شاخص های بیولوژیکی تماس (BEIs)
شاخص های بیولوژیکی تماس (BEIs)
شاخص های بیولوژیکی تماس (BEIs)
Biological Exposure Indices
فرمت: PDF تعداد صفحات: 13
مقدمه
پایش بیولوژیک (حدود مجاز شاخص های بیولوژیکی مواجهه) به عنوان ابزاری در دست کارشناسان بهداشت صنعتی برای ارزیابی میزان تماس کارگر با مواد شیمیایی و ریسک های بهداشتی حاصل از آن، بکار می رود. در حالی که با پایش هوای محیط کار می توان تماس استنشاقی کارگران با مواد شیمیایی موجود در محیط کار را از طریق اندازه گیری غلظت ماده شیمیایی در هوای محیط کار ارزیابی نموده و حدود مجاز TLV را در این مورد مرجع قرار داد، پایش بیولوژیک این امکان را فراهم می نماید که تماس کلی کارگران با مواد شیمیایی موجود در محیط کار از طریق اندازه گیری شناساگرهای (معرف های) مناسب در نمونه های بیولوژیک فراهم شده از کارگران در معرض، در زمانهای مشخص ارزیابی گردد و در این حالت شاخص های تماس بیولوژیک (BEIs) به عنوان حدود مجاز مرجع مورد استفاده قرار می گیرند.
شناساگر قابل اندازه گیری در نمونه های بیولوژیک ممکن است همان ماده شیمیایی موردنظر با متابولیت های حاصل از آن و یا تغییرات بیوشیمیایی برگشت پذیر ناشی از آن ماده شیمیایی باشد. می توان هر یک از شناساگرهای فوق را در نمونه های هوای بازدمی، ادرار، خون و یا سایر نمونه های بیولوژیک بدست آمده از کارگران جستجو کرد. مقدار اندازه گیری شده شناساگر می تواند بر حسب نوع شناساگر، نمونه اخذ شده و زمان نمونه گیری، نشاندهنده شدت تماس اخیر، میانگین تماس روزانه و یا تماس تجمعی مزمن باشد.
شاخص های بیولوژیک تماس نشاندهنده محتمل ترین مقادیری از شناساگرها هستند که در نمونه های بیولوژیک کارگر سالمی که تماس شغلی وی مشابه کارگری است که بهمان میزان، اما از طریق استنشاق، با عوامل زیان آور (در حد مجاز TLV) تماس دارد، یافت می شود.
در مورد برخی مواد شیمیایی استثنائاتی وجود دارد خصوصا، در مورد موادی که TLV آنها بر اساس محافظت و مراقبت در مقابل آثار غیرسیستمیک آنها (مثل تحریک و سوزش یا اختلالات تنفسی) برقرار شده است. در این موارد بعلت جذب قابل ملاحظه این مواد از راه های دیگر (اغلب از راه پوست) پایش بیولوژیک مطلوب خواهد بود. مقدار شاخص بیولوژیک در این مورد براساس آثار سیستمیک برقرار می گردد. بنابراین میزان دز کلی جذب شده (internal dose) از میزان جذب تنفسی در اثر تماس با مقدار TLV فراتر خواهد رفت.
کاربرد BEIs
شاخص های بیولوژیک تماس حدود مجاز مرجع هستند که بعنوان راهنمای ارزیابی عوامل زیان آور در فعالیت های بهداشت صنعتی مورد استفاده قرار می گیرند. این شاخص ها بیانگر مرز دقیق و قطعی بین تماس خطرناک و تماس ایمن نیستند. پایش بیولوژیک باید بعنوان مکمل پایش هوا مورد توجه قرار گیرد، بخصوص در مواردی که پایش توام دارای امتیازاتی نسبت به پایش هوا به تنهایی باشد.
