حریق برج گرنفل و تغییرات جدید در مهندسی حریق ساختمانها

حریق برج گرنفل و تغییرات جدید در مهندسی حریق ساختمانها

حادثه آتش سوزی برج گرنفل در ۱۴ ژوئن ۲۰۱۷ یکی از بزرگترین و مرگبارترین حوادث آتش سوزی در تاریخ بریتانیا بود. این آتش سوزی در برج گرنفل واقع در منطقه ناتینگ هیل لندن رخ داد و منجر به کشته شدن ۷۲ نفر شد. حادثه گرنفل نه تنها به دلیل تلفات انسانی سنگین آن مورد توجه قرار گرفت بلکه به دلیل اشتباهات سیستماتیک در طراحی نظارت و اجرای سیستم های ایمنی ساختمان به یک نقطه عطف در صنعت حفاظت از حریق تبدیل شد. این مقاله به بررسی ابعاد مختلف حادثه علل وقوع آن اثرات بلندمدت آن بر مهندسی حفاظت از حریق و اقدامات اصلاحی که پس از آن صورت گرفت می پردازد.

شرح حادثه

آتش سوزی ۱۴ ژوئن سال ۲۰۱۷ برج گرنفل در شب به سرعت گسترش یافت ساختمان ۲۴ طبقه که شامل ۱۲۰ واحد مسکونی بود به دلیل استفاده از مصالح غیراستاندارد و عدم اجرای صحیح سیستم های ایمنی در برابر آتش بسیار آسیب پذیر .بود آتش سوزی از طبقه چهارم ساختمان و از یک یخچال فریزر معیوب در یکی از آپارتمان ها شروع شد.

آتش ابتدا فقط در داخل واحد باقی ماند، اما پس از شکستن پنجره شعله ها به نمای بیرونی سرایت کردند و به سرعت از طریق نمای خارجی ساختمان که پوشیده از پانل های آلومینیومی با عایق غیراستاندارد بود، به سایر طبقات گسترش یافت.

به رغم حضور سیستم های اعلام حریق و خروج اضطراری در ساختمان، طراحی نادرست، عدم اجرای صحیح شیوه های نجات و نبود هماهنگی میان تیم های ایمنی و مقامات محلی موجب شد که این آتش سوزی به سرعت خارج از کنترل شود و تلفات سنگینی را به بار آورد.

نکات مهم در سال ۲۰۱۶، ساختمان گرنفل یکبار بازسازی اساسی شده بود و در طی آن پوشش کامپوزیتی آلومینیوم (ACM) با هسته پلی اتیلنی روی نما اجرا شد این پوشش بسیار اشتعال پذیر بود و آتش را مانند فتیله یک شمع از پایین به بالا می کشید. این ماده در بسیاری از کشورها از جمله آلمان و آمریکا ممنوع بود اما در انگلستان بدون آزمایش های ایمنی مناسب استفاده شد.

فضای بین نمای جدید و دیوارهای ساختمان، یک کانال هوای باز ایجاد کرده بود که به آتش اجازه میداد به سرعت تا بالای برج صعود کند. این پدیده که به اثر دودکشی Chimney Effect معروف است باعث شد که شعله ها در کمتر از ۱۵ دقیقه به سقف ساختمان برسند.

ساختمان هیچگونه سیستم اطفای حریق خودکار نداشت در حالی که این سیستم ها در بسیاری از کشورها الزامی هستند. اگر سیستم آب پاش فعال بود، احتمالاً آتش در همان ابتدا مهار میشد.

ساختمان فقط یک راه پله خروج اضطراری داشت که هنگام حادثه مملو از دود شد و بسیاری از ساکنان درون آن گیر افتادند مواد مورد استفاده در بازسازی دربهای ضد حریق را بی اثر کرده بود و باعث شد دود و آتش به راحتی از واحدی به واحد دیگر گسترش یابد.

سیاست در محل بمانید ( Stay ut Policy) یک تصمیم مرگبار سازمان آتش نشانی لندن به ساکنان توصیه کرده بود که در واحدهای خود بمانند و منتظر کمک باشند زیرا در ساختمان های بلند واحدها معمولاً می توانند آتش را تا حدی مهار کنند. اما به دلیل نقص در طراحی ساختمان آتش سریع تر از حد انتظار گسترش یافت و این سیاست باعث شد بسیاری از افراد نتوانند فرار کنند.

عملیات نجات و چالش های آن آتش نشانان هنگام رسیدن به برج با یک وضعیت کاملاً خارج از کنترل مواجه شدند. ۲۵۰ آتش نشان در قالب ۱۰۰ تیم امدادی، ۷۰ خودروی عملیاتی و از ۴۰ ایستگاه به محل اعزام شدند. برخی از آتش نشانان بدون تجهیزات کافی و ماسک اکسیژن وارد ساختمان شدند و جان خود را به خطر انداختند. بسیاری از ساکنان تا لحظات آخر در بالکن ها و کنار پنجره ها منتظر کمک بودند اما به دلیل دود شدید، برخی از آنها ناچار به پریدن از پنجره ها شدند.

