سناریو ایمنی مواد شیمیایی

سناریو ایمنی مواد شیمیایی

فرمت: PPT  تعداد صفحات: 23

مواد شیمیایی همه پیرامون ما را در برگرفته اند. آنها نقش به سزایی در پیشرفت علم و پیشبرد رفاه برای بشریت داشته اند. اما در مقابل می توانند آسیب های شدید و جبران ناپذیری برای سلامت انسان، محیط زیست و طبیعت به بار آورند. برخی از این مواد شیمیایی از ابتدا در جهت آسیب رساندن به انسان و محیط زیست ساخته شده اند، همچون سلاح های شیمیایی علیه انسان ها و گیاهان.

لازم است بدانیم که اکنون حدود 11 میلیون ماده شیمیایی کشف و ساخته شده است. فقط 1% آنها مصرف عمومی دارد. متاسفانه اطلاعات سم شناسی فقط برای حدود 10000 ماده شیمیایی وجود دارد و اطلاعات ما در این حوزه از علم پیرامون موارد شیمیایی محدود است.

• عرضه بیش از 15 میلیون ماده شیمیایی به طور تجاری
•  کاربرد متعارف تقریبا 60000 تا 70000 ماده شیمیایی
• تولید سالانه بیش از یک تن بین 200 تا 1000 ماده شیمیایی
• انتقال بیش از 4 میلیارد تن ماده شیمیایی خطرناک در کل جهان
• انتقال بیش از 4 میلیارد تن ماده شیمیایی خطرناک در سال 1999 در کل جهان
• بررسی تولید مواد شیمیایی، حمل و نقل، ذخیره سازی، استفاده و دفع مواد شیمیایی توسط مدیریت حوادث شیمیایی
• میزان وقوع حوادث شیمیایی افزایش یافته است
• شدت اثرات فجایع صنعتی در قرن بیستم رو به کاهش بوده است
• افزایش توانایی مدیریت بحران در بسیاری از کشورهای توسعه یافته

به خاطر وجود ابزاری مثل استانداردهای ایمنی و برچسب گذاری عمومی، وجود برنامه ی وضعیت اضطراری، برقراری ارتباط بهتر بین نهاد های مسئول، برگزاری جلسات آموزشی و تمرین و با ایجاد مکانیزم هایی با هدف کسب تجربه از خطاهایی که در طول وقایع گذشته روی داده اند شاهد این کاهش شدت بوده ایم. با این حال هنوز حوادث شیمیایی به مدیریت بهتری نیاز دارند. وجود نقش ها و مسئولیت های هسته ای بین بخشی در بین مسئولین از جمله ضعف های رایج در مدیریت می باشد.

وقوع حوادث شیمیایی در مردم ایجاد نگرانی می کند و باعث از بین رفتن اعتماد عمومی به توانایی دولت در برطرف کردن مسائل بهداشتی می شود. گرچه حوادث عظیم نادرند ولی بین سال های 1970 و 1998 اثر انسانی گزارش شده از تمام حوادث روی داده، 13000 کشته و 100000 آسیب دیده و تخلیه ی 3 میلیون نفر بوده است. این آمار، کشته ها و آسیب دیده ها و بیماری ها، به طور کامل اثرات بلند مدت مثل سرطان یا نقایص مادرزادی را احتساب نکرده است. اثرات منفی حادثه ی شیمیایی بر اقتصاد محلی نیز قابل توجه است و ممکن است کشاورزی یک منطقه را نابود کند، شمار بیکاران را افزایش دهد و هزینه های درمان، بدهی ها و اسکان مجدد را بالا ببرد. در نهایت مانند حادثه ی بوپال، حتی بعد از گذشت 20 سال از وقوع این حادثه، مواد شیمیایی موجب آسیب شدید به محیط زیست می شوند و سالها طول می کشد محیط آلوده احیا شود.

برای کاهش این اثرات منفی و به این دلیل که این حوادث با انتشار حاد مواد شیمایی همراه هستند و سریعا سلامت مردم را به خطر می اندازند، مسئولین، مراجع ذیربط و کارکنان تاسیسات باید برای انجام یک واکنش مناسب و سریع با هم همکاری داشته باشند.