از پایش بیولوژیک می بایست در موارد زیر استفاده گردد:
- مستدل نمودن پایش هوا
- ارزیابی اثربخشی وسایل حفاظت فردی
- تعیین قابلیت نفوذ مواد از راه پوستی و گوارشی
- تعیین تماس های غیرشغلی
تفاوتهای بیولوژیک بین افراد سبب می شود که گاهی مقادیر بیولوژیک اندازه گیری شده در فرد از حدود مجاز شاخص های بیولوژیک تماس تجاوز کند، در حالیکه س لامتی فرد نیز به مخاطره نیفتاده باشد. اما اگر در بررسی اکثر نمونه هایی که به دفعات از کارگر اخذ می شود و یا نمونه اخذ شده از اکثر کارگران در یک محیط کار از حدود مقادیر شناساگر شاخص های بیولوژیک تماس تجاوز نماید، می بایست علت آن مورد بررسی قرار گیرد و برای کاهش مواجهه اقدام مناسب انجام گیرد.
شاخص های بیولوژیک تماس برای کسانی کاربرد دارد که روزانه ۸ ساعت و در هفته ۵ روز کار می کنند. صرف نظر از برنامه ها و نحوه کار در مشاغل مختلف، هیچ گونه اصلاحی (فاکتور تصحیح) برای BEI توصیه نمی شود. کاربرد BEI باید صرفا توسط متخصصین مطلع از مبانی سم شناسی انجام شده و این حدود را نمی توان برای مواجهه های غیرشغلی و عموم جامعه بکار برد.
از شاخص های بیولوژیک تماس نباید بطور مستقیم یا غیرمستقیم (با بکار بردن ضرایب تبدیل) برای تعیین حدود تماس ایمن در تماس های تعمیر شغلی (با آلاینده های آب و هوا و غذا) استفاده نمود. همچنین از این شاخص ها نباید برای ارزیابی عوارض جانبی با تشخیص بیماری شغلی استفاده نمود.
اطلاعات مورد نیاز برای توصیه هر شاخص بیولوژیک از دانش موجود درباره جذب، دفع و یا متابولیسم مواد شیمیایی و ارتباط بین شدت تماس و آثار بیولوژیک دیده شده در کارگران بدست می آید. شاخص های بیولوژیک تماس برمبنای ارتباط بین شدت تماس و مقادیر بیولوژیک شناساگر و یا ارتباط بین مقادیر بیولوژیک شناساگر و آثار سوء ماده شیمیایی بر بدن تعیین می شود.
برای یافتن این ارتباطات از نتایج مطالعات انسانی در شرایط محیط کار و آزمایشگاه ها (شرایط کنترل شده) استفاده می شود و تحقیقات انجام شده بر روی حیوانات برای تأمین اطلاعات موردنیاز برای تعیین شاخص های بیولوژیک تماس مناسب نیستند.
در جدول TLV مربوط به مواد شیمیایی در مقابل بعضی مواد از جمله در مقابل مواد مت هموگلوبینیزان و ارگانوفسفره های مهار کننده کولین استراز، در ستون نمادها لفظ BEI أمده است که نشانه آنست که مقدار شاخص بیولوژیک نیز برای آن ماده براساس موارد زیر تعیین شده است:
- آثار مواد شیمیایی بر بدن موجود زنده
- فعل و انفعالات بیولوژیک که بدن موجود زنده روی ماده شیمیایی اعمال می کند.
وجود شاخص های بیولوژیک تماس برای یک ماده به این معنی نیست که پایش بیولوژیک برای آن ماده الزامی است و کارکنان بهداشت صنعتی باید در طراحی برنامه های پایشی مهارت یابند. این نوشته ها اطلاعات زمینهای مفیدی را برای آنان تأمین می کند.
ارتباط BEI با TLV
معرف های BEI شاخصی از دریافت مواد شیمیایی توسط افراد هستند. پایش هوا برای نشان دادن پتانسیل مواجهه تنفسی در یک فرد یا جمعی از کارگران است. میزان دریافت مواد شیمیایی در یک گروه از کارگران به دلایل متعددی ممکن است با میزان دریافت مواد شیمیایی در یک فرد متفاوت باشد. بیشتر مقادیر BEI ارتباط مستقیم با مقدار TLV ماده دارد. به عبارت دیگر غلظت معرف مورد انتظار متناسب با غلظت آلاینده هوابرد در حد TLV ماده است. ولی در مورد برخی دیگر از مواد نظیر سرب مقادیر BEI مستقیما از TLV گرفته نشده است بلکه تابعی از عوارض سوء ناشی از مواجهه با آن مواد است.