علل وقوع حادثه

حادثه گرنفل نتیجه مجموعه ای از عوامل مختلف بود که در نهایت منجر به این فاجعه شد.

استفاده از مواد غیراستاندارد: نمای بیرونی ساختمان با پانل های آلومینیومی با عایق های غیراستاندارد ساخته شده بود که قابلیت اشتعال بالایی داشتند. این مصالح در برابر آتش سوزی به شدت ضعیف عمل کردند و باعث گسترش سریع آتش شدند.

سیستم های ایمنی ناکافی: سیستم های اعلام حریق و اطفای حریق در ساختمان به درستی عمل نکردند. به ویژه سیستم های هشداردهنده و کپسول های آتش نشانی قادر به مهار آتش در مراحل اولیه نبودند و به گسترش فاجعه دامن زدند.

عدم تطابق با استانداردهای ایمنی: طراحی ساختمان و اجرای شیوه های ایمنی آن مطابق با استانداردهای لازم نبود. این شامل مسائل مربوط به شیوه های خروج اضطراری مکانیزم های تخلیه دود و طراح مناسب راه پله های آتش نشانی بود.

مدیریت ضعیف و فقدان نظارت: مدیریت ضعیف ساختمان و عدم نظارت کافی بر اجرای قوانین و مقررات ایمنی موجب شد که مشکلات امنیتی و نقص های موجود در سیستم های حفاظتی نادیده گرفته شوند.

تاثیرات حادثه در بهبود ایمنی ساختمانها

حادثه برج گرنفل که نقطه عطفی در تغییرات اساسی در صنعت مهندسی حفاظت از حریق بشمار می رود تاثیرات عمیقی بر سیاست ها و استانداردهای ایمنی ساختمانها در بریتانیا و جهان گذاشت به نحوی که بسیاری از قوانین و مقررات دستورالعمل ها و استانداردها بروز شد. منجمله:

افزایش حساسیت به ایمنی آتش سوزی: پس از حادثه فشارهای عمومی و رسانه ای برای بهبود قوانین ایمنی ساختمانها افزایش یافت این فشارها منجر به بازنگری و اصلاحاتی در استانداردهای ساخت و ساز به ویژه در زمینه استفاده از مصالح ساختمانی و سیستم های اعلام حریق شد.

تغییرات در مقررات ساختمان سازی: پس از حادثه مقررات ایمنی ساختمانها در بریتانیا مورد بازبینی قرار گرفت و قوانینی برای منع استفاده از پانل های غیراستاندارد و اجباری کردن سیستم های اعلام حریق پیشرفته تر وضع شد.

بهبود آموزش و آمادگی آتش نشانی سازمانهای آتش نشانی: در سراسر دنیا با توجه به کمبود هماهنگی در مدیریت حادثه گرنفل دوره های آموزشی و برنامه های تمرینی جدیدی را برای بهبود آمادگی در برابر حوادث مشابه راه اندازی کردند.

درسها و پیشرفت های مهندسی حفاظت از حریق

درس های کلیدی که از این حادثه آموخته شد عبارتند از:

• اهمیت نظارت دقیق بر مصالح ساختمانی: استفاده از مصالح مقاوم در برابر آتش و مطابق با استانداردهای جهانی امری ضروری است. این حادثه تأکید کرد که مواد غیراستاندارد میتوانند موجب گسترش سریع آتش و فاجعه شوند.
• ضرورت طراحی سیستم های ایمنی جامع: طراحی ساختمانها باید شامل سیستم های ایمنی یکپارچه از جمله سیستم های اعلام حریق اطفای حریق خودکار و خروج اضطراری باشد. هر نقصی در این سیستم ها می تواند به گسترش فاجعه منجر شود.
• مجموعه اقدامات پیشگیرانه: تمرکز بر پیشگیری از حوادث به جای مقابله با آنها، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این شامل ارزیابی دقیق خطرات و اجرای تدابیر پیشگیرانه در تمامی مراحل طراحی ساخت و نگهداری ساختمانها است.
• آموزش مستمر و آماده سازی: آموزش کارکنان تیم های ایمنی و ساکنان ساختمانها در مواجهه با حوادث آتش سوزی می تواند نقشی کلیدی در کاهش تلفات انسانی و خسارات داشته باشد برنامه های تمرینی منظم باید جزء لاینفک عملیات ایمنی در هر ساختمان باشند.

ادامه مطلب را با دانلود فایل پیوستی مشاهده کنید.

حتما بخوانید:

⇐ ارزیابی ریسک خطر ساختمان برای طراحی ایمنی حریق

⇐ اصول پیشگیری و مبارزه با حریق در ساختمان

⇐ حفاظت از ساختمان های مرتفع در برابر حریق