یک حادثه ی شیمیایی انتشار از کنترل خارج شده ی یک ماده سمی می باشد، که به سلامت عمومی و محیط زیست آسیب می رساند. حوادث شیمیایی معمولا با واکنش بهداشت عمومی همراه هستند، مثل ارزیابی ریسک و یا ارائه ی توصیه و مشورت به مراجع مسئول یا مردم.

حوادث شیمیایی بر اساس علت حادثه (طبیعی یا انسانی)، از نظر پویایی، نوع آسیب، و واکنش های بهداشت عمومی متفاوت می باشند. بنابراین عبارت حادثه ی شیمیایی به هر واقعه ای انسانی مثل انفجار کارخانه ی تولید کننده یا مصرف کننده مواد شیمیایی، آلودگی غذا یا آب به مواد شیمیایی، نشتی در مخزن ذخیره حین حمل و نقل یا شیوع یک بیماری که به یک ماده شیمایی مرتبط می باشد اشاره دارد. حوادث شیمیایی از عوامل طبیعی نیز ناشی می شوند مثل زلزله، آتشفشان و آتش سوزی جنگل ها. همچنین بلایای طبیعی می توانند موجب مختل شدن سیستم های مخازن شیمیایی شده و باعث بروز حوادث شیمیایی انسانی ثانویه شوند (مثلا انفجار مخزن بعد از وقوع سیل). علت هر چه باشد، با اطلاع از آلودگی یا اطلاع از وضعیت سلامت حادثه ی شیمیایی را می توان شناسایی کرد چون این دو ریشه یکسان دارند و موجب شیوع بیماری می شوند.

همانند بحران مواد زاید سمی در ساحل عاج، حوادث شیمیایی هر جایی و در هر زمانی روی می دهند حتی اگر در آن مکان هیچ گونه تاسیسات شیمایی نباشد. گرچه اکثر این حوادث کوچک هستند و چند نفر معدود را درگیر می کنند، پیامدهای بعدی آنها می تواند به اندازه ی حوادث بزرگ از نظر بیماری، مرگ، خسارات زیست محیطی و اقتصادی و نگرانی و اضطراب در بین مردم، پرسنل خدمات رسانی و کارکنان بسیار جدی باشد. با این حال واکنش به این حوادث باید به قدری جدی و حرفه ای باشد گویی یک واقعه ی بزرگ رخ داده است. بعلاوه حوادث کوچک می تواند ابزاری برای بررسی کامل بودن و امکان پذیر بودن برنامه های آماده باش و ارتقای مهارت های مسئولین باشد.

حوادث شیمیایی: آمارهای سازمان بهداشت جهانی

• 4 میلیون نفر مشغول به کار در صنایع شیمیایی در سرتاسر جهان
• مرگ و از کارافتادگی سالانه 1 میلیون انسان در سرتاسر جهان به علت تماس غیر ایمن با مواد شیمیایی
• 1-4 میلیون مسمومیت سالیانه ناشی از آفت کش ها

حوادث شیمیایی به عنوان یکی از مهم ترین انواع بحران ها

• انتشار  متیل ایزوسیانات در بوپال هند
• انتشار دیوکسین (Dioxin) از تاسیسات صنعتی به هوا درسیوسو ایتالیا
• انفجار پایانه بنزین مایع در مکزیکوسیتی مکزیک
• انتشار عمدی گاز سارین در مترو توکیو
• انفجار کارخانه مواد محترقه در انشد هلند
• انفجار نیترات آمونیوم در کارخانه تولید کود در تولوز فرانسه
• مسمومیت جمعی ناشی از استفاده از آفت کش به عنوان شوینده ی آشپزخانه در هند
• انتشار گاز کلر در باتون روز آمریکا
• انفجار قطار به دلیل مخلوط شدن مواد شیمیایی در نیشابور ایران
• آزاد شدن آفت کش از انبار یک کارخانه به رودخانه راین در بازل سوئیس
• نشت ابر بخاری اسید هیدروفلوئوریک در تگزاس امریکا

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ شناسایی و ارزیابی سناریوهای اضطراری

⇐ تدوین سناریو، اجرا و ارزیابی مانور

⇐ سناریو مانور عملیاتی اطفا حریق مخازن