نقش عوامل زیان آور محیط کار در بیماری های شغلی
نقش عوامل زیان آور محیط کار در بیماری های شغلی
نقش عوامل زیان آور محیط کار در بیماری های شغلی
فرمت: Pdf تعداد صفحات: 78
هدف های رفتاری: از شما انتظار می رود پس از مطالعه این بسته آموزشی بتوانید به این سوالات پاسخ دهید:
-
بیماری های شغلی در محیط کار چیست؟
-
بیماری های شغلی ناشی از عوامل زیان آور فیزیکی محیط کار کدامند؟
-
بیماری های شغلی ناشی از عوامل زیان آور شیمیایی محیط کار کدامند؟
-
بیماریهای شغلی ناشی از عوامل زیان آور ارگونومیکی محیط کار کدامند؟
-
بیماریهای شغلی ناشی از عوامل زیان آور روانی محیط کار کدامند؟
-
بیماریهای شغلی ناشی از عوامل زیان آور بیولوژیکی محیط کار کدامند؟
-
سرطانهای شغلی کدامند؟
مقدمه
علت عمده مرگ و میر های مرتبط با کار در سرتاسر جهان بیماری های مشغی هستند. بر اساس برآورد سازمان بین المللی کار از 2.34 میلیون تلفات شغلی در هر سال تنها 321000 مورد آن مربوط به حوادث شغلی است و 2.02 میلیون مرگ باقیمانده به علت انواع مختلفی از بیماری های مرتبط با کار رخ می دید که روزانه به طور متوسط بیش از 5500 مرگ در دنیا به علت بیماری های شغلی اتفاق می افتد. در سراسر جهان بیماری های شغلی، همچنان به عنوان علت عمده مرگ و میرهای مرتبط با کار مطرح می باشد.
معمولا اقدامات پیشگیرانه از بروز بیماری های شغلی در محیط های کار ناکافی بوده و این مسئله اثرات منفی عمیقی نه تنها بر کارکنان و خانواده های آنها بکه بر کل جامعه به علت تحمیل هزینه های هنگفتی که در تولید و از بین رفتن بهره وری ایجاد می کند، وارد می سازد، به انتقاد سازمان بین المللی کار همه کشور ها می توانند گام های موثر و مشخصی برای کاهش میزان بیماریهای شغلی با اجرای برنامه های پیشگیرانه ایمنی، بهداشت و محیط زیست (HSE) بردارند.
بیماریهای ناشی از کار رنج و زیان های هنگفتی را در دنیای کار به دنبال دارند. با وجودی که میزان مرگ و میر ناشی از بیماری های شغلی و بیماریهای وابسته به شغل 6 برابر بیشتر از حوادث شغلی برآورد شده است لیکن هنوز این بیماریها نشناخته و پنهان هستند. علاوه بر این، ماهیت بیماری های شغلی به سرعت در حال تغییر است تکنولوژی های جدید و تحولات اجتماعی، همراه با تغییر شرایط اقتصاد جهانی بر وخامت مخاطرات بهداشتی موجود افزوده و انواع جدیدی از این مخاطرات را پدیدار نموده است بیماری های ناشی از کار از روزهای نخست زندگی انسان بر روی کره خاکی همیشه با زندگی انسان همراه بوده است و از چند صد سال پیش در بعضی از کشورها به عنوان رشته ای جدایی از سایر رشته های تخصصی پزشکی تدریس و کار شده و منشاء برکات زیادی برای جامعه بشری بوده است
می توان شناخت بیماری های ناشی از کار را با توجه به کلیه مسائل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی یک نوع سرمایه گذاری در جهت سلامت عمومی و ارتقاء کیفیت زندگی کارگران و کارکنان و لذت بردن از کار و زندگی در نظر گرفت.
از این راهنما برای تمامی شاغلین اداری ارائه شده و در کلیه فعالیت های اداری قابل استفاده و استناد خواهد بود. در تدوین این راهنما سعی شده تا ضمن ارائه راهکارهای اطلاعات جامع در خصوص بیماری های شغلی، معیارها و اصول قابل استفاده برای کنترل و پیشگیری از بیماریهای شغلی معرفی گردد.
بیماری های شغلی
بیماری های شغلی بیماری هایی هستند که به دليل خصلت کار و در محیط کاری که دارای عوامل زیان آور اثر گذار بر سلامت شاغلین هستند بوجود می آیند علیرغم اینکه به نظر می رسد این گونه بیماریها از شیوع کمتری نسبت به سایر بیماریها برخوردارند. شواهد نشان دهنده آن است که گروه عظیمی از افرادی که به نوعی شاغل محسوب می شوند خصوصا در کشورهای در حال توسعه مبتلا به اینگونه بیماریها هستند، بیماری های شغلی در صورت بروز و ابتلا می توانند فرد مبتلا را ناتوان از انجام فعالیت ها نمایند. محیط کار دارای عوامل مختلفی است که در کدام می تواند برای کارکنان و سایر افرادی که به گونه ای در معرض آن قرار گیرند سلامت آنها را تهدید نماید مانند
- عوامل شیمیایی محیط کار
- عوامل فیزیکی محیط کار
- عوامل بیولوژیکی محیط کار
- عوامل ارگونومیکی محیط کار
- عوامل روانی محیط کار
محیط کار به تنهایی عامل بیماری زایی نیست، بلکه شرایط، و عدم رعایت اصول بهداشت نیز از عوامل تشدید کننده می باشد. بیماری های شغلی در صورت تشخیص زودرس در مراحل اولیه قابل پیشگیری و کنترل است. بروز بیماری های شغلی می تواند بر اساس دو عامل پیشگیری کنند کاهش یابد
- کنترل و ارزيابي مداوم در محیط کار
- معابنات قبل از استخدام و معاینات دوره ای
بیماری های شغلی دارای مدت مسئولیت هستند و آن مدتی است که کارمند، بعد از قطع تماس با عوامل بیماریزای محیط کار، علائم بیماری را بروز می دهند، در این صورت است که بیمار می او ناشی از کار شناخته می شود. در مدت زمانی که کارمند در محی الوده و بیماری زا کار می کند، طبیعی است که مسئولیت در نوع خصر از جانب محب کار که کارمند را تهدید کند با کارفرما است علاوه بر آن حتی زمانی که کارمند از کار خود جدا شد در صورت بروز بیماری ناشی از کار بر عهده کارفرما است.
- تمامی مشاغل دارای خطراتي هستند که باید آنها را شناخته و راه های جلوگیری از آنها را به کار بست: کارمند که در واحد صنعتي با جیوه، سرب و یا مواد شیمیایی سر و کار دارد. ممكن ابیت دچار مسمومیت حاد و یا یک بیماری مزمن شود. کارمند معدن در اثر گرد و غبار با گازهای معدنی، دچار بیماری ریوی می شود.
- کشاروزان در معرض مسموم ممکن است دچار بیمار می شوند
- رانندگان، خلبانان و کسانی که در کارگاه های پر صدا کار می کنند دچار عوارض کاهش شنوایی خواهند شد
- افرادی که با مواد شیمیایی سرو کار دارند ممکن است به بیماری های پوستی، تنفسی و … دچار شوند.
- کارمندان اداری یه علت بی حرکتی و یا کم تحرکی و یا کار در نور ضعیف و غیر استاندارد می توانند دچار بیماری های اسکلتی عضلانی و چشمی شوند.
جدول – عوامل زیان آور محیط کار و عوارض سلامتی احتمالی آنها
عوامل زیان آور |
عوارض احتمالي |
سر و صدا – ارتعاش |
کاهش شنوایی – بیماری های قلبی و عروقی – آسیب های اسکلتی و عضلانی – کاهش بهره وری و افزایش حوادث ناشی از کار |
گازها و بخارات – گرد و غبار – دود و دمه |
انواع مسمومیت ها، آلرژی، بیماری های دستگاه تنفسی، آسیب های دستگاه عصبی، سرطان ها، ناراحتی های پوستی و… |
شرایط روحی و روانی نامناسب کارگاه (روابط مناسب بین کارکنان و کارفرما و …) |
نارضایتی شغلی، افسردگی، افزایش حوادث ناشی از کار، غیبت و … |
عدم رعایت اصول ارگونومی در محیط |
اختلالات اسکلتی عضلانی، سندرم بصری کامپیوتر |
تعاریف
1- بیماری های شغلی:
بیماری هایی هستند که بعلت مواجهه با عوامل زیان آور محیط کار موجود می آیند، این عواملی برای ایجاد بیماری ضروری هستند و رابطه اتیولوژیک خاص محیط کار با بیماری، کاملا مشخص است این عوامل اتیولوژیک قابل تشخیص، قابل اندازه گیری و قابل کنترل هستند. علت بیماری های ناشی از کار اختصاصی است مثلا آزبست باعث ایجاد بیماری آزبستوزیس می شود.
۲- بیماریهای مرتبط با شغل:
منشا این بیماری ها چند عاملی است و به طور نسبی تحت تاثیر شرایط زيان آور کار به وجود مي آيد. بیماری های مرتبط با شغل معمولا در افراد جامعه دیده می شود و مشخصات فردی، عوامل محیطی، فرهنگی و اجتماعي بعنوان عامل خطر در این بیماری ها نقش دارند، بیماری هایی مانند افزایش فشار خون، بیماری های عروق کرونر، بیماری های مسایکوسوماتیک، اختلالات اسکلتی عضلانی و بیماری های تنفسی غیر اختصاصی مزمن مثل برونشیت از جمله بیماریهای مرتبط با کار هستند.
جدول ۲- تفاوتهای بیماریهای ناشی از کار و بیماریهای مرتبط با کار
بیماریهای ناشي از کار |
بیماریهای مرتبط با کار |
اصولا در میان جمعیت کاری وجود دارد. |
بیشتر در افراد جامعه دیده می شود |
مواجهه با عامل ایجاد کننده در محیه کار ضروری است |
مواجهه در محیط کار ممکن است یک عامل بیماری باشد. |
مشمول غرامت مي باشد |
ممکن است مشمول غرامت باشد |
امکان پیشگیری وجود دارد |
ممکن است امکان پیشگیری وجود داشته باشد |
۳- بیماریهای قانونی شغلی:
بیماری های شغلی از نظر قوانین بیمه های اجتماعی یک حادثه شغلی تلقی می شوند، بنابراین از نظر مدت درمان چگونگی دریافت مزد و مستمری و موارد مشایه نسبت به بیماری، غیر حرفه ای از مزایای بیشتری برخوردارند. به دلایل فوق فهرستی تهیه شده است که در این فهرست برای هر بیمازی مدت مسئولیت تعیین شده است. تعدادی از این بیماری های حرفه ای قانونی عبارتند از
- ساتورنیسم (ناشی از مواجهه با سرب)
- سیلیکوزیس
مهمترین خصوصیات بیماری های حرفه ای به قرار زیر است:
- غالبا بيماري هاي حرفه اي بصورت حاد بروز نمی کند، بلکه به مرور زمان ایجاد مي شوند مانند کری شغلي
- این بیماری ها اکثرا درمان پذیر نمی باشد
- از آنجایی که غالبا تعامل ایجاد این بیماری ها مشخص است و قابل پیشگیری می باشند
- بیماری های حرفه ای در مراحل اوليه، فقط با آزمایش و معاینات دقیق قابل شناسایی هستند
- مهمترین طريقه درمان این بیماری ها، از میان بردن عامل ایجاد کننده آنها می باشد
۴- مدت مسئولیت در بیماری های ناشی از کار
مدت مسئولیت مدتی است که اگر کارگر بعد از قطع تماس با عامل بیماریزا در ظرف آن مدت علائم بیماریزا نشان داد بیماری او باز ناشی از کار شناخته می شود و کارفرمای فرد در این خصوص مسئولیت خواهد داشت.
۵- بیماری های عمومي:
این دسته از بیماری ها شامل بیماری های شایع در جامعه می باشند که افراد بدون تماس با عوامل زیان آور محیط نیز می توانند به آن مبتلا شوند. سرما خوردگی، دیایت و آپاندیسیت نمونه ای از این بیماری ها هستند نکته مهم این است که در صورت کشف این بیماری ها در معاینات شاغلين، پزشک طب کار باید نسبت به درمان أنها اقدام کنند و یا بیمار را به متخصص مربوطه ارجاع دهد.
۶- صدمات اسکلتی عضلاني (MSDs):
صدمات اسکلتی عضلانی (MSDs) عبارتی است که برای دسته ای از اختلالات و آسیب های ماهیچه ها، تاندون ها و اعصاب مربوطه به کار می رود. سازمان بهداشت و سلامت شغلي (OSHA) بیماریهای عضلانی – اسکلتی را چنین تشریح می کند : این نوع بیماری ها شامل آسیب ها و اختلالاتی در ماهیچه ها، اعصاب، تاندون ها، لیگامان غضروفی، مفاصل، غضروف و رگ های خونی است و این نوع اختلالات در اثر افتادن، سقوط و یا حوادث رخ نمی دهد. بیماری های عضلاني اسكلتي شامل درد و سوزش در انگشتان و حتي تا قسمتی از آرنج ایست و با همراه با تورم تاندون به عضله، التهاب و بیرون زدگی دیسک همراه با درد در پشت مي باشد. این بیماری بیشتر به ضایعات دست، آرنج ها، بازو و شانه منجر می شود که قسمت هایی مثل گردن، پشت و حتی زانوها را هم تحت تأثیر قرار می دهد برای این دسته از عوارض، عبارات مشابه دیگری نیز به کار می رود که البته در اکثر موارد، می توان این واژه ها را هم معنی فرض نمود، برخی از این موارد به قرار زیرند:
- آسیب های ناشی از تحمل استرس های تکراری (RSI)
- عوارض ناشی از فشارهای موضعی تجمع (CTD)
- سندرم ناشی از فعالیت های شغلی بیش از حدود تحمل (OOS)
نکته: بیماری های MSDs با آسیب هایی که به طور ناگهانی پیش می آیند مثل رگ به رگه شدتی یا پیچیدگی مفاصل، تغییر شکل بدن در اثر کار مضر و زیاد، فشارهای کاری چند روزه، تفاوت دارد همچنین با کوفتگی های قسمت خاصی از بدن مثل سوزش و درد شانه ها و کتف در اثر ورزش های فشرده و سنگین چند روزه نیز متفاوت است این نوع آسیب ها شاید علائمی نظیر بیماری را نشان دهند و با چند روز استراحت و درمان نیز سریع نیز بهبود مي پابند اما علائم MSDs ها از این نوع آسیب ها به دو شکل متفاوتند. اول این که بیماری های MSDs در دل ماه ها و سالها مواجه نهفته است، دوم این که این گونه عوارض حتي با استراحت چند روزه نیز آثار آن بر بدن به جا می ماند و یک دوره درمان کامل شاید سال ها به طول انجامد.
