیکی

تماس با بخار جیوه می تواند باعث وارد آمدن آسیب به سیستم عصبی گردد. متیل جیوه برای سیستم عصبی بی نهایت سمی است در حالیکه ترکیبات فنیل و موکسی – اتیل سمیت کمتری دارند.

مسمومیت حاد

تماس کوتاه مدت با بخار جیوه فلزی (متالیک) در غلظتهای حدود چندین میلی گرم در متر مکعب هوا باعث تحریک غشاهای مخاط برونشی، اسئومانیتیس توأم با افزایش ترشح بزاق و پنومونی توأم باتب و دیسپنه (تنفس همراه با درد) می باشد. بلع تصادفی نمکهای معدنی نظیر کلرید جيوه تا (Hgcl2) باعث نکروز موضعی در دهان و دستگاه گوارشی، کلاپس عروق گردشی و آسیب حاد کلیه توأم با کم ادراری یا بی ادراری (الیگوری ، آنوری) می گردد.

مسمومیت مزمن

علائم ۳گانه مسمومیت مزمن ناشی از بخار جیوه شامل: اریتم (سرخی)، لرزش (ترمور) و استوماتیت می باشد. علائم نورولوژیکی و اختلال روانی – حرکتی بسیار مشخص کننده هستند. علائم غیر اختصاصی اولیه (یعنی آنورکسی، کاهش وزن، سردرد) به دنبال خود علائم مشخص تری به همراه می آورند: افزایش التهاب و تحریک، اختلالات خواب بیدار شدن متوالی، بی خوابی، بیقراری، هیجان زدگی، توهم افسردگی ، اختلالات حافظه ای و از دست دادن اعتماد بنفس بوده و در حالتهای شدیدتر علائمی نظیر پندار و خیالات وهمی، از دست دادن کابل حافظه و تخریب کامل هوشیاری ، که امروزه دیده نمی شود. لرزش ناشی از مسمومیت جیوه حالات پیچیده ای دارند (۲ نوع لرزش مقطعی و پایدار وجود دارد) و ابتدا ممکن است فقط لرزشهای خفیف پلکهای بسته، در لبها و زبان و انگشتان باشد. نوشتن فرد لرزشی، نامنظم و اغلب ناخواناست. پیشرفت لرزش، باعث تأثیر روی بازوها و نهایتا در تمام بدن می گردد. مسمومیت شدید اغلب منجر به اختلالات گفتاری بخصوص در تلفظ می گردد. سایر علائم نورولوژیکی شامل؛ برافروختگی، افزایش تعریق و دانه دار شدن پوست می باشد. التهاب مزمن دهانی و لثه اغلب بوجود آمده و می تواند منجر به ریزش دندانها گردد. اگر از تجمع مقادیر بالای جیوه در کلیه ها جلوگیری شود، احتمال صدمه کلیوی وجود ندارد. جیوه در کپسول قدامی کریستال عدسی چشم رسوب کرده و باعث بازتاب خاکستری – قهوه ای یا زرد از کریستالها می شود. مسمومیت شغلی با آریل (فنیل) و متوکسی اتیل جیوه بسیار نادر است. تأثیرات این ترکیبات مشابه نحوه تأثیرات ترکیبات معدنی جیوه است چرا که بلافاصله در بدن تبدیل به شکل معدنی میشود. مضافا میتواند باعث درماتیت سمی پوست شوند.

تأثيرات تأخیری (دیررس)

هیچ مدرکی که نشان دهنده خاصيت سرطانزائی جیوه معدنی باشد، وجود ندارد. با اینحال برخی مطالعات تجربی نشانگر تغییرات کروموزومی و میتوزی در نتیجه تماس مکرر با جیوه بوده است.

رابطه بین تماس و عوارض آن

آسیبهای حاد تنفسی در تماس با بخار جیوه با غلظت حدود ۱ الى 3 میلی گرم در مترمکعب هوا اتفاق می افتد. تماس با جیوه متالیک و معدنی با غلظت 0.05 میلی گرم در متر مکعب هوا و کمتر بنظر نمیرسد که باعث بروز مسمومیت در کارگران طی ۸ ساعت کار روزانه و ۵ روز هفته گردد.