منابع اصلی تناقض در نتایج پایش بیولوژیک مواد شیمیایی
عدم تطابق نتایج پایش هوا و پایش بیولوژیکی دلایل متعددی دارد که برخی از آنها عبارتنداز:
- وضعیت فیزیولوژیکی و بهداشتی کارگر: مانند وضع ساختمان بدن و قدرت بدنی، رژیم غذایی، متابولیسم، ترکیب مایعات بدن، سن، جنس، بارداری، داروهای مصرفی و بیماریها
- فاکتورهای مواجهه شغلی: نظیر مدت و شدت بار کاری، مواجهه پوستی، دما و رطوبت، مواجهه همزمان با مواد شیمیایی دیگر و عادات کاری
- فاکتورهای مواجهه غيرشغلی: نظير آلودگی هوای شهر و محل سکونت، نوع تغذیه و آب و آلودگی آنها، بهداشت فردی، استعمال دخانیات، مواد مخدر و الکل، تماس با برخی مواد شیمیایی که مصرف خانگی دارند، تماس با مواد شیمیایی ناشی از تفنن و سرگرمی و یا مواد شیمیایی موجود در سایر محیط های کار و فعالیت های فرد بعد از فراغت از کار روزانه.
- فاکتورهای متدولوژیک(روش نمونه برداری و تجزیه): شامل آلودگی ثانویه نمونه و یا تخریب آن هنگام جمع آوری نگهداری و تجزیه، و خطا در انتخاب روش تجزیه نمونه ها.
- موقعیت و محل قرارگیری تجهیزات نمونه برداری نسبت به ناحیه تنفسی کارگر.
- توزیع اندازه ذرات و دسترسی زیستی به آن دسترسی ذرات به ارگانهای هدف).
- کارایی متغیر وسایل حفاظت فردی۔
- برنامه زمانی: درنظر گرفتن زمان مناسب برای نمونه گیری باید مطابق برنامه زمانی مشخص شده بدقت رعایت شود، چرا که توزيع ماده شیمیایی و دفع آن و یا متابلیت های آن و تغییرات بیوشیمیایی حاصل از تماس با ماده شیمیایی، رویدادهای چرخشی هستند و شاخص های بیولوژیک تماس پذیرفته شده تنها در صورت رعایت برنامه زمانی توصیه شده کاربرد خواهد داشت.
جمع آوری نمونه و زمان نمونه گیری
با توجه به تغییرات سريع غلظت برخی از معرف ها در نمونه های بیولوژیک، زمان نمونه گیری بسیار مهم بوده و باید به دقت مشاهده و ثبت شود. زمان نمونه گیری در جدول مقادير BEI با توجه به زمان ماند معرف ارائه شده است. برای مواد و معرف هایی که قدرت تجمعی در بدن دارند زمان نمونه گیری خاصی تعیین نشده است.
معیارهای زمان نمونه گیری از نمونه های بیولوژیک عبارتست از:
- قبل از نویت کاری (۱۶ ساعت پس از آخرین مواجهه)
- حین شیفت کاری (در هر زمان پس از گذشت ۲ ساعت از شروع مواجهه)
- پایان نویت کار (در حداقل زمان ممکن پس از پایان مواجهه)
- آخر هفته کار (پس از ۴ یا ۵ روز متوالی کاری همراه با مواجهه)
- اختیاری (در هر زمان)
ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.
ورود یا ثبـــت نــــام + فعال کردن اکانت VIP
مزایای اشتراک ویژه : دسترسی به آرشیو هزاران مقالات تخصصی، درخواست مقالات فارسی و انگلیسی، مشاوره رایگان، تخفیف ویژه محصولات سایت و ...
حتما بخوانید:
⇐ پاورپوینت حدود مجاز مواجهه شغلی
⇐ ارتباط موجود بین تماس و غلظت عوامل خطرناک در نمونه های بیولوژیکی
منابع چی بودن؟
منبعش حدود مجاز مواجهه شغلی (OEL) است
اصلاح شاخص بیولوژیک برای ۸ساعت کاری بیشتر چگونه است؟
سلام در همین فایل فرمولش موجود است