7- صدمات اسکلتی عضلانی مرتبط با کار (WMSD):
صدمات اسکلتی عضلانی مرتبط با کار (WMSD) بخش عمده و مهمی از MSDs را تشکیل می دهد و شامل عوارض ناشی از فعالیت های حرفه اي است که عمدتا در اثر تکرار کارهای عضلانی و تحمل فشارهای مکانیکی مکرر رخ می دهد. پیامد بروز این دسته از عوارض به اشکال متنوعی بروز می کند از جمله درد و احساس درد، سفتی عضلات، ناتوانی معضلانی، کاهش دامنه طبیعی حرکات، کاهش توانمندی عضلانی و بی شک متأثر شدن راندمان شعلي
نکته: این دسته از عوارض به دلیل این که ریسک فاکتورهای گوناگونی را داشته و منحصر در محیط های حرفه اي رخ نمی دهند یعنی در شرایط گوناگون مثل اوقات فراغت، ورزش، رانندگی، فعالیت های معمول روزمره نیز امکان بروز خواهد داشت از این روی تحت عنوان بیماری های مرتبط با کار رده بندي مي شوند و نه بیماری های شغلی.
نکته: تأکید می شود که اختلالات اسکلتی عضلانی در فعالیت های اداری – دفتری چه وظایف حرفه ای حساس و مدیریتی که در بین کارشناسان و تصمیم گیرندگان مطرح است و چه در وظایفی که جنبه هایی کم و بیش بدي دارند مثل دسته بندي پرونده ها، امور کتابداری، بایگاني و تایپ نامه های اداری، امور دبیر خانه ایی و مواردی از این دست، مي تواند از فراواني قابل ملاحظه اي برخوردار باشد .
8- کارهای اداری:
کلیه امور اداری و دفتری، چه در ساختار سازمان های دولتی و چه غیر دولتی اعم از امور تخصصی و یا عمومی مرتبط، در رسته کارهای اداری، رده بندی می شوند. این دسته از فعالیت ها می توانند شامل امور مطالعاتی، تایپ و تحریر، رایانه ای، اتخاذ تصمیم و امور مدیریتی در فضاهای شخصی و یا جمعی باشند که به هر دو شکل نشسته و ایستاده انجام می گردد.
9- طب کار:
بنا به تعریف، رشته تخصصی طب کار یک رشته تخصصی بالینی پزشکی است که اثرات متقابل کار، محیط و سلامت بر یکدیگر را بررسی کرده و به شناسایی، ارزیابی، پیشگیری، کنترل، مدیریت و درمان بیماری های ناشی از کار در مشاغلین و عوارض ناشی از مواجهه با عوامل زیان آور محیطی در افراد جامعه می پردازد
10- پیشگیری از بیماری های شغلی
11- پیشگیری نوع اول از طریق کاهش شدت مواجهه با مواد خطرناک
پیشگیری نوع دوم از طریق شناسایی مشکل سلامتی قبل از بروز علائم کلینیکی (مراقبت یا Surveillance بیماری شغلی)
ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.
ورود یا ثبـــت نــــام + فعال کردن اکانت VIP
مزایای اشتراک ویژه : دسترسی به آرشیو هزاران مقالات تخصصی، درخواست مقالات فارسی و انگلیسی، مشاوره رایگان، تخفیف ویژه محصولات سایت و ...
حتما بخوانید:
⇐ پاورپوینت شایع ترین بیماری های شغلی
دیدگاهتان را بنویسید
می خواهید در گفت و گو شرکت کنید؟خیالتان راحت باشد :)