پیش آگهی

پیش آگهی مسمومیت مزمن پس از قطع کامل، خوب است بویژه وقتی که اجازه توسعه مسمومیت پس از ایجاد مراحل اولیه داده نشود.

تشخیص های افتراقی

مسمومیت حاد

برونشیت حاد، پنومونی اینترستيشل و استوماتیت با منشأ جيوهای توأم با سابقه تماس مدارکی مبنی بر تماس با غلظتهای بالای جیوه و وجود جیوه با غلظتهای بالا در ادرار، تشخیص و تأیید مسمومیت حاد کمک می کند.

مسمومیت مزمن

لرزش ناشی از جیوه مشابه لرزش (ترمور) در مولتی پل اسکلروزیس، بیماریها خاص عضلانی و ایکلسم می باشد. گاهی اوقات تشخیص علائم عصبی (که به ethism اطلاق می گردد) از سایر علائم عصبی با منشأ خارجی و برخی سایر بیماریها مشکل است . تاریخچه شغلی تماس با جیوه و وجود غلظت های بالای جیوه در ادرار، به تأیید تشخيص مبنی بر وجود منشأ جیوه ای در ترمور، و تغییرات عصبی، کمک میکند.

حساسیت

افراد جوان (بین سنین ۱۲ تا ۲۰ سالگی)، بانوان باردار، مادران شیرده و کسانیکه از بیماریهای عصبی عملکردی و روانی رنج میبرند، بیماریهای پارانشیم کلیوی و کبدی، هیپر تیروئیدسیم (پرکاری غده تیروئید) یا ایکلسم مزمن در بیشترین خطر هستند.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ بانک بیماری‌های ناشی از کار

⇐ بیماری های ناشی از فسفر و ترکیبات سمی آن

⇐ بیماریهای ناشی از بریلیوم و کادمیوم و ترکیبات سمی آن

⇐ بیماریهای ناشی از مواجهه با آرسنیک

⇐ بیماری های ناشی از عوامل فیزیکی محیط کار

بیماریهای ناشی از بریلیوم و کادمیوم و ترکیبات سمی آن

بیماریهای ناشی از بریلیوم و کادمیوم و ترکیبات سمی آن

 فرمت:Pdf    تعداد صفحات: 9

ویژگیهای عامل ایجادکننده

بریلیوم فلزی است، به رنگ خاکستری روشن که به میزان کمی در اسیدهای رقیق و بازها، قابل حل می باشد.

منابع و کاربردها

بریلیوم مورد نیاز برای مصارف صنعتی از سنگ معدنی beryl گرفته میشود. بریلیوم و آلیاژهای آن بطور وسیعی در صنایع هواشناسی و کارخانجات تولید دستگاه های دقیق محاسباتی و کامپیوتر، دستگاه های برش بدون قوس الکتریکی در صنعت نفت، تیوبهای x – ray تیوبهای فلورسنت، الکترودهای خلاء، كاتدهای گرمایشی و ترکیبات واسطه گر در مصارف رآکتورهای اتمی مصرف می گردند.

مشاغلی که خطر تماس با بریلیوم و مشتقات سمی آن وجود دارند

کارگران آلیاژ سازی بریلیوم، سازندگان تیوبهای تشعشعی کاتدی، تکنسینهای هواپیماسازی (بالنهای هوائی) و تجهیزات هواشناسی، و کارکنان رآکتورهای اتمی در بیشترین خطر تماس هستند.

مکانیسم عمل

جذب: مسیر اصلی ورود به بدن از طریق سیستم تنفسی می باشد. مقداری نیز از طریق دستگاه گوارشی و پوست سالم جذب می شود اما عملا اهمیت زیادی ندارند راههای گوارشی و پوستی)

توزيع : قسمت عمده بریلیوم و مشتقات غير قابل حل آن که وارد بدن می شوند، در ریه ها ثابت می شوند. ترکیبات قابل حل، بتدریج در سایر اعضاء بدن پخش شده، ممکن است از جفت عبور کرده و به جنین برسد و همچنین احتمال دارد از طریق شیر مادر به بدن نوزاد وارد گردد.

دفع : بریلیوم از طریق ادرار و مدفوع ، دفع می گردد.

سنجش محیطی

میزان غلظت گرد و غبار کلی و قابل استنشاق هر دو باید اندازه گیری شود و ترجیحا نیز با وسایل نمونه برداری فردی اینکار باید صورت گیرد.

سنجش بیولوژیک

بریلیوم گاهی اوقات در ادرار افرادی دیده می شود که بصورت غیر شغلی با غلظت کمتر از یک میلی گرم در لیتر بریلیوم تماس دارند. در گروه های کارگری که تماس شغلی دارند، غلظتها بالاتر است اما الزاما این مقدار ارتباطی با میزان تماس با شدت بیماری ریوی ندارد. در موارد نبود علائم کلینیکی و نشانه های بیماری وجود بریلیوم در ترکیبات بیولوژیک دلیل بیماری نیست. در کالبد شکافی ممکن است بریلیوم در اندام های فردی که مدتها از تماس وی با بریلیوم گذشته دیده شود. به هرحال ارتباط ناچیزی بین مقدار بریلیوم موجود در ریه ها و وجود بیماری، برقرار است.

تأثیرات کلینیکی

ترکیبات قابل حل بریلیوم (کلراید، سولفات، فلوئوراید) می تواند مسمومیت حادی را ایجاد نماید، در حالی که اشکال غیر قابل حل (فلز بریلیوم و اکسید بریلیوم)، باعث بیماری مزمن می گردند.

بریلیوزیس حاد

در نتیجه استنشاق تصادفی مقادیر زیادی از ترکیبات قابل حل بریلیوم حادث می شود و خود را به شکل نازوفارنژیت، تراکئو برونشیت (برونشیت نانی)، برانكئولیتیس یا آدم ریوی (خیزریوی) ظاهر کرده و از چند ساعت تا یک الی دو روز پس از تماس پدیدار می شود.

بریلیوزیس مزمن

در نتیجه تماس کم و طولانی با ترکیبات قابل حل بریلیوم ایجاد می شود. تأثیر آلرژنیک (حساسیت) بریلیوم، نقش عمده ای در بیماریزائی بریلیوزیس دارد. یعنی بیماری با تحریک واکنشهای ایمونوپاتولوژیکی در افراد حساس ایجاد میشود. بیماری میتواند سالها پس از قطع تماس با آلودگی بریلیوم بروز نماید. واکنش محدود گرانولوماتوز که عمدتأ منحصر به ریه ها می شود ولی می تواند در سایر اعضا نیز ایجاد گردد (کبد، طحال)، یک واکنش مشخص کننده و تیپیک است. علائم متداول اولیه و نشانه های بیماری عبارت است از قطع تنفسی توأم با تقلای تنفسی، سرفه و تب، و در آخر ضعف و ناتوانی و کاهش سریع وزن، بیماری تحت شرایط ویژه ای می تواند بسرعت توسعه یابد (مانند جراحی، عفونت تنفسی یا حاملگی، عدم کفایت تنفسی یا قلبی) عکسبرداری از قفسه سینه نشاندهنده گرانولوماتوز منتشر دوطرفه یا در مراحل اولیه که فقط بزرگ شدگی غدد لنفاوی دیده میشود. فعالیت دستگاه تنفسی بطور وسیعی در نتیجه کاهش ظرفیت اتساع ریه ها تضعیف می شود که در مراحل اولیه بیماری قابل تشخیص می باشد.

تأثيرات تأخیری

در تجربیاتی که روی حیوانات بعمل آمده نشانداده شده که بریلیوم سرطانزاست. کمبود اطلاعات در اینباره، آژانس بین المللی را وادار به انجام تحقیقاتی روی سرطان ناشی از بریلیوم و ترکیبات وابسته آن که باعث سرطان در انسان میشوند، کرده است.

رابطه بین تماس و عوارض آن

گرچه بریلیوزیس معمولا در نتیجه تماس با مقادیر بالای بریلیوم و مشتقات آن ایجاد میشود؛ گاهی اوقات حتی یک تماس جزئی با غلظت پایین کافی است که بیماری بوجود بیاید و حتی این بیماری ممکن است پس از قطع تماس بروز نماید. بدین ترتیب یک ارتباط سیستماتیک بین میزان تماس و بروز بیماری وجود ندارد.

systemic sclerosis بیماری اسکروزیس

پیش آگهی

در بریلیوزیس حاد معمولا بهبودی در عرض ۲ الی ۶ هفته حاصل می شود، ولی گاهی اوقات آسیب به شکل پایداری باقی می ماند (نظیر برونشیت، اسکلرزیس سیستمیک). بریلیوزیس مزمن ممکن است بدون علامت بوده یا به سرعت پیشرونده باشد و بشدت فرد را معلول و ناتوان نماید.

تشخیص های افتراقی

سارکوئیدوز، سایر پنوموکونیوزها، سندرم Hamman-Rich سل ارزنی و کارسینوماتوزارزنی باید از لیست احتمالات حذف شوند. شاید نمونه برداری از ریه ها لازم باشد. در حالیکه برخی متخصصین، آزمایشات آلرژی روی پوست را با محلولهای نمکی بریلیوم به عنوان روش تشخیص حساسیتی در نظر میگیرند، برخی دیگر از این آزمایشات به دلیل اینکه احتمالا منجر به بروز واکنش حساسیت غیر اختصاصی می شوند ، اجتناب می کنند. تشخیص باید با تاریخچه تماس قبلی فرد ، تأیید گردد.

حساسیت

بنظر می رسد موارد آتوپیک و یا افراد مبتلا به بیماری ریوی، بطور ویژه ای آسیب پذیرتر هستند.

معاینات بهداشتی

معاینات قبل از استخدام

معاینات قبل از استخدام بایستی شامل تاریخچه پزشکی و معاینات فیزیکی و با توجه ویژه روی آتوپی و آلرژی و پوستی – تنفسی بیمار باشد. عکسبرداری از قفسه سینه و آزمایشات پایه ای عملکرد ریوی (FEV1 و VC) هم ضروری هستند.

معاینات دوره ای

در اصطلاح پزشکی این معاینات دقیقا مانند معاینات قبل از استخدام هستند.

اقدامات نظارتی و درمانی ویژه

در بریلیوز حاد، تماس با بریلیوم باید فورا قطع گردد. از آنجائیکه علائم جزئی اولیه می تواند منجر به حمله شدید بعدی شود، بیمار باید فورا به بیمارستان معرفی گردد. عوامل شلاته کننده (باند کننده که باعث حذف بریلیوم از بدن می شوند، روشی قابل اجراست. از خیز ریوی، نارسایی قلبی – عروقی و عفونتهای ریوی باید قبلا پیشگیری شود کورتیکوستروئیدها تأثير سودبخشی در بریلیوز مزمن می توانند داشته باشند اما مصرف این ترکیبات باید بطور نامحدودی ادامه یابند. هر نوع تماس بعدی با بریلیوم باید ممنوع گردد.

اقدامات کنترل و پیشگیری

میزان تماس کارگران با بریلیوم باید با استفاده از تکنیکهای مناسب کنترلی محدود گردد ضمن آن که اقدامات پیشگیری فردی نظیر: پوشیدن ماسکهای تنفسی در اماکن با میزان تماس وسیع با بریلیوم لباسهای کار دارای فشار هوا از داخل در محل هایی که خطر تماس بیشتر است، تعویض اجباری پوشاک کارگران و پوشیدن دستکش ، استفاده از عینک و … حد تماس مجاز برای بریلیوم در هوا در کشورهای مختلف عبارت از ۱۸۱ میکروگرم در متر مکعب هوا با ۲ میکروگرم در متر مکعب هوا می باشد.

بیماری آتوپیک (مادرزادی، نوع خاصی از واکنش حساسیتی پوستی که بعدها در ریه ها نیز خود را ظاهر می سازد.)

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید

حتما بخوانید:

⇐ بیماری های شغلی در صنعت

⇐ بیماریهای برونکوپولمونری (برونشیت ریوی)

⇐ تشخیص بیماری و ارزیابی بالینی آسم شغلی

⇐ سم شناسی کادمیوم

⇐ سم شناسی بریلیوم,تالیوم و پلاتین

منبع: دانشجویان بهداشت حرفه ای