کابل ضدحریق در ساختمان ها و صنایع

کابل ضدحریق در ساختمان ها و صنایع

تنظیم: سعید فرهنگ مدیر پروژه شرکت راهدار صنعت کیهان

در جهان مهندسی حریق گاه تفاوت میان یک فاجعه و یک نجات موفق تنها در چند رشته سیم خلاصه می شود. کابل های ضدحریق قهرمانان خاموشی هستند که در دل شعله ها می مانند تا جریان برق، فرمان نجات و صدای هشدار را زنده نگه دارند. اگر روزی در میان دود و حرارت سیستم اعلام و اطفای حریق همچنان فعال بماند، بدانید پشت این پایداری مهندسی دقیقی نهفته است که از طراحی تا خرید در قالب کابل ضدحریق معنا می یابد.

ضرورت کابل ضد حریق از ساختمان تا صنعت

هر سیستم ایمنی به شرطی کار می کند که منبع تغذیه اش زنده بماند این قاعده ساده در شرایط آتش سوزی معنای حیاتی پیدا می کند. در ساختمانهای بلند مرتبه بیمارستانها، فرودگاه ها، متروها، پالایشگاه ها و نیروگاه ها هزاران متر کابل وظیفه انتقال فرمان و انرژی را بر عهده دارند.

در صورت بروز حریق کابل های معمولی ظرف چند دقیقه عایق خود را از دست داده و مدار را قطع می کنند. نتیجه آن است که درست در زمانی که بیشترین نیاز به عملکرد سیستم ها وجود دارد همه چیز خاموش می شود. کابل ضد حریق دقیقاً برای جلوگیری از همین لحظه طراحی شده است.

این کابل ها می توانند در دماهای شدید حریق (معمولا بین ۷۵۰ تا ۱۱۰۰ درجه سانتی گراد) برای مدت طولانی (۹۰ تا ۱۸۰ دقیقه) به کار خود ادامه دهند. این یعنی زمان طلایی برای عملیات تخلیه اطفا و نجات به همین دلیل در مقررات ایمنی جهان از جمله 60331 NFPA 70 ,IEC و BS 6387 استفاده از کابل های ضد حریق برای مدارهای حیاتی الزامی شده است.

استانداردها؛ زبان مشترک مهندسان ایمنی

در انتخاب کابل ضد حریق نخستین قدم آشنایی با استانداردهای بین المللی است. استاندارد 60331 IEC مشخص می کند که کابل باید در برابر شعله مستقیم و در دمای ۸۳۰ تا ۹۵۰ درجه سانتی گراد برای مدت مشخصی (معمولاً ۹۰ دقیقه) توانایی انتقال جریان را حفظ کند. در کنار آن BS6387 آزمونهای سه گانه C، W و Z را مطرح می کند: آزمون C مقاومت در برابر شعله، آزمون W عملکرد در هنگام پاشش آب و آزمون Z پایداری در شرایط شوک مکانیکی همزمان با حرارت.

موفقیت در هر سه مرحله به معنای آن است که کابل در شرایط واقعی حریق دوام عملیاتی خود را از دست نخواهد داد. در آزمون های مکمل، استاندارد 60332 IEC به ارزیابی گسترش شعله در طول کابل می پردازد و IEC61034 و 60754 IEC میزان دود و گازهای خورنده را اندازه گیری می کنند. کابل هایی که گواهی (LSZH (Low Smoke zero Halogen دارند در هنگام سوختن دود غلیظ و گازهای سمی مانند کلر یا برم آزاد نمی کنند و این موضوع برای حفظ دید افراد گرفتار یا در حال فرار در مسیرهای تخلیه و جلوگیری از مسمومیت آنها، بسیار حیاتی است.

ساختار فنی؛ علم مواد در برابر شعله

مقاومت در برابر آتش نتیجه انتخاب دقیق مواد و طراحی چندلایه است. در کابل های ضد حریق، هادی معمولاً از مس قلع اندود با خلوص بالا ساخته می شود تا در دماهای بالا اکسید نشود. عایق های داخلی از نوار میکا تشکیل می شوند که در حرارت بالا پوسته ای سرامیکی و عایق ایجاد می کند.

روی این لایه، ترکیباتی از سیلیکون، اتیلن پروپیلن و سرامیکی شونده ها قرار می گیرند که مانع نفوذ حرارت به هادی می شوند در نوع معدنی (Mineral Insulated)، از پودر اکسید منیزیم به عنوان عایق استفاده می شود که مقاومت فوق العاده ای در برابر حرارت و ضربه دارد. این طراحی چندلایه باعث می شود حتی در صورت سوختن بخش بیرونی کابل، مدار الکتریکی همچنان برقرار بماند. در صنایع نفت و گاز از کابل هایی با غلاف مسلح و روکش مقاوم در برابر هیدروکربن ها استفاده می شود تا دوام آن در برابر انفجار یا حرارت مستقیم شعله افزایش یابد.

شاخصهای کلیدی در خرید کابل ضدحریق به نقل از مشاورین و کارفرمایان معتبر داخلی و خارجی، خرید کابل ضد حریق یک انتخاب ساده نیست؛ بلکه تصمیمی مهندسی و استراتژیک است. بقدری مهم که برخی عملکردهای حیاتی در هنگام بهره برداری نهائی از پروژه به کیفیت شبکه انتقال انرژی و خصوصا کابل وابسته است. لذا مهمترین پارامترهایی که باید پیش از خرید کابل های فنی خصوصا کابل ضدحریق بررسی شوند عبارت اند از:

• درجه حرارت مقاومت حرارتی (Temperature Rating): کابل باید بر اساس الزامات پروژه و موقعیت نصب انتخاب شود؛ برای مثال در تونل ها یا مراکز داده، دمای بالاتر از ۹۵۰ درجه سانتی گراد الزامی است.
• مدت زمان تداوم عملکرد در آتش: بسته به استاندارد ۶۰، ۹۰ یا ۱۸۰ دقیقه این عامل به ویژه برای مدارهای تغذیه پمپ ها و سیستم های تهویه حیاتی است.
• نوع نصب: کابل در مسیرهای عمودی افقی، سینی کابل لوله یا فضاهای مرطوب ممکن است نیازمند نوع زره دار یا دارای پوشش ضد آب باشد.
• ولتاژ نامی و ظرفیت جریان: انتخاب نادرست میتواند موجب افت ولتاژ در زمان بحرانی شود.
• مقاومت در برابر دود و گازهای خورنده: کابل باید دارای ویژگی LSZH باشد تا کم دود و بدون هالوژن باشد.
• انعطاف پذیری و شعاع خم مجاز: برای مسیرهای طولانی و نصب های پیچیده اهمیت دارد.
• گواهی های استاندارد و مستندات آزمایشگاهی: هیچ خریدی نباید بدون مشاهده گواهی آزمون و گزارش رسمی آزمایشگاه معتبر انجام شود.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ ایمنی تاسیسات برقی (بروز شده)

⇐ ایمنی برق و حفاظت در برابر برق گرفتگی

⇐ ارزیابی ریسک خطر ساختمان برای طراحی ایمنی